نشست «ارتباط هوش مصنوعی با فرهنگ کتابخوانی» برگزار شد

نشست «ارتباط هوش مصنوعی با فرهنگ کتابخوانی» به میزبانی «شرکت دانش‌بنیان یکم‌سافت» برگزار شد و اهالی فرهنگ و کتاب درباره ضرورت کتابخوانی و تهدیدها و فرصت‌های توسعه هوش مصنوعی در این حوزه با هم به گفتگو نشستند.

به گزارش دیجیاتو، مدیرعامل این شرکت با معرفی محصولات این شرکت، گفت: «ازجمله آنها می‌توان به KDR نرم‌افزار مدیریت مراکز اسناد و کتابخانه‌ها، دستیار جلسه پرسش‌وپاسخ از متون فارسی و سرویس هوش مصنوعی تبدیل متن به گفتار اشاره کرد.»

«داوود کیانی‌زاده» با بیان اینکه تمرکز ما بر حفظ زبان فارسی به‌عنوان زبانی زیبا به کمک فناوری است، افزود: «این هدف را به کمک سرویس Libra به‌عنوان محصول شرکت توسعه خواهیم داد که پلتفرم کتاب‌خوانی دیجیتال مبتنی‌بر هوش مصنوعی است.»

او با بیان اینکه درحال‌حاضر، در دوره‌ای قرار داریم که هنوز این انسان است که شبکه معنایی را برای هوش مصنوعی تعریف می‌کند، توضیح داد: «اما انسان، این سوژه آگاه، در سطحی بسیار فراتر ایستاده و توانایی ایجاد شبکه‌های پیچیده‌تری در اختیار دارد. آیا هوش مصنوعی می‌تواند به چنین سطحی برسد؟ متأسفانه باید بگویم: به‌زودی، بله. آیا می‌تواند جای انسان را بگیرد؟ در برخی ابعاد هنوز بخش‌های ناشناخته‌ای وجود دارد، به‌خصوص در بعد روانی انسان که نمی‌توان با قطعیت سخن گفت اما پیشرفت آن بسیار سریع است.»

به گفته کیانی‌زاده، «علت این پیشرفت چیست؟ الگویی که مغز انسان براساس آن شکل گرفته، الگویی فوق‌العاده کامل و کارآمد است. ما از همین الگو تقلید می‌کنیم و همین باعث شده چیز عجیبی بسازیم که می‌تواند حتی عجیب‌تر هم بشود؛ چون الگویی بسیار دقیق در اختیار داریم.»

طراحی محصولات مختلف در زمینه فرهنگ مطالعه

مدیرعامل یکم‌سافت یادآوری کرد: «بیایید تصور کنیم در آینده چه اتفاقی ممکن است رخ دهد. چشم ما در تاریکی محدودیت دارد. شنوایی ما هم محدود است. اما اگر مغزی بسازیم که به چشمی مجهز باشد که مانند رادار، اشیای دور را ببیند، چه خواهد شد؟ آیا در آن زمان، رانندگی خودرو را به چشم خودمان می‌سپاریم یا به این چشم جدید؟ فرض کنید خودرویی که می‌تواند پشت اتوبوس مدرسه، کودک درحال عبور را تشخیص دهد ولی ما نمی‌توانیم. ما به‌زودی انتخاب خواهیم کرد که کنترل خودرو را به چنین سامانه‌ای بسپاریم؛ چون احتمال تصادف به نزدیک صفر می‌رسد.»

او تأکید کرد: «در بسیاری از زمینه‌ها، ازجمله فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، انتخاب‌های جدیدی پیش رو خواهیم داشت و تاآنجاکه بنده اطلاع دارم، محصولات مختلفی نیز در این حوزه طراحی و عرضه شده‌اند.»

کیانی‌زاده با اشاره به اینکه فارسی در اولویت سرویس‌های هوش مصنوعی قرار نگرفته است، تاکید کرد: «این در حالی است که سرویس‌های ترجمه خوبی در دنیا وجود دارند، اما نه برای زبان فارسی. زبان فارسی اولویت جهانی نبوده است، بنابراین ما خود باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم تا این زبان شیرین را حفظ کنیم و ابزارهایی را که در جهان توسعه یافته‌اند، برای زبان فارسی خود نیز به کار بگیریم، این وظیفه ماست.»

