یکشنبه با شاهنامه فردوسی: فریدون - بخش 13؛ به سلم و به تور آمد این آگهی / آگاهی یافتن سلم و تور از منوچهر+ متن صوتی و معنی اشعار

خلاصه شاهنامهٔ فردوسی؛ فریدون - بخش 13

سلم و تور از وضعیت شاهنشهی و خطراتی که برایشان پیش آمده مطلع شدند و به این نتیجه رسیدند که باید از فریدون درخواست عذرخواهی کنند. در این راستا فرستاده‌ای را به نزد فریدون فرستادند. آنان با هدایا و گنج‌ها به نزد شاه رفتند و از تمام گناهانشان عذرخواهی کردند، امیدوار به بخشایش.

فریدون به فرستاده پاسخ داد که به خاطر جنایات فرزندان سلم و تور، کینه‌ای عمیق در دل دارد و نمی‌تواند به راحتی از کنار این موضوع بگذرد. او همچنین به یاد ماجرای ایرج و سرنوشت تلخ او اشاره کرد. پاسخ فریدون عملاً نشان‌دهنده‌ی تشدید تنش‌ها و نگرانی‌ها بود و به نظر می‌رسید که جنگ و خونریزی اجتناب‌ناپذیر است.

دو برادر، سلم و تور، به این نتیجه رسیدند که باید به جنگ بشتابند. آنها سپاه خود را برای نبرد آماده کردند و از چین و خاور سربازانی را به سوی ایران گسیل داشتند. در این میان، دل‌ها پر از کینه و انتقام بود، و به نظر می‌رسید که نبرد قریب‌الوقوعی در پیش است.

برگردان به زبان ساده

# به سلم و به تور آمد این آگهی

که شد روشن آن تخت شاهنشهی

هوش مصنوعی: با صدای سلام و با آرزوی موفقیت، خبری به گوش رسید که تخت پادشاهی به روشنی درآمد.

# دل هر دو بیدادگر پر نهیب

که اختر همی رفت سوی نشیب

هوش مصنوعی: دل هر دو ظالم پر از فریاد است، چرا که ستاره نیز راهی به سمت پستی و کاهش می‌سازد.

# نشستند هر دو به اندیشگان

شده تیره روز جفاپیشگان

هوش مصنوعی: هر دو در افکارشان نشسته‌اند و به روزهای تاریک و سختی که به خاطر خیانت‌ها به سر آمده، فکر می‌کنند.

# یکایک بران رایشان شد درست

کزان روی شان چاره بایست جست

هوش مصنوعی: هر یک از آنها به نیکویی نمایان شدند، زیرا راه حلی برای مشکلشان باید جستجو شود.

# که سوی فریدون فرستند کس

به پوزش کجا چاره این بود بس

هوش مصنوعی: باید کسی را به سمت فریدون بفرستند تا از او عذرخواهی کند، زیرا این تنها راه حل این مسئله است.

# بجستند از آن انجمن هردوان

یکی پاک دل مرد چیره‌زبان

هوش مصنوعی: از آن جمع دو نفر به دلی پاک و زبانی قوی بیرون رفتند.

# بدان مرد باهوش و با رای و شرم

بگفتند با لابه بسیار گرم

هوش مصنوعی: مرد باهوش و با درایت و شرم را به خوبی شناختند، او با سخنان گرم و پرشوق خود، موضوع را توضیح داد.

# در گنج خاور گشادند باز

بدیدند هول نشیب از فراز

هوش مصنوعی: در گنج خاور را باز کردند و از بالای آن، ترس و خطر را در پایین مشاهده کردند.

# ز گنج گهر تاج زر خواستند

همی پشت پیلان بیاراستند

هوش مصنوعی: از گنج گرانبهای گوهر، تاجی از طلا خواستند و به همین دلیل پشت فیل‌ها را زینت دادند.

# به گردونه‌ها بر چه مشک و عبیر

چه دیبا و دینار و خز و حریر

هوش مصنوعی: در دایره زندگی چه فایده‌ای به همراه داشتن عطرها و مواد گرانبها و پارچه‌های نفیس است؟

# ابا پیل گردونکش و رنگ و بوی

ز خاور به ایران نهادند روی

هوش مصنوعی: پیل عظیم و وسیع و با رنگ و بوی خوش از سمت شرق به ایران وارد شد.

