به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران، روز دوشنبه ۸ اردیبهشت در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی به باکو پایتخت جمهوری آذربایجان سفر کرد. سفری که با توجه به برخی تنش‌ها و سردی‌های تجربه شده در روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در چند سال اخیر بسیار مهم ارزیابی شد. همزمان با پایان این سفر به منظور ارزیابی اهداف و دستاوردهای آن با «سیدعلی سقائیان»، سفیر پیشین ایران در ارمنستان و تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز به گفت‌وگو پرداختیم.
سفر رئیس‌جمهور به رفع ابهامات و تقویت سیاست همسایگی کمک خواهد کرد
تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز درباره اهداف و پیام های سفر رئیس جمهور در این مقطع زمانی به جمهوری آذربایجان، این سفر را در راستای توسعه همکاری‌ها با همسایگان ارزیابی کرد و گفت: روابط دو کشور پس از حادثه‌ای که برای یکی از نگهبانان سفارت پیش آمد، تحت تأثیر قرار گرفت و به سردی گرایید و جمهوری آذربایجان سفیر خود را فرا خواند. این روند تنش پس از مدتی به آرامش گراییده است و سفر رئیس‌جمهور در سطح عالی هم تأثیر زیادی بر روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی دو کشور داشته و خواهد داشت. این سفر به تقویت روابط دو جانبه به‌ویژه در حوزه‌های انرژی و حمل و نقل از یک سو و رفع ابهامات و تقویت سیاست همسایگی از سوی دیگر کمک کرده است. ایران و آذربایجان همچنین در زمینه رفت‌وآمدهای اتباع به ویژه در بعد زیارتی ارتباطات قابل توجهی دارند.
سقائیان با اشاره به اینکه سفر دو روزه رئیس‌جمهور به دلیل فاجعه بندرعباس به یک روز کاهش یافت؛ گفت: با این وجود سفر رئیس‌جمهور قطعا باعث تقویت بیشتر روابط اقتصادی دو کشور خواهد شد. طراحی و احداث پل «آق‌بند» با توجه به محدودیت‌های وضع شده از سوی نخجوان، تردد کامیون‌ها و اتباع را بین آذربایجان و نخجوان تسهیل می‌کند و جمهوری اسلامی هم آن را در راستای تحکیم و تقویت روابط بین تهران و باکو تلقی می‌کند.
در تعریف رابطه باید حساسیت‌های طرف مقابل را هم در نظر بگیریم
سفیر پیشین ایران در ارمنستان سفر رئیس‌جمهور به جمهوری آذربایجان را خنثی‌کننده بسیاری از شیطنت‌های طرف‌های ثالث روابط تهران-باکو دانست و گفت: استقبال بسیار گرم رئیس‌جمهور آذربایجان از رئیس‌جمهور ایران، مذاکرات عالی میان روسای دو کشور که در بیانیه پایانی سفر نیز اعلام شد؛ نشان می‌دهد که این سفر توانسته است بسیاری از این شیطنت‌ها را خنثی سازد. ایران می‌تواند و باید نقش کشورهای ثالث با تحرکات دیپلماتیک و تقویت روابط بدون ابتلا به برخی مسائل حاشیه‌ای، کمرنگ سازد.
سقائیان در توضیح برخی ملاحظات موجود در روابط دو طرف گفت: با وجود آنکه جمهوری آذربایجان، کشوری با اکثریت شیعه است اما از نظر قانون اساسی، کشور سکولار محسوب می‌شود. بنابراین در تعریف رابطه باید حساسیت‌های طرف مقابل را هم در نظر بگیریم تا کشورهای ثالث نتوانند از این مسائل سوءاستفاده کنند. از سوی دیگر موضوعات غیرمرتبط با روابط دو جانبه و مسائل حاشیه‌ای هم نباید مورد توجه و اعتنای ایران قرار گیرد. برای مثال بر اساس نوبت پروتکلی باید طرف آذری به ایران می‌آمد اما رئیس‌جمهور ایران خود به باکو رفت تا گامی در مسیر رفع کدورت‌ها و ابهامات را باشد.