مدیرعامل شرکت یکم‌سافت با تأکید بر مخاطرات هوش مصنوعی توضیح داد: «درحال‌حاضر هوش مصنوعی به هیچ‌کس اجازه دروغ گفتن نمی‌دهد؛ در این شرایط افراد با توسعه این فناوری نمی‌توانند درباره مالکیت آثار خود پنهان‌کاری کنند. با این توضیح که اگر به جایی برسیم که ماشین بخواهد ما را دور بزند، شاید بتوان گفت اینجا موضوع ترسناکی می‌شود که الان راهکاری برای آن نمی‌توان ارائه کرد.»

او در پاسخ به سؤالی درباره عقب‌ماندگی ایران در زمینه ترجمه کتاب توسط هوش مصنوعی و ورود برخی انتشاراتی‌ها به این حوزه، توضیح داد: «در اولویت‌های کاری، موضوع خلاصه‌سازی کتاب از مواردی است که قصد داریم به آن ورود کنیم اما اساسنامه مجموعه بیشتر متمرکز بر زبان فارسی است؛ بنابراین، سرویس ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی نیز جزو برنامه‌های ماست و برای آن نیز طرح‌هایی در نظر گرفته‌ایم اما خوب است به این نکته اشاره کنم که توسعه هوش مصنوعی نیازمند زیرساخت‌های بسیار پرهزینه و منابع گسترده‌ای است و همان‌طور که گفتم در کشور نیز فعلاً حمایت چندانی در این عرصه وجود ندارد. مجموعه‌های خصوصی باید مستقل و بر پایه امکانات درونی خود دست به کار شوند.»

ارتباط با برخی دانشگاه‌های خارجی برای جبران کاستی‌ها

کیانی‌زاده افزود: «ما هم از طریق همکاری با برخی دانشگاه‌های خارجی، تلاش کرده‌ایم این کاستی‌ها را جبران کنیم. بنده با چند دانشگاه خارج از کشور همکاری می‌کنم و از بورس‌ها و سخت‌افزارهایی که در این دانشگاه‌ها موجود است، بهره می‌گیرم تا بتوانم این مسائل را حل کنم.»

«عبدالحسین آذرنگ»، نویسنده و مترجم، نیز دیگر سخنران این برنامه بود. او در پاسخ به این پرسش که «احتمال دارد با توسعه هوش مصنوعی ناشران اساساً از این حوزه حذف شوند؟»، گفت: «تا جایی که من مطالعه کرده‌ام و موضوع را دنبال می‌کنم، قطعاً مفهوم ترجمه تغییر کرده؛ معنای مترجم نیز دگرگون شده است. ممکن است مترجم در آینده به ناظری عالی یا ناظر نهایی تبدیل شود. اکنون در وضعیتی هستیم که به‌وضوح نشر و فرایندهای آن تحت‌تأثیر جدی هوش مصنوعی قرار گرفته‌اند. ساختارهای سنتی نشر درحال فروپاشی است.»

این پژوهشگر اضافه کرد: «اگر مراحل نشر را در نظر بگیریم، نخستین مرحله آفرینش محتواست؛ آنچه نویسنده می‌نویسد، تحقیق می‌کند یا تجربه شخصی خود را بیان می‌کند. این مرحله درحال دگرگونی است. وقتی شما بتوانید با کمک هوش مصنوعی حجم زیادی از اطلاعات، داده‌ها و مقالات دیگر را وارد فرایند تولید محتوا کنید، پدیدآورنده نیز معنای وسیع‌تری پیدا می‌کند. اکنون معنای پدیدآورنده درحال تغییر است و حتی می‌توان گفت این تغییر به‌نوعی با «مرگ پدیدآورنده» نیز همراه است.»

به گفته آذرنگ، «در همین زمان، مرحله دوم یعنی همکاری با ناشر نیز تغییر می‌کند. ناشر مراحل آماده‌سازی را با درنظرگرفتن فرایند ویرایش انجام می‌دهد که آن هم ممکن است در آینده دگرگون شود.»