# هر آنکس که بد بر در شهریار

یکایک فرستادشان یادگار

هوش مصنوعی: هر کسی که بدی یا نافرمانی را به درگاه پادشاه فرستاد، همه آنان را به یادگار نزد خود نگه می‌دارد.

# چو پردخته‌شان شد دل از خواسته

فرستاده آمد برآراسته

هوش مصنوعی: هنگامی که دل‌هایشان از آرزوها خالی شد، فرستاده‌ای زیبا و آراسته به سویشان آمد.

# بدادند نزد فریدون پیام

نخست از جهاندار بردند نام

هوش مصنوعی: به فریدون خبر دادند که نام نخستین از سوی جهاندار به او رسیده است.

# که جاوید باد آفریدون گرد

همه فرهی ایزد او را سپرد

هوش مصنوعی: آفریدون همیشه جاودانه باد و خداوند او را زیر پوشش حمایت خود قرار داده است.

# سرش سبز باد و تنش ارجمند

منش برگذشته ز چرخ بلند

هوش مصنوعی: سر او همیشه سبز و شاداب است و بدنش ارزشمند و گرانقدر؛ او از چرخ بلند آسمان گذشته است.

# بدان کان دو بدخواه بیدادگر

پر از آب دیده ز شرم پدر

هوش مصنوعی: دو شخص بدخواه و ظالم، از شدت شرم و ناراحتی نسبت به پدرشان، چشمانشان پر از اشک شده است.

# پشیمان شده داغ دل بر گناه

همی سوی پوزش نمایند راه

هوش مصنوعی: دل پریشان و سوزانم بر اثر گناه، همواره در جستجوی راهی برای عذرخواهی و جبران آن است.

# چه گفتند دانندگان خرد

که هر کس که بد کرد کیفر برد

هوش مصنوعی: دانایان خردمند گفتند که هر کسی که کاری بد انجام دهد، مجازات خواهد شد.

# بماند به تیمار و دل پر ز درد

چو ما مانده‌ایم ای شه رادمرد

هوش مصنوعی: به همین حالتی که ما در آن هستیم و دل‌مان پر از درد است، تو هم با ما بمان و به ما رسیدگی کن، ای مرد بزرگ و شجاع.

# نوشته چنین بودمان از بوش

به رسم بوش اندر آمد روش

هوش مصنوعی: متن به این معناست که ما با فرهنگ و ویژگی‌های بوش آشنا شده‌ایم و این خصوصیات به‌طور طبیعی در رفتار و سبک زندگی ما وارد شده است.

# هژبر جهانسوز و نر اژدها

ز دام قضا هم نیابد رها

هوش مصنوعی: هیولای سوزان جهان و نر اژدها از چنگال سرنوشت هرگز آزاد نخواهند شد.

# و دیگر که فرمان ناپاک دیو

ببرد دل از ترس گیهان خدیو

هوش مصنوعی: و همچنین وقتی که دستور ناپاک دیو انسان را از ترس دنیا و آسیب‌های آن، دلگیر و ناامید کند.

# به ما بر چنین خیره شد رای بد

که مغز دو فرزند شد جای بد

هوش مصنوعی: این بیت به توصیف یک موقعیت ناخوشایند و تاثیر روحی منفی اشاره دارد. در آن، تصمیم نادرست یا تفکری غلط موجب بروز مشکلاتی شده که در نتیجه باعث نارضایتی و سختی حال افراد می‌شود. به عبارتی، تدبیر ناپسند به نوعی زندگی و موقعیت فرزندان را تحت تأثیر قرار داده و به جای بهبود، به مشکلات بیشتری منجر شده است.

# همی چشم داریم از آن تاجور

که بخشایش آرد به ما بر مگر

هوش مصنوعی: ما امیدواریم که آن محبوب، لطف و بخشش خود را به ما عطا کند.

# اگر چه بزرگست ما را گناه

به بی‌دانشی برنهد پیشگاه

هوش مصنوعی: با وجود اینکه گناه ما بزرگ است، نداشتن دانش و آگاهی باعث می‌شود که در مقابل قضاوت دیگران خجالت‌زده نباشیم.

# و دیگر بهانه سپهر بلند

که گاهی پناهست و گاهی گزند

هوش مصنوعی: و دیگر نمی‌توان به آسمان بلند بهانه آورد؛ گاهی به عنوان پناهگاهی است و گاهی هم آسیب‌زننده.

