بن‌بست در نئوم؛ بزرگ‌ترین پروژه هیدروژن سبز جهان بدون مشتری ماند/ رویاهای سبز بن‌سلمان در مسیر بازنگری؟

به گزارش اقتصادنیوز، بزرگ‌ترین پروژه هیدروژن سبز جهان که در منطقه نئوم عربستان سعودی در حال ساخت است، با یک آینده نامشخص روبه‌رو شده؛ زیرا این پروژه برای یافتن خریداران بین‌المللی سوخت با چالش‌هایی مواجه شده است.

به نوشته اکوایران به نقل از بلومبرگ، کل هیدروژن به‌دست آمده از این پروژه در ابتدا قرار بود به‌عنوان آمونیاک سبز به کشورهای دیگر صادر شود، اما تنها خرید برای این سوخت تنها یک خریدار پا به عرصه گذاشت و عربستان ناچار شد برای پرکردن شکاف به‌وجود آمده به‌سوی مصرف‌کنندگان داخلی بچرخد. این در حالی است که میزان تقاضا در داخل این کشور نیز همچنان نامشخص باقی مانده و در نتیجه آن‌، ریاض برنامه‌هایی برای آهسته کردن توسعه همه‌جانبه این پروژه را در نظر گرفته است.

این پروژه 8.4 میلیارد دلاری، تازه‌ترین نمونه از چالش‌هایی است که هیدروژن سبز با آن مواجه است؛ سوختی که به‌عنوان یک بخش ضروری برای حرکت به‌سوی «صفر خالص» در نظر گرفته می‌شود، اما برای آن مشتری وجود ندارد. این تأسیسات عربستان‌سعودی که تأمین مالی آن مورد تأیید قرار گرفته، یکی از پروژه‌هایی محسوب می‌شود که انتظار موفقیت آن وجود داشت. زیرا یکی از توسعه‌دهندگان آن یعنی شرکت «ایر پروداکتس» (Air Products & Chemicals Inc.) متعهد شده بود کل تولید آن را خریداری کند و سپس آن را به مشتریان نهایی بفروشد. اما اکنون این پروژه باید برای نیمی از تولید خود، مشتری جدیدی بیابد.

اگر پروژه هیدروژن سبز در نهایت با عقب‌نشینی در اهداف ابتدایی خود همراه شود، این یک مانع دیگر در مسیر پروژه عظیم نئوم به‌وجود می‌آید؛ پروژه‌ای که به‌عنوان کانون برنامه چندتریلیون دلاری محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، برای تحول اقتصادی این کشور به حساب می‌آید. عربستان پیش‌تر به‌دلیل کسری بودجه فزاینده و افزایش سطح بدهی، بخشی از هزینه‌های در نظر گرفته‌شده برای نئوم را کاهش داده بود.

پروژه هیدروژن سبز نئوم یک سرمایه‌گذاری مشترک با سهم مساوی بین «نئوم»، «ایر پروداکتس» و شرکت «آکوا پاور» (Acwa Power Co.) است. آکوا پاور، شرکت انرژی تجدیدپذیر عربستان‌سعودی است که از سوی صندوق ثروت ملی این کشور حوزه خلیج‌فارس مورد حمایت قرار می‌گیرد. وب‌سایت این پروژه می‌گوید که هدف، راه‌اندازی این کارخانه در سال آینده با ظرفیت تولید روزانه 600 تن هیدروژن سبز است. این پروژه قصد دارد از چهار گیگاوات برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر استفاده کند.

شرکت ایر پروداکتس اعلام کرد که این تأسیسات به‌خوبی در حال پیشرفت است و انتظار می‌رود پس از تکمیل واحدهای انرژی تجدیدپذیر تا اواسط سال 2026، راه‌اندازی الکترولیزرها آغاز شود و محصولات در سال 2027 در دسترس قرار گیرند.

هزینه‌های فزاینده

این پروژه یکی از معدود سرمایه‌گذاری‌های مربوط به هیدروژن سبز محسوب می‌شود که قرار بود به‌طور کامل و جامع ادامه یابد، حتی با هزینه‌های فزاینده آن‌که در ابتدای امر با پنج میلیارد دلار آغاز شد و سپس به 8.4 میلیارد دلار رسید. شرکت ایر پروداکتس که در پنسیلوانیای آمریکا مستقر است، سال گذشته میلادی قراردادی را به امضا رساند که طبق آن می‌بایست در هر سال 70 هزار تن -حجمی که معادل حدود یک‌سوم تولید برنامه‌ریزی‌شده این پروژه است- از این سوخت را به شرکت «توتال‌انرژیز» (TotalEnergies SE) بفروشد.

