چهار پرونده‌ای که پزشکیان با خود به سال جدید می‌برد

خبرآنلاین: چهار وعده اصلی مسعود پزشکیان در دور چهاردهم انتخابات ریاست‌جمهوری، وضعیتی نامشخص دارند.

«وعده‌هایی را که داده‌ام فراموش نمی‌کنم»؛ مسعود پزشکیان صبح روز ۲۲ بهمن ماه با نوشتن همین یک خط در شبکه اجتماعی ایکس، داغ دل بسیاری را تازه کرد. او که این روزها خود را در مقابل مجلس شورای اسلامی به شدت تنها حس می‌کند، از سوی طرفداران دیرین و گروهی از اصلاح‌طلبان که برای رای آوردنش از جان مایه گذاشته بودند، مورد انتقاد زیادی قرار دارد.

پزشکیان پیش از آنکه راهی ساختمان ریاست جمهوری در پاستور شود، چهار وعده اصلی داشت. وعده‌هایی که باعث شد بتواند در دور دوم انتخابات سعید جلیلی را شکست داده و او را مانند تمام ادوار انتخاباتی که شرکت کرده، از کسب اعتماد رای‌دهندگان محروم کند. اما این وعده‌ها کدامند و چه سرنوشتی پیدا کرده‌اند؟

فیلترینگ؛ سدی که شکسته نشد

پیش از آنکه انتخابات ریاست جمهوری در تابستان ۱۴۰۳ برگزار شود، مسعود پزشکیان در مناظره‌ها و حضورهای انتخاباتی خود اعلام کرد«مسعود پزشکیان» برابر فیلترینگ و فیلترشکن فروش‌ها خواهد ایستاد. او در همان زمان با قاطعیت اعلام کرد که مخالف فیلترینگ است. وقتی گام اول رفع فیلتر با آزاد شدن واتساپ و گوگل‌پلی آغاز شد؛ انتظار می‌رفت که دو گام بعدی دستکم بتواند یوتیوب، توییتر و مهمتر از آنها، تلگرام و اینستاگرام را هم رفع فیلتر کند.

با وجود این اما کمی بعد مشخص شد شورای عالی فضای مجازی عزم لازم برای رفع فیلتر شبکه های اجتماعی مهم را ندارد. با وجود برخی ادعاها در مورد گفتگوی ایران با پلتفرم‌های خارجی اما گفته می‌شود این پلتفرم‌ها کمترین علاقه‌ای به اینکه با تهران مذاکره کنند، ندارند.

ماجرا حتی وقتی پیچیده‌تر شد که گفتند رفع فیلتر با وجود برخی اظهارنظرها در مورد اعمال آن بر روی تعدادی از پلتفرم‌ها حتی در جلسه شورای عالی فضای مجازی مطرح هم نشده است. مسعود پزشکیان هم این روزها چندان علاقه‌ای به پیگیری ماجرا از خود نشان نمی‌دهد. او ریش و قیچی را دست وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی سپرده و به‌نظر می‌رسد که با وجود همه توصیه‌هایی که از او می‌خواهند با وجود شرایط دشوار اقتصادی، با رفع فیلتر روزنه‌ای از امید ایجاد کند، رفع فیلتر را از اولویت‌های خود خارج کرده است.

قانون حجاب؛ جدل با تندروها

یکی از جدل‌های مسعود پزشکیان با تندروها در این روزهای پایان سال، مساله قانون حجاب و عفاف است. طبق گفته قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور، پزشکیان در تازه‌ترین اظهارنظر خود تاکید کرده «قانون عفاف و حجاب را نمی‌توانم اجرا کنم چون برای مردم مشکل ایجاد می‌کند و من در مقابل ‎مردم نخواهم ایستاد».

او این حرف‌ها را در میانه آذرماه و گفتگوی تلویزیونی خود هم داشت و در آن زمان اعلام کرد دولت آماده اجرای قانون حجاب و عفاف نیست. با وجود اینکه مسعود پزشکیان در مورد مساله حجاب کاملا شفاف موضع گرفته است اما اوضاع برای او بسیار دشوار پیش می‌رود.