# سوم دیو کاندر میان چون نوند

میان بسته دارد ز بهر گزند

هوش مصنوعی: سوم دیو در میان مانند یک نفری است که بر سر نویی نشسته و به خاطر جلوگیری از آسیب، آن را محکم بسته است.

# اگر پادشا را سر از کین ما

شود پاک و روشن شود دین ما

هوش مصنوعی: اگر پادشاه نسبت به دشمنی ما بی‌غرض و عادلانه رفتار کند، دین و مذهب ما نیز صاف و روشن خواهد شد.

# منوچهر را با سپاه گران

فرستد به نزدیک خواهشگران

هوش مصنوعی: منوچهر را با سپاه زیاد به سوی کسانی که درخواست کرده‌اند، می‌فرستد.

# بدان تا چو بنده به پیشش به پای

بباشیم جاوید و اینست رای

هوش مصنوعی: بدان که تا زمانی که مثل یک بنده در برابر او فروتن باشیم، همیشه در امان خواهیم بود و این، نظر و نگرش ماست.

# مگر کان درختی کزین کین برست

به آب دو دیده توانیم شست

هوش مصنوعی: آیا می‌توان درختی را تصور کرد که از این کینه و دشمنی روییده باشد و ما بتوانیم با آب دو چشم خود آن را شستشو دهیم؟

# بپوییم تا آب و رنجش دهیم

چو تازه شود تاج و گنجش دهیم

هوش مصنوعی: بیایید تا فکری تازه کنیم و به کسی که در رنج است کمک کنیم، تا او نیز احیا شود و به شادی و ثروت برسد.

# فرستاده آمد دلی پر سخن

سخن را نه سر بود پیدا نه بن

هوش مصنوعی: پیام‌آوری آمد که دل پر از حرف داشت، ولی نه ابتدای گفتار مشخص بود و نه انتهای آن.

# ابا پیل و با گنج و با خواسته

به درگاه شاه آمد آراسته

هوش مصنوعی: با فخر و زیبایی، به همراه فیل و گنج و خواسته‌های خود، به دربار شاه آمد.

# به شاه آفریدون رسید آگهی

بفرمود تا تخت شاهنشهی

هوش مصنوعی: به فرمان شاه آفریدون خبر رسانده شد تا تخت سلطنت شاهنشاهی آماده شود.

# به دیبای چینی بیاراستند

کلاه کیانی بپیراستند

هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و زینت دادن یک کلاه سلطنتی اشاره شده است که با پارچه چینی تزیین شده است. کلاه کیانی نماد قدرت و سلطنت است و با دقت و هنرمندی به آن توجه شده است.

# نشست از بر تخت پیروزه شاه

چو سرو سهی بر سرش گرد ماه

هوش مصنوعی: بر فراز تخت پادشاهی، او با شکوه و عظمت مانند سرو بلند و زیبایی است که در بالای سرش نور ماه می‌درخشد.

# ابا تاج و با طوق و باگوشوار

چنان چون بود در خور شهریار

هوش مصنوعی: با تاج و گردنبند و گوشواره، او به‌گونه‌ای است که شایسته‌ی پادشاهی است.

# خجسته منوچهر بر دست شاه

نشسته نهاده به سر بر کلاه

هوش مصنوعی: منوچهر خوشبخت بر دستان پادشاه نشسته و کلاهی بر سر دارد.

# به زرین عمود و به زرین کمر

زمین کرده خورشیدگون سر به سر

هوش مصنوعی: خورشید با تاج طلایی و کمر طلایی بر روی زمین قرار گرفته و نورش همه جا را روشن کرده است.

# دو رویه بزرگان کشیده رده

سراپای یکسر به زر آژده

هوش مصنوعی: بزرگان دو چهره‌ای دارند که تمام وجودشان با طلای فریبی پوشیده شده است.

# به یک دست بربسته شیر و پلنگ

به دست دگر ژنده پیلان جنگ

هوش مصنوعی: در یک دست، شیر و پلنگی را نگه داشته و در دست دیگر، فیل‌های کهنه‌کار جنگ را در اختیار دارد.

# برون شد ز درگاه شاپور گرد

فرستادهٔ سلم را پیش برد

هوش مصنوعی: گرد، نمایندهٔ سلم، از درگاه شاپور خارج شد و به سوی او پیش رفت.

# فرستاده چون دید درگاه شاه

پیاده دوان اندر آمد ز راه

هوش مصنوعی: دیپلمات وقتی دید که درب شاه باز است، با شتاب و قدم‌های سریع وارد شد.

