محل نصب درب ضد حریق؛ راهنمای کامل بر اساس قوانین جدید

اهمیت تعیین دقیق محل نصب درب ضد حریق

شاید این سوال پیش بیاید که چرا تا این حد بر روی مکان‌یابی دقیق این درب‌ها تأکید می‌شود. پاسخ در استراتژی اصلی مقابله با آتش نهفته است: "ایجاد محدوده‌بندی یا کمپارتمان‌سازی (Compartmentalization)". آتش برای گسترش به اکسیژن و مواد سوختنی نیاز دارد. با نصب درب‌های مقاوم در برابر حریق در نقاط استراتژیک، یک ساختمان به چندین بخش مجزا تقسیم می‌شود. در صورت وقوع آتش‌سوزی در یک بخش، این درب‌ها به طور خودکار بسته شده و از سرایت شعله، حرارت و دود به بخش‌های دیگر جلوگیری می‌کنند.

این اقدام چند مزیت اساسی دارد:

1. ایمن‌سازی مسیرهای خروج: مهم‌ترین وظیفه، حفظ امنیت راه‌پله‌ها و مسیرهای فرار است تا افراد بتوانند با آرامش و در زمانی مناسب ساختمان را ترک کنند.
2. خریدن زمان برای نیروهای امدادی: با محدود کردن آتش، زمان بیشتری برای رسیدن و عملیات نیروهای آتش‌نشانی فراهم می‌شود.
3. کاهش خسارات: جلوگیری از گسترش آتش به کل ساختمان، خسارات سازه‌ای و مالی را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.

بنابراین، انتخاب هوشمندانه محل نصب درب ضد حریق یک سرمایه‌گذاری مستقیم بر روی جان و مال افراد است.

محل نصب درب ضد حریق بر اساس ضوابط آتش‌نشانی

سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، بر اساس مقررات ملی ساختمان و استانداردهای بین‌المللی، نقاط مشخصی را برای نصب این درب‌ها الزامی کرده است. عدم رعایت این ضوابط می‌تواند منجر به عدم صدور پایان کار و بروز خطرات جبران‌ناپذیر در آینده شود. در ادامه به مهم‌ترین این مکان‌ها اشاره می‌شود.

۱. راه پله‌های فرار و خروجی‌های اضطراری

بدون شک، حیاتی‌ترین و اصلی‌ترین محل نصب درب ضد حریق، در ورودی به باکس راه‌پله‌های فرار در تمام طبقات است. راه‌پله‌ها شریان‌های اصلی خروج اضطراری هستند و باید تحت هر شرایطی از دود و آتش مصون بمانند. این درب‌ها باید دارای آستانه و دستگیره آنتی‌پنیک باشند و به طور خودکار بسته شوند تا مسیر خروج همواره امن باقی بماند.

۲. ورودی واحدهای آپارتمانی

در ساختمان‌های مسکونی، درب ورودی هر واحد آپارتمانی باید از نوع ضد حریق باشد. این قانون به منظور محصور کردن آتش در همان واحدی که حریق از آنجا شروع شده، وضع شده است. این کار از سرایت آتش به راهروهای عمومی و واحدهای همسایه جلوگیری کرده و فرصت فرار را برای سایر ساکنین فراهم می‌آورد.

۳. فضاهای تأسیساتی و موتورخانه‌ها

موتورخانه‌ها، اتاق‌های کنترل برق، انبارهای مواد قابل اشتعال و سایر فضاهای تأسیساتی به دلیل وجود تجهیزات الکتریکی و حرارتی، پتانسیل بالایی برای شروع حریق دارند. جدا کردن این فضاها از سایر بخش‌های ساختمان با استفاده از یک درب ضد حریق استاندارد، یک اقدام پیشگیرانه ضروری است.

۴. درب‌های جداکننده پارکینگ

پارکینگ‌ها به دلیل وجود خودروها (که حاوی بنزین و روغن هستند) و احتمال بالای وقوع آتش‌سوزی، یکی از مناطق پرخطر محسوب می‌شوند. بنابراین، تمامی درب‌هایی که پارکینگ را به لابی، راه‌پله‌ها یا انباری‌ها متصل می‌کنند، باید از نوع مقاوم در برابر حریق باشند. تعیین صحیح محل نصب درب ضد حریق در این بخش، از نفوذ سریع دود سمی ناشی از سوختن تایرها و مواد پلاستیکی به طبقات بالا جلوگیری می‌کند.