در دو هفته اخیر مدافعان قانون حجاب و عفاف نه تنها در مقابل ساختمان مجلس بارها تجمع کردند، بلکه پا را از آن فراتر گذاشتند و برای تجمع مقابل بیت آیت‌الله جوادی آملی رفتند. برخی از تصاویر حاکی از آن است که دستکم یکبار این گروه از میدان بهارستان تا سعادت‌آباد را با ماشین طی کرده‌اند تا خواسته‌هایشان را به گوش همه برسانند. اما همه چیز به اعتراض‌های خیابانی گروهی تندرو برنمی‌گردد.

آنها در بین نمایندگان مجلس هم طرفدارانی دارند و حتی یکی از این طرفداران ماجرا را به دیدار رمضانی کارگزاران نظام با رهبرانقلاب کشانده است. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد صدا و سیما هم طرف خود را مشخص کرده است.

تصاویری از یک تیزر میان دو نیمه فوتبال از صدا و سیما پخش شد که به تمجید از قانون عفاف و حجاب می‌پردازد و تبلیغ قانونی را می‌کند که مصوبه شورای عالی امنیت ملی جلوی اجرای آن را گرفته است. اتفاقی که به وضوح می‌گوید پزشکیان از سوی طرف‌های بسیار برای اجرای قانون حجاب تحت فشار قرار دارد. اجرای قانون حجاب که هنوز رئیس مجلس آن را به دلیل مصوبه شورای عالی امنیت ملی به دولت ابلاغ نکرده است، از پرونده‌های اصلی است که پزشکیان را تحت فشار قرار داده است و او با خود به سال ۱۴۰۴ خواهد برد. به‌نظر می‌رسد با توجه به ابزارهایی که در دست تندروها قرار گرفته، رئیس‌جمهور راه بسیار دشواری را برای پایبندی به وعده خود در پیش داشته باشد.

FATF؛ مساله‌ای که ممکن است به تاریخ بپیوندد

یکی از وعده‌های اصلی پزشکیان در دورانی که کاندیدای ریاست جمهوری بود، تلاش برای خروج از فهرست سیاه اف‌ ای تی اف است. البته او راهکار خاصی برای خروج از این لیست ارائه نداد اما گفت: «اف‌ ای‌ تی‌ اف مثل فیفا است. اگر قبولش نکنیم، نمی‌توانیم وارد بازی‌های بین المللی بشویم. بانک‌ها به خاطر آن ما را بازی نمی‌دهند».

این حرف‌ها در همان زمان نشان داد که مسعود پزشکیان به ماجرای اف ای تی اف دیدگاهی واقع‌بینانه دارد. هر چند بسیاری معتقدند تا زمانی که تحریم‌های بین‌المللی رفع نشود، خروج از فهرست سیاه اف ای تی اف نقشی در کاهش مشکلات اقتصادی کشور ندارد اما این اتفاق می‌تواند دستکم در داخل کشور، امید ایجاد کند. با این وجود دو لایحه پالرمو و سی‌اف‌تی به دلیل آنکه طی مدت زمان تعیین شده در مجمع تعیین تکلیف نشدند، از دستور کار خارج شده بودند اما پزشکیان در نامه‌ای از رهبری خواست تا این دو لایحه دوباره به دستور کار مجمع بازگردند که با پاسخ مثبت ایشان همراه شد.

با این حال پس از ماه‌ها بررسی این دو لایحه در کمیسیون‌های مربوطه، مصطفی میرسلیم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که خودش از مخالفان اف ای تی اف محسوب می‌شود گفته تکلیف پالرمو و سی اف تی، دو کنوانسیونی که باعث می‌شود ایران از فهرست سیاه خارج شود، تا اوایل بهار مشخص خواهد شد.