# چو نزدیک شاه آفریدون رسید

سر و تخت و تاج بلندش بدید

هوش مصنوعی: وقتی به نزد شاه آفریدون رسید، تاج و تخت بلندش را مشاهده کرد.

# ز بالا فرو برد سر پیش اوی

همی بر زمین بر بمالید روی

هوش مصنوعی: سر خود را از روی عظمت و احترام به او خم کرده، بر زمین می‌مالد.

# گرانمایه شاه جهان کدخدای

به کرسی زرین ورا کرد جای

هوش مصنوعی: شاه بزرگ و با ارزش، رئیس دیاری، بر روی تخت طلایی نشسته و به او مقام و مرتبه‌ای ویژه بخشیده است.

# فرستاده بر شاه کرد آفرین

که ای نازش تاج و تخت و نگین

هوش مصنوعی: پیام‌آور به پادشاه تحسین فرستاد و گفت: ای دوست، تو مانند تاج و تخت و جواهر باارزش هستی.

# زمین گلشن از پایهٔ تخت تست

زمان روشن از مایهٔ بخت تست

هوش مصنوعی: زمین همچون باغی سرسبز و زیباست که از پای تخت تو آغاز می‌شود و روزگار نیز با نیکی و خوشبختی تو روشن شده است.

# همه بندهٔ خاک پای توایم

همه پاک زنده به رای توایم

هوش مصنوعی: ما همه در خدمت تو هستیم و به خاطر تو زنده‌ایم، همه ما تحت تأثیر تو قرار داریم.

# پیام دو خونی به گفتن گرفت

همه راستیها نهفتن گرفت

هوش مصنوعی: پیام دو خون به زبان آمد و تمام حقیقت‌ها را پنهان کرد.

# گشاده زبان مرد بسیار هوش

بدو داده شاه جهاندار گوش

هوش مصنوعی: مرد باهوشی که دهنش باز است و به خوبی سخن می‌گوید، توجه شاه جهان را به خود جلب کرده است.

# ز کردار بد پوزش آراستن

منوچهر را نزد خود خواستن

هوش مصنوعی: منوچهر را بخاطر کردارهای بدش به حضور خواستن و از او عذرخواهی کردن.

# میان بستن او را بسان رهی

سپردن بدو تاج و تخت مهی

هوش مصنوعی: در وسط کار، او را مانند کسی افغان ستم زده و بی‌پناهمانند فراهم کردن و تحویل دادن وسایل زندگی و مقام قرار می‌دهند.

# خریدن ازو باز خون پدر

بدینار و دیبا و تاج و کمر

هوش مصنوعی: خریدن از او، به قیمت خون پدر، نوار و پارچه‌های قیمتی و تاج و کمربند است.

# فرستاده گفت و سپهبد شنید

مر آن بند را پاسخ آمد کلید

هوش مصنوعی: فرستاده صحبت کرد و فرمانده گوش داد، سپس به آن پیام پاسخ داد و کلید حل مسئله را ارائه کرد.

# چو بشنید شاه جهان کدخدای

پیام دو فرزند ناپاک رای

هوش مصنوعی: وقتی شاه جهان خبر را از کدخدا شنید که دو فرزند ناپاک و بداندیش وجود دارند، بسیار ناراحت شد.

# یکایک بمرد گرانمایه گفت

که خورشید را چون توانی نهفت

هوش مصنوعی: هر کدام از مردان بزرگ گفتند که هیچ‌کس نمی‌تواند مانند تو، خورشید را پنهان کند.

# نهان دل آن دو مرد پلید

ز خورشید روشن‌تر آمد پدید

هوش مصنوعی: دل‌های پنهان آن دو مرد بدکار، از نور خورشید هم روشن‌تر و آشکارتر شد.

# شنیدم همه هر چه گفتی سخن

نگه کن که پاسخ چه یابی ز بن

هوش مصنوعی: شنیدم که هر چیزی را که بگویی، باید آن را با دقت نگه داری، زیرا به جایی می‌رسی که در پاسخ چه خواهی یافت.

# بگو آن دو بی‌شرم ناپاک را

دو بیداد و بد مهر و ناباک را

هوش مصنوعی: بگو به آن دو نفر بی‌شرم و ناپاک که هستند، که کارهایشان نادرست و عشقشان خالص نیست.

