چرا اورست به یک صنعت جهانی تبدیل شده است؟
از قدیم تا همین امروز، انسان همواره در پی تسخیر ارتفاعات بوده است. صعود به قله‌ها تنها یک فعالیت فیزیکی نیست، بلکه سفری درونی برای غلبه بر ترس‌ها، ضعف‌ها و محدودیت‌های ذهنی به شمار می‌آید. در میان تمامی قله‌های زمین، قله اورست به عنوان بلندترین نقطه کره خاکی، جایگاه ویژه‌ای دارد. جایی که هوا نایاب است و جان و افتخار در آن به بهای بالایی ارزشمند است.
اورست نماد عظمت طبیعت و استقامت انسان است. قله‌ای که هزاران کوهنورد برای تسخیر آن جان خود را به خطر انداخته‌اند. در این مسیر پرچالش، ایرانیانی نیز با اراده‌ای قوی، پرچم کشورشان را بر بام جهان به اهتزاز درآورده‌اند. اما اورست تنها یک کوه نیست؛ این قله داستانی از زندگی، مرگ، زیبایی، سیاست، ثروت، انسانیت و نابرابری را روایت می‌کند.
جدول اطلاعات جامع
| موضوع | اطلاعات کامل |
|---|---|
| ارتفاع قله | ۸۸۴۸.۸۶ متر |
| موقعیت جغرافیایی | مرز نپال و تبت |
| اولین صعود | ۱۹۵۳، ادموند هیلاری و تنزینگ نورگی |
| اولین ایرانی صعودکننده | عظیم قیچی‌ساز، ۲۰۱۶، بدون اکسیژن |
| مسیرهای صعود | جنوبی (نپال)، شمالی (تبت) |
| میانگین هزینه صعود | ۳۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ دلار |
| عوامل مرگ‌ومیر | هیپوکسی، سقوط، بهمن، ازدحام، سرمازدگی |
| نقش شرپاها | راهنما، باربر، حامی جان کوهنوردان |
| درآمد دولت نپال | میلیون‌ها دلار در سال از صنعت صعود |
| تأثیر اقلیم | ذوب یخچال‌ها، افزایش ریسک سقوط سنگ |
اورست کجاست و چرا مهم است؟
قله اورست با ارتفاع ۸۸۴۸.۸۶ متر، در مرز میان نپال و منطقه خودمختار تبت چین قرار دارد و بخشی از رشته‌کوه هیمالیا محسوب می‌شود. این کوه از نظر زمین‌شناسی نسبتاً جوان است و هنوز در حال رشد می‌باشد. نام تبتی آن "چومولانگما" به‌معنای "الهه مادر جهان" و نام نپالی‌اش "ساگارماتا" به‌معنای "پیشانی آسمان" است.
اورست نخستین بار در سال ۱۹۵۳ توسط ادموند هیلاری از نیوزیلند و تنزینگ نورگی شرپا از نپال فتح شد. از آن زمان تاکنون هزاران نفر تلاش کرده‌اند که راه آن‌ها را ادامه دهند، برخی موفق شده‌اند، برخی بازگشته‌اند و تعدادی هم برای همیشه همان‌جا مانده‌اند.
ایرانیان بر بام دنیا
صعود ایرانی‌ها به اورست معمولاً با چالش‌هایی بیشتر از سایر کشورها همراه بوده است: از محدودیت‌های مالی گرفته تا مجوزهای بین‌المللی و مشکلات تدارکاتی. با این حال، چندین ایرانی موفق شده‌اند این قله را فتح کنند. مهم‌ترین این افراد عبارت‌اند از:
عظیم قیچی‌ساز
نخستین ایرانی که موفق شد بدون استفاده از کپسول اکسیژن، به قله اورست صعود کند. وی این صعود را در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶ میلادی) انجام داد. او همچنین نخستین ایرانی است که پروژه عظیم صعود به ۱۴ قله بالای ۸۰۰۰ متر را بدون اکسیژن مکمل به پایان رسانده است؛ افتخاری در سطح جهانی.
رضا شهلایی
در سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵) توانست قله اورست را فتح کند. صعود او از مسیر جنوبی نپال انجام شد. تیم او جزو نخستین تیم‌های رسمی ایرانی بود که به اورست رسیدند.
سایر کوهنوردان ایرانی
برخی از دیگر صعودکنندگان شامل بهمن بزرگی، حسین مقدم و تعدادی از اعضای تیم‌های دولتی و خصوصی بودند. همچنین زنان ایرانی نیز در برنامه‌های صعود، هم در قالب آموزش و هم عملیات واقعی مشارکت داشته‌اند.