برخی اما مدتی بعد امیدها به تصویب این دو لایحه افول کرد؛ به شکلی که برخی معتقدند ختم به خیر شدن ماجرای اف ای تی اف، در شرایط فعلی شانس زیادی ندارد. آنها می‌گویند مخالفان تصویب پالرمو و سی اف تی دست بالا را دارند و دولت هم که در زمینه رفع تحریم‌ها تقریبا ناامید شده است، ظاهرا رایزنی جدید و ویژه‌ای در این زمینه نداشته است.

ماجرای مخالفت تندروها با اف‌ای‌تی‌اف آنقدر مهم و حیاتی است که گفته می‌شود پشت پرده استیضاح همتی وزیر سابق اقتصاد حمایت او از این موضوع قرار داشته است. از سوی دیگر، با توجه به گفته‌های مصطفی پورمحمدی در جریان مناظره‌های انتخاباتی که سیاسی‌کاری جلیلی را افشا کرد، الان دیگر مشخص است که پشت پرده مخالفت‌ها در مجمع و فضای سیاسی با تصویب لوایح دو قلوی باقی مانده از ۴ قلوهای مربوط به اف‌ای‌تی‌اف چه کسانی و کدام جریان ایستاده است. با این اوصاف پزشکیان بهار آینده، با این طیف که رسانه و تریبون و ... در اختیار دارند، مشکلات زیادی خواهد داشت؛ خاصه آنکه در ۶ ماه ابتدایی دولت چهاردهم نتوانست آن را حل کند و با خود به سال بعد می‌برد.

تحریم‌ها؛ اوضاع ناامیدکننده است

اما چهارمین پرونده مهم و حیاتی برای پزشکیان، موضوع رفع تحریم‌ها یا همان مذاکرات است؛ پزشکیان در ایام انتخابات و بعد از آن بارها به اهمیت رفع تحریم‌ها اشاره کرده است. با این‌حال این روزها ما بیشترین فاصله ممکن را با رفع تحریم‌های اقتصادی داریم. یادداشت فشارحداکثری که دونالد ترامپ آن را امضا کرد، اوضاع را از قبل هم بدتر کرد. هر چند مسعود پزشکیان اعلام کرده که او موافق مذاکره جهت رفع تحریم‌ها بوده اما همانطور که از ابتدا هم قابل حدس بود، تصمیماتی از این دست بیش از آنکه در دست دولت‌ها باشد، مساله‌ای حاکمیتی است.

در شرایطی که ترامپ همزمان با ارسال نامه به تهران، دست از تهدید و هشدار در مورد برخورد نظامی برنمی‌دارد، در تهران تصمیمات به این سو رفته که گفتگویی با دولت ترامپ، در شرایط فعلی صورت نگیرد. البته ایران با اروپایی‌ها چانه‌زنی‌هایی کرده است تا مانع از فعال شدن مکانیسم ماشه شود، اما حتی با وجود چنین گفتگوهایی دستکم در کوتاه‌مدت امیدی برای رفع تحریم‌ها وجود ندارد و این مورد هم راهی سال ۱۴۰۴ تا شاید در این سال پرونده تحریم‌ها حل و فصل شود.

در میان چهار وعده اساسی مسعود پزشکیان در انتخابات سال ۱۴۰۳؛ وضعیت یکی از آنها تقریبا روشن است. تحریم‌ها بر سر جای خود باقی می‌مانند و حتی سایه فعال شدن مکانیسم ماشه بالای سر ایران قرار دارد. اما سه وعده دیگر پزشکیان را با تندروها درانداخته است.

برخی از ناظران معتقدند او تاکنون تنها در زمینه قانون حجاب مواضع روشن و محکمی اتخاذ کرده اما در موضوعاتی چون اف‌ ای تی اف و فیلترینگ، زمین را به طرف مقابل واگذار کرده است. طرفداران این ایده معتقدند در کنار تنش‌هایی که دولت پزشکیان با مجلس دارد، موجی از ناامیدی میان طرفداران اصلاحات و رای‌دهندگان ایجاد شده است. با این‌حال به‌نظر می‌رسد زمان بیشتری برای قضاوت نهایی عملکرد دولت مسعود پزشکیان در این چهار حوزه، لازم باشد.