# که گفتار خیره نیرزد به چیز

ازین در سخن خود نرانیم نیز

هوش مصنوعی: کسی که حرف‌های بی‌پایه و ناپخته‌ای می‌زند، ارزش ندارد که در مورد او صحبت کنیم و بی‌فایده است که وقت خود را صرف این گونه بحث‌ها کنیم.

# اگر بر منوچهرتان مهر خاست

تن ایرج نامورتان کجاست

هوش مصنوعی: اگر عشق شما به من زیاد شد، پس کجاست آن سرنوشت ایرج نیک نام شما؟

# که کام دد و دام بودش نهفت

سرش را یکی تنگ تابوت جفت

هوش مصنوعی: او آرزوها و خواسته‌های خود را پنهان کرده و در نهایت در شرایطی سخت و تاریک قرار گرفته است، به گونه‌ای که مرگ و زندگی او در یک تابوت مشترک و تنگ گنجانده شده‌اند.

# کنون چون ز ایرج بپرداختید

به کین منوچهر بر ساختید

هوش مصنوعی: اکنون که انتقام ایرج را گرفتید، به خاطر این کینه، منوچهر را ساختید.

# نبینید رویش مگر با سپاه

ز پولاد بر سر نهاده کلاه

هوش مصنوعی: فقط در زمانی می‌توانید چهره‌اش را ببینید که با گروهی از سربازان و در حالی که کلاهی از جنس پولاد بر سر دارد، حضور داشته باشد.

# ابا گرز و با کاویانی درفش

زمین کرده از سم اسپان بنفش

هوش مصنوعی: با تبر و با پرچم کاویانی، سرزمین را از سم پای اسب‌های بنفش آکنده کرده‌ام.

# سپهدار چون قارن رزم زن

چو شاپور و نستوه شمشیر زن

هوش مصنوعی: رئیس جنگاوران مانند قارن، مبارز می‌جنگد و همچون شاپور، نبرد می‌کند و از او هیچ ملاحظه‌ای در استفاده از شمشیر وجود ندارد.

# به یک دست شیدوش جنگی به پای

چو شیروی شیراوژن رهنمای

هوش مصنوعی: در یک دست خود شمشیری به مانند شجاعت شیر و در پای خود به عنوان راهنمایی به شیراز و زیبایی آن اشاره دارد.

# چو سام نریمان و سرو یمن

به پیش سپاه اندرون رای زن

هوش مصنوعی: مانند سام نریمان و سرو یمن، به میان سپاه برو و نقشه‌ات را عملی کن.

# درختی که از کین ایرج برست

به خون برگ و بارش بخواهیم شست

هوش مصنوعی: درختی که به خاطر کینه‌ توزی نسبت به ایرج ریشه‌ دوانده، به خاطر خون و غم و اندوهی که بر آن باریده، باید پاک شود و از بین برود.

# از آن تاکنون کین او کس نخواست

که پشت زمانه ندیدیم راست

هوش مصنوعی: از آن زمان تا کنون کسی درخواست نکرد که ما حقیقت پشت زمانه را ببینیم.

# نه خوب آمدی با دو فرزند خویش

کجا جنگ را کردمی دست پیش

هوش مصنوعی: تو با دو فرزندت نیامدی که در جنگ پیشقدم شوی، کجا چنین چیزی را کرده‌ام؟

# کنون زان درختی که دشمن بکند

برومند شاخی برآمد بلند

هوش مصنوعی: حالا از درختی که دشمن قطع کرد، شاخه‌ای قوی و بلند جوانه زده است.

# بیاید کنون چون هژبر ژیان

به کین پدر تنگ بسته میان

هوش مصنوعی: بیایید اکنون مانند یک شیر خشمگین برای انتقام پدرمان، به جنگ بیاییم.

# فرستاده آن هول گفتار دید

نشست منوچهر سالار دید

هوش مصنوعی: فرستاده آن موضوع هولناک را بیان کرد و منوچهر، فرمانده، را مشاهده کرد که نشسته است.

# بپژمرد و برخاست لرزان ز جای

هم آنگه به زین اندر آورد پای

هوش مصنوعی: او با حالتی بی‌رمق و لرزان از جا بلند شد و سپس پایش را بر روی زین گذاشت.

# همه بودنیها به روشن روان

بدید آن گرانمایه مرد جوان

هوش مصنوعی: تمام موجودات و هستی‌ها به عقل روشن آن جوان با‌ارزش نشان داده شده است.