یک روش دیگر برای دستیابی به مشتریان بالقوه، ارسال بخشی از هیدروژن سبز به ترمینال‌های پذیرنده شرکت ایر پروداکتس در اروپا بود، اما شرکت یادشده سرمایه‌گذاری در این تأسیسات را به تأخیر انداخته است.

ایر پروداکتس در بیانیه‌ای اعلام کرد: «در کوتاه‌مدت، ما بر تکمیل ساخت و همچنین فروش آمونیاک پاک از عربستان‌سعودی تمرکز می‌کنیم، تا زمانی که قوانین مرتبط با هیدروژن به‌طور کامل توسعه پیدا کند. و ما سرمایه‌گذاری در تأسیسات اروپا را به تأخیر می‌اندازیم؛ آن‌هم تا زمانی که چارچوب‌های قانونی مخصوص برای هر کشور مشخص شود و تعهدات محکمی از سوی مشتریان داشته باشیم.»

هیدروژن سبز که با استفاده از الکتریسیته تجدیدپذیر برای جدا کردن مولکول‌های آب ایجاد می‌شود، به‌عنوان یک راه‌حل بالقوه برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در حوزه‌هایی در نظر گرفته می‌شود که در حال حاضر بر ذغال سنگ یا گاز طبیعی متکی هستند، از قبیل تولید فولاد، حمل‌ونقل و حتی گرمایش خانه. اما هزینه‌های غیراقتصادی تولید، چندین توسعه‌دهنده هیدروژن سبز را مجبور کرده برنامه‌های خود را لغو کنند و در نتیجه آن، چالش‌های این بخش ادامه پیدا کرده است.

ساخت پروژه نئوم در بخش‌های کوچک‌تر

در پاسخ به این چالش‌ها، توسعه‌دهندگان در حال بررسی ساخت پروژه نئوم در بخش‌های کوچک‌تر هستند و سرمایه‌گذاری تنها پس از امضای توافق‌نامه‌های خرید، مشخص خواهد شد. اما انجام این کار نیز چالش‌های خود را به‌همراه دارد، ‌چراکه بخش‌های بزرگی از این پروژه پیش‌‌تر ساخته شده‌اند.

تقاضای داخلی نیز همچنان نامشخص است؛ زیرا پروژه‌های بزرگ از جمله شهر نئوم، همچنان در حال ساخت هستند. هیدروژن سبز می‌تواند برای تولید سوخت‌های پاک دیگر مورد استفاده قرار بگیرد، اما هیچ اطمینانی وجود ندارد که این‌گونه سوخت‌ها نیز دارای یک بازار خوب و پرمشتری باشند.

شرکت جدید

علاوه بر نئوم، عربستان‌سعودی قصد داشت برای ترغیب سرمایه‌گذاری در تولید هیدروژن سبز، یک شرکت جدید ایجاد کند تا از طریق آن به تسهیل ورود سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری به این بخش کمک شود. با این حال، پیش از اعلام رسمی تأسیس این شرکت، فرآیند راه‌اندازی آن لغو شد.

اما هیدروژن همچنان بخشی از استراتژی عربستان‌سعودی باقی مانده است، زیرا این کشور قصد دارد با استفاده از این سوخت، یک تأمین‌کننده بزرگ انرژی برای جهان باقی بماند؛ حتی با وجود این‌که اقتصادها در تلاش برای مبارزه با تغییرات اقلیمی به سوخت‌های پاک‌‌تر روی آورده‌اند.

اوایل امسال، آکوا تفاهم‌نامه‌ای با شرکت آلمانی SEFE برای تأمین 200 هزار تن سوخت در سال تا سال 2030 امضا کرد. آکوا همچنین اخیرا با شرکت بیکر هیوز برای پیشبرد تولید هیدروژن سبز همکاری کرده است. مشخص نیست که این پیشرفت‌ها در نهایت چگونه به نئوم مربوط خواهند شد.

به‌طور جداگانه، عربستان برنامه‌های خود برای تولید آمونیاک آبی -که از گاز طبیعی تولید می‌شود و دی اکسید کربن در این فرآیند جذب می‌شود- را به دلیل تقاضای پایین بین‌المللی کاهش داده است. امین ناصر، مدیرعامل آرامکوی سعودی، در یک تماس تلفنی با سرمایه‌گذاران در ماه مارس گفت که این شرکت بدون توافق‌نامه‌های خرید، ساخت هیچ پروژه‌ای را آغاز نخواهد کرد.