به گزارش ایرنا هر ساله پس از پایان فصل برداشت کشت‌های پاییزه برخی کشاورزان برای تسریع در عملیات تهیه زمین و صرفه جویی در هزینه‌ها بقایای کاه و کلش مزارع را می‌سوزانند، این کار علاوه بر ایجاد آلودگی‌های شدید محیط زیستی، سرمایه‌های بخش کشاورزی را از بین می‌برد.
بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی و ماده ۴۵ قانون حفاظت از جنگل ها و مراتع آتش زدن بقایای گیاهی تهدید علیه بهداشت عمومی و جرم محسوب می شود و به استناد مواد قانون مدیریت پسماند و قانون هوای پاک سوزاندن بقایای گیاهی زمین های زراعی پس از برداشت محصول ممنوع بوده و متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه ۶ محکوم می شود.
کارشناسان و محققان حوزه کشاورزی با بررسی این معضل راهکارهای جایگزین مختلفی را به کشاورزان و باغداران برای حذف باقیمانده محصولات کشاورزی از زمین‌های زراعی توصیه می‌کنند برهمین اساس جعفر حبیبی‌اصل به عنوان عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به برخی سوالات خبرنگار ایرنا پیرامون این مساله پاسخ داد.
ایرنا: مضرات آتش زدن بقایای کشاورزی چیست؟
حبیبی‌اصل در پاسخ به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: سوزاندن بقایای گیاهی علاوه بر اینکه باعث کاهش ماده آلی خاک و تخریب ساختار آن می‌شود، بلکه آلودگی هوا، از بین رفتن عناصر غذایی خاک و آسیب به میکروارگانیسم‌های مفید خاک را نیز به دنبال دارد.
سوزاندن بقایای کشاورزی چه تاثیر منفی بر خاک برجای می‌گذارد؟
حبیبی اصل تصریح کرد: باقی گذاشتن بقایای گیاهی در سطح خاک نقش مهمی در تعدیل دمای خاک و حفظ رطوبت دارد. بقایای گیاهی در تابستان خاک را خنک‌تر و در زمستان گرم‌تر نگه می‌دارد، از تبخیر غیرضروری رطوبت خاک جلوگیری کرده و شیوع علف‌های هرز را کاهش می‌دهد، همچنین با افزایش کربن آلی خاک، از فرسایش ناشی از بارندگی جلوگیری می‌کند.
وی ادامه داد: سوزاندن بقایای مزارع، تخلخل خاک را کاهش می‌دهد، هدایت هیدرولیکی را کم می‌کند، نفوذپذیری آب را پایین می‌آورد و پایداری ساختمان خاک را از بین می برد، این عمل همچنین به آلودگی هوا و هدررفت عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان منجر می شود.
پیشنهاد جایگزین شما به کشاورزان چیست؟
حبیبی‌اصل خاطرنشان کرد: پیشنهاد جایگزین؛ خاکورزی حفاظتی است، درواقع از خاکورزی حفاظتی همراه با حفظ حداقل بقایا در زمین به عنوان راهکار اصلی مدیریت بقایای کشاورزی می‌توان یاد کرد.
وی ادامه داد: در این روش حداقل ۳۰ درصد بقایای کشت قبلی روی زمین باقی مانده و شامل روش‌های مختلفی مانند کم‌خاک‌ورزی، خاکورزی نواری، خاک ورزی پوششی و بی‌خاک‌ورزی می‌شود.
آیا این روش مزایای دیگری هم دارد؟
حبیبی‌اصل افزود: این روش دارای مزایای متعددی از جمله حفظ رطوبت خاک، کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های کارگری، افزایش مواد آلی خاک و در نهایت حفاظت از محیط زیست می‌باشد. به طور کلی کشاورزی حفاظتی بر سه اصل تناوب زراعی، خاکورزی حفاظتی و حفظ بقایا استوار است و برای موفقیت آن، اجرای مداوم و پیوسته آن ضروری است.
دستگاه‌های متولی برای کاهش سوزاندن بقایای کشاورزی چه اقداماتی باید انجام دهند؟
حبیبی اصل گفت: جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست در کاهش این معضل نقش موثری دارند؛ پیشنهاد می‌شود دستگاه‌های متولی با اجرای برنامه‌های آموزشی و پایلوت‌های تحقیقاتی مشارکتی، آگاهی کشاورزان را افزایش دهند.
وی ادامه داد: همچنین با تامین ماشین‌آلاتی مانند بیلر، ریک و ادوات خاکورزی حفاظتی، امکان مدیریت صحیح بقایا را فراهم آورند، همچنین اعطای مشوق‌های اقتصادی به کشاورزان پایبند به روش‌های حفاظتی و تدوین قوانین بازدارنده برای متخلفین نیز از دیگر راهکارهایی است که دستگاه‌های متولی می‌توانند انجام دهند.