مرگ در سرزمین مرگبار
صعود به اورست همیشه با خطر همراه بوده است. ناحیه‌ای بالای ۸۰۰۰ متر به نام «منطقه مرگ» (Death Zone) شناخته می‌شود. در این ناحیه، اکسیژن هوا کمتر از یک‌سوم سطح دریا است. مغز دچار هیپوکسی می‌شود و تصمیم‌گیری صحیح دشوارتر می‌شود. همین موضوع علت بسیاری از مرگ‌هاست.
دلایل اصلی مرگ‌ومیر در اورست:
سقوط از ارتفاع
بهمن و برف‌کوچ
سرمازدگی شدید
خستگی مفرط
صف‌های طولانی در منطقه مرگ (ازدحام)
از سال ۱۹۲۲ تاکنون بیش از ۳۰۰ نفر جان خود را در راه صعود به این قله از دست داده‌اند. برخی از اجساد حتی قابل بازگرداندن نیستند و همان‌جا در یخ و برف مانده‌اند. یکی از معروف‌ترین آن‌ها جسدی است با کفش‌های سبز معروف به "Green Boots" که به نشان مسیر در مسیر شمالی تبدیل شده است.
زیبایی مسحورکننده اورست
اگرچه مرگ همواره در کمین است، ولی زیبایی‌های اورست انکارناپذیرند. طلوع خورشید بر فراز کوه‌های هیمالیا، درخشش یخچال‌های طبیعی، ابرهای روان در میان قله‌ها، سکوت وهم‌انگیز ارتفاعات و آسمانی که انگار فقط چند قدم دورتر است، اینجا را به بهشتی برای عاشقان طبیعت تبدیل کرده است.
اردوگاه پایه اورست (Everest Base Camp) یکی از معروف‌ترین مقاصد توریستی در دنیاست که هر ساله هزاران نفر بدون هدف صعود، فقط برای دیدن این شگفتی به آنجا سفر می‌کنند.
اقتصاد در سایه اورست
برای مردم نپال، اورست فقط یک کوه نیست، بلکه یک منبع درآمد کلان است. گردشگری کوهستان، ستون اصلی اقتصاد مناطقی مثل لوکلا و نامچه بازار است. تخمین زده می‌شود که صعود به اورست سالانه بیش از ۶۰ میلیون دلار درآمد مستقیم برای دولت نپال ایجاد کند.
نقش شرپاها
شرپاها ستون فقرات صنعت صعود هستند. آن‌ها راهنما، باربر، آشپز و گاهی نجات‌دهنده جان کوهنوردان‌اند. این قوم که به‌طور ژنتیکی به زندگی در ارتفاع بالا عادت دارند، با دلسوزی و شجاعت زیاد در شرایطی خطرناک به کوهنوردان کمک می‌کنند. با این حال، برخی از آن‌ها نیز جان خود را از دست داده‌اند و گاهی صدای اعتراضاتی برای دریافت حقوق بیشتر شنیده می‌شود.
جدول هزینه‌های صعود به قله اورست (میانگین سال 2024–2025)
| ردیف | عنوان هزینه | مبلغ تقریبی (دلار آمریکا) | توضیحات مختصر |
|---|---|---|---|
| 1 | مجوز رسمی صعود | 11,000 | از سوی دولت نپال، اجباری برای هر نفر |
| 2 | خدمات شرکت برگزارکننده (گاید، کمپ، اکسیژن) | 35,000 تا 70,000 | بسته کامل صعود با شرپا، غذا، کمپ‌ها و اکسیژن |
| 3 | تجهیزات شخصی و فنی | 5,000 تا 10,000 | لباس، کفش، چادر، ابزار تخصصی |
| 4 | حمل‌ونقل، اقامت و پروازهای داخلی | 1,000 تا 2,000 | کاتماندو تا لوکلا، هتل و تغذیه اولیه |
| 5 | بیمه، انعام و هزینه‌های متفرقه | 1,000 تا 2,000 | امداد هوایی، انعام شرپا، مالیات، بیمه سفر |
مسیرهای صعود به اورست
مسیر جنوبی (نپال)
رایج‌ترین و محبوب‌ترین مسیر. امکانات نسبی بیشتری دارد، شامل اردوگاه‌های منظم، مسیرهای تثبیت‌شده و امکانات پزشکی. با این حال، ازدحام در این مسیر همواره یک مشکل بزرگ بوده است.