جمهوری اسلامی ایران همواره پشتیبان مذاکرات صلح بوده است
تحلیلگر مسائل منطقه مذاکرات صلح جمهوری ارمنستان و آذربایجان را یکی از مهمترین موضوعات دو جانبه ایران و آذربایجان و نیز منطقه قفقاز جنوبی دانست و گفت: زمانی که دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان درباره چالش‌های خود به تفاهم برسند و موفق به امضای قرارداد صلح مرزی شوند؛ جمهوری اسلامی هم قطعا از آن حمایت خواهد کرد.
سقائیان در ارزیابی خطوط قرمز ایران در تغییر مرزهای منطقه‌ای و دغدغه‌های ایجاد و احداث دالان زنگزور در مرز ایران و جمهوری ارمنستان هم توضیح داد: معتقدم بیشتر هیاهوی به وجود آمده پیرامون این مسیر، تبلیغاتی و از سوی همان کشورهای ثالث بوده است. طرف رامنی میزان و حدود دسترسی را درباره این مسیر تعریف و تاکید کرده است که هم دسترسی و ترددی وجود داشته باشد در حاکمیت ارمنستان انجام خواهد شد. این رویکرد جمهوری آذربایجان رویکرد حقوقی درستی است و ایران هم به آن احترام می‌گذارد.
وی تصریح کرد: طرف‌های ثالث از این موضوع به عنوان شعار و یا مطلب انحرافی در جهت تخریب و تاثیر گذاری منفی در روابط سه کشور جمهوری آذربایجان، ایران و ارمنستان استفاده می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران همواره پشتیبان مذاکرات صلح بوده و دولت‌های مختلف ما از این مذاکرات دفاع و حمایت کرده‌اند.
توسعه روابط با همسایگان اولویت سیاست خارجی دولت چهاردهم است
سفیر پیشین ایران در ارمنستان، سفر رئیس‌جمهور به باکو را در شرایط مذاکراتی با آمریکا، مهم و مثبت ارزیابی کرد و گفت: همانطور که مقام معظم رهبری هم اشاره کردند؛ مذاکره با آمریکا یکی از ده‌ها کار وزارت و وزیر امور خارجه است. امیدواریم در این دوره از مذاکرات آمریکا به تعهدات خود عمل کند ولی از طرف دیگر قطعاً توسعه روابط با همسایگان اولویت سیاست خارجی دولت چهاردهم است و تحرکات و رفت و آمدهای وزیر امور خارجه به همراه رئیس‌جمهور یا اعلام میانجیگری در مناقشه هند و پاکستان به عنوان دو کشوری که با ایران سوابق دوستانه دارند؛ در همین راستا قابل ارزیابی است.
دیپلماسی شخصی رئیس‌جمهور مرزها و فاصله بین دو کشور را بر می‌دارد
دیپلمات سابق ایران در ارزیابی مزایای دیپلماسی شخصی رئیس‌جمهور در برخی از سفرها، به ویژه در سفر به جمهوری آذربایجان گفت: همیشه بین رهبران کشورهای مختلف روابط دوستانه خیلی موثرتر از روابط تشریفاتی و پروتکلی تعریف شده است. این ابتکار رئیس‌جمهور بسیار ابتکار موثری بود که به نوعی مرزها و فاصله بین دو کشور را برمی‌دارد، به خصوص با توجه به اینکه خود رئیس جمهور اهل آذربایجان غربی و مسلط به زمان آذری هستند. در برخی از این دیدارها هم شعرخواندند و گفتند که در این سفر گویی که در تبریز و اورمیه هستند. حتماً این نوع رفتار شخصی آقای رئیس جمهور در رابطه با رهبران کشورها به خصوص همسایگان تاثیر خاص خود را داشته و خواهد داشت. این نوع دیپلماسی پیش از جمهوری آذربایجان، در تاجیکستان هم تجربه شد و اکنون تاجیکستان به عنوان ایران دوم تلقی می‌شود. به نظر من این رفتار شخصی ایشان بسیار موثر، مثبت و تاثیرگذار در طرف مقابل است.