قانون درب ضد حریق و الزامات قانونی

رعایت استانداردها در زمینه درب‌های مقاوم در برابر آتش، تنها یک توصیه ایمنی نیست، بلکه یک الزام قانونی است. قانون درب ضد حریق که در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق) به تفصیل به آن پرداخته شده، تولیدکنندگان، واردکنندگان و سازندگان را ملزم به رعایت ضوابط مشخصی می‌کند. این ضوابط شامل موارد زیر است:

• گواهی‌نامه فنی: هر درب باید دارای گواهی‌نامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باشد.
• تست‌های عملکردی: درب‌ها باید تست‌های استاندارد مقاومت در برابر حرارت و آتش را گذرانده باشند.
• یراق‌آلات استاندارد: دستگیره، لولا، جک آرام‌بند و سایر یراق‌آلات باید مخصوص درب‌های ضد حریق باشند تا در دمای بالا کارایی خود را از دست ندهند.

نادیده گرفتن این قوانین می‌تواند مسئولیت حقوقی و کیفری سنگینی را برای مالک و سازنده ساختمان در پی داشته باشد.

تفاوت درب ضد حریق و درب دودبند

یکی از سوالات رایج، تفاوت میان درب ضد حریق و درب دودبند است. اگرچه این دو اغلب به جای یکدیگر به کار می‌روند، تفاوت‌های ظریفی دارند:

• درب ضد حریق: وظیفه اصلی آن مقاومت در برابر حرارت و شعله‌های مستقیم آتش برای یک مدت زمان مشخص (مثلاً ۹۰ یا ۱۲۰ دقیقه) است. این درب‌ها از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند.
• درب دودبند: وظیفه اصلی آن جلوگیری از نفوذ دود سرد و گرم است. این درب‌ها دارای نوارهای درزگیر پف‌شونده در اطراف خود هستند که در زمان حریق، منبسط شده و تمام منافذ را مسدود می‌کنند.

امروزه اکثر درب‌های مقاوم در برابر حریق استاندارد، خاصیت دودبندی را نیز دارا هستند. با این حال، توجه به این نکته در انتخاب محل نصب درب ضد حریق اهمیت دارد؛ در برخی نقاط مانند ورودی باکس پله، خاصیت دودبندی حتی از مقاومت در برابر شعله نیز حیاتی‌تر است.

نکات کلیدی در انتخاب و نصب

علاوه بر مکان‌یابی، چند نکته دیگر نیز در کارایی نهایی این درب‌ها موثر است.

انتخاب نوع درب

درب‌های مقاوم در برابر آتش در انواع مختلفی تولید می‌شوند، اما رایج‌ترین و مورد تأییدترین نوع برای اکثر کاربری‌ها، درب ضد حریق فلزی است. این درب‌ها به دلیل ساختار فولادی و تزریق مواد عایق نسوز در داخل آن‌ها، مقاومت بسیار بالایی دارند. هنگام انتخاب، باید به درجه مقاومت زمانی (Time Rating) درب توجه کرد که بر اساس میزان ریسک محل نصب تعیین می‌شود.

اهمیت نصب صحیح

حتی بهترین درب نیز در صورت نصب غیراصولی، کارایی نخواهد داشت. چهارچوب باید به طور کامل و بدون درز در دیوار قرار گیرد، هیچ فاصله‌ای نباید بین درب و چهارچوب وجود داشته باشد و جک آرام‌بند باید به گونه‌ای تنظیم شود که از بسته شدن کامل و خودکار درب اطمینان حاصل شود. بنابراین، علاوه بر انتخاب صحیح محل نصب درب ضد حریق، نصب استاندارد آن توسط متخصصین نیز حیاتی است.

بازرسی و نگهداری دوره‌ای

درب‌های ضد حریق تجهیزاتی هستند که امیدواریم هرگز مجبور به استفاده از آن‌ها نشویم، اما باید همیشه در حالت آماده‌به‌کار باشند. بازرسی‌های منظم ماهانه یا فصلی برای اطمینان از عملکرد صحیح جک آرام‌بند، قفل و لولاها ضروری است. هرگز نباید این درب‌ها را با گوه یا مانعی در حالت باز نگه داشت، زیرا این کار هدف اصلی از نصب آن‌ها را خنثی می‌کند. این بازرسی‌ها تضمین می‌کنند که عملکرد درب در محل نصب درب ضد حریق تعیین شده، دچار اختلال نشده باشد.

رپورتاژ