مسیر شمالی (تبت – چین)
مسیر فنی‌تر و خطرناک‌تر ولی با شلوغی کمتر. آب‌وهوا در این مسیر سردتر و خشک‌تر است. به دلیل محدودیت‌های سیاسی و نیاز به مجوز از دولت چین، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تأثیر تغییرات اقلیمی
گرمایش زمین باعث ذوب شدن یخچال‌های طبیعی در اورست شده است. این مسئله همزمان دو پیامد جدی دارد:
آشکار شدن اجساد و زباله‌های قدیمی.
افزایش احتمال سقوط سنگ و ریزش یخ.
برخی از راهنماها هشدار داده‌اند که در آینده نزدیک، ممکن است مسیرهایی از اورست به دلیل ناپایداری طبیعی دیگر ایمن نباشند.
چرا به اورست می‌رویم؟
برای برخی، صعود به اورست یک چالش شخصی است. برای برخی دیگر، رسیدن به بام دنیا نمادی از موفقیت، قدرت، و غلبه بر محدودیت‌هاست. اما گاهی وسوسه‌ی این افتخار باعث نادیده گرفتن خطرات می‌شود. پدیده‌ای به نام «توهم اوج»باعث می‌شود کوهنوردان، حتی وقتی شرایط مناسب نیست، باز هم بخواهند تا قله بروند، که همین موضوع دلیل بسیاری از مرگ‌هاست.
دانستنی های اورست
قله اورست بلندترین کوه جهان است با ارتفاع ۸۸۴۸.۸۶ متر، اما دورترین نقطه از مرکز زمین نیست؛ آن افتخار متعلق به قله چیمبورازو در اکوادور است.
اورست هر سال حدود ۴ میلی‌متر رشد می‌کند، به دلیل فشار میان صفحات تکتونیکی هند و اوراسیا.
نام محلی اورست در نپال "ساگارماتا" به معنی "پیشانی آسمان" و در تبت "چومولانگما" به معنی "الهه مادر جهان" است.
نخستین صعود موفق به اورست در تاریخ ۲۹ می ۱۹۵۳ توسط ادموند هیلاری و تنزینگ نورگی انجام شد.
در اورست ناحیه‌ای به نام "منطقه مرگ" وجود دارد؛ ارتفاعی بالای ۸۰۰۰ متر که در آن بدن انسان به‌تدریج تحلیل می‌رود و زنده ماندن دشوار است.
بیش از ۳۰۰ نفر تاکنون در اورست جان باخته‌اند و برخی از اجساد هنوز در همان محل باقی مانده‌اند و حتی به نشانه‌های مسیر تبدیل شده‌اند.
اورست بیشترین زباله کوهنوردی جهان را در خود جای داده؛ از کپسول‌های اکسیژن خالی گرفته تا چادرهای پاره‌شده و حتی مدفوع انسانی.
گرم شدن زمین باعث ذوب یخچال‌های اورست شده که در نتیجه، اجساد و تجهیزات قدیمی مدفون شده دوباره نمایان می‌شوند.
شرپاها نقشی حیاتی در صعود به اورست دارند؛ آن‌ها باربر، راهنما و در بسیاری از مواقع نجات‌دهنده جان کوهنوردان‌اند.
گران‌ترین بسته‌های صعود به اورست ممکن است تا ۱۵۰ هزار دلار هزینه داشته باشند و شامل خدمات لوکس، تجهیزات پیشرفته و امدادهای اضطراری هستند.
جمع بندی
اورست تنها یک قله نیست؛ بلکه نمادی از تلاش بشر برای عبور از مرزهاست. صعود به این قله به معنای گذر از محدودیت‌های فیزیکی، روانی، اقلیمی و حتی گاهی اخلاقی است. این قله هم افتخار می‌آفریند و هم جان می‌گیرد، هم زندگی می‌سازد و هم بحران‌های زیست‌محیطی را به وجود می‌آورد.
برای ایرانیانی که با وجود چالش‌ها به اورست رسیده‌اند، این صعود فراتر از یک تجربه شخصی است؛ نشانه‌ای از این که هیچ مانعی نمی‌تواند در برابر اراده واقعی انسان ایستادگی کند. اما باید به یاد داشت که این قله نیازمند احترام است؛ از جنبه‌های زیست‌محیطی، فرهنگی و انسانی.
امروز که نام "اورست" را بر زبان می‌آوریم، تنها از یک ارتفاع صحبت نمی‌کنیم. بلکه از یک داستان انسانی سخن می‌گوییم؛ داستانی که هر سال در ۲۹ می دوباره زنده می‌شود.