# که با سلم و با تور گردان سپهر

نه بس دیر چین اندر آرد بچهر

هوش مصنوعی: جهانی که با آرامش و زیبایی می‌چرخد، به زودی دگرگون می‌شود و تغییرات زیادی را در چهره‌اش به ارمغان می‌آورد.

# بیامد به کردار باد دمان

سری پر ز پاسخ دلی پرگمان

هوش مصنوعی: شخصی همچون باد و به سرعت وارد شد، با سری پر از پاسخ‌ها و دلی سرشار از امید و گمان.

# ز دیدار چون خاور آمد پدید

به هامون کشیده سراپرده دید

هوش مصنوعی: از دیدن او، مانند طلوع خورشید در شرق روشن شد و در دشت هامون، چادر زیبایی به تصویر کشیده شد.

# بیامد به درگاه پرده سرای

به پرده درون بود خاور خدای

هوش مصنوعی: به درگاه یک کاخ زیبا آمد و پرده‌نشین درون آن به اطراف خود توجه داشت که خداوند شرق را مشاهده می‌کند.

# یکی خیمهٔ پرنیان ساخته

ستاره زده جای پرداخته

هوش مصنوعی: کسی در میان ستاره‌ها چادر زیبا و زرق و برقی برپا کرده است که به روشنیِ آنها زینت داده شده.

# دو شاه دو کشور نشسته به راز

بگفتند کامد فرستاده باز

هوش مصنوعی: دو پادشاه از دو سرزمین در خلوت به گفتگو نشسته‌اند و بحث می‌کنند که فرستاده‌ای به شهر آنها بازگشته است.

# بیامد هم آنگاه سالار بار

فرستاده را برد زی شهریار

هوش مصنوعی: سردار آمد و در همان زمان، فرستاده را به نزد پادشاه برد.

# نشستنگهی نو بیاراستند

ز شاه نو آیین خبر خواستند

هوش مصنوعی: در یک مراسم تازه و زیبا، از شاه جدید درخواست کردند که خبرهایی بیاورد.

# بجستند هر گونه‌ای آگهی

ز دیهیم و از تخت شاهنشهی

هوش مصنوعی: هر نوع اطلاع و خبری در مورد تاج و تخت شاهی را جست و جو کردند.

# ز شاه آفریدون و از لشکرش

ز گردان جنگی و از کشورش

هوش مصنوعی: این جمله دربارهٔ شاه آفریدون و سپاهش صحبت می‌کند و به قدرت و شکوه دوران او در جنگ‌ها و کشورش اشاره دارد. در واقع، بیانگر عظمت و قابلیت‌های نظامی و اجتماعی آن زمان است.

# و دیگر ز کردار گردان سپهر

که دارد همی بر منوچهر مهر

هوش مصنوعی: از کارهای چرخش آسمان که نسبت به منوچهر محبت دارد.

# بزرگان کدامند و دستور کیست

چه مایستشان گنج و گنجور کیست

هوش مصنوعی: بزرگان و افراد مهم کی هستند و چه کسی باید بر آن‌ها نظارت کند؟ همچنین، چه کسی باید بر ثروت و دارایی‌ها حاکم باشد؟

# فرستاده گفت آنکه روشن بهار

بدید و ببیند در شهریار

هوش مصنوعی: فرستاده گفت: کسی که به زیبایی بهار نیکو نظر دارد و در شهریار هم دیدنی را مشاهده می‌کند.

# بهاری ست خرم در اردیبهشت

همه خاک عنبر همه زر خشت

هوش مصنوعی: در اردیبهشت، روزهای خوش و سرشار از زندگی است. زمین پر از عطر و زیبایی است، به طوری که همچون عطر خوش عنبر و زرین مانند خشت می‌درخشد.

# سپهر برین کاخ و میدان اوست

بهشت برین روی خندان اوست

هوش مصنوعی: آسمان بر روی این کاخ و میدان است و بهشت برین در چهره خندان او جلوه‌گر است.

# به بالای ایوان او راغ نیست

به پهنای میدان او باغ نیست

هوش مصنوعی: در بالای ایوان او چیزی نیست و در پهنای میدان او هم باغی وجود ندارد.

# چو رفتم به نزدیک ایوان فراز

سرش با ستاره همی گفت راز

هوش مصنوعی: زمانی که به نزدیک ایوان رفتم، سرش را به سوی ستاره‌ها بلند کرده و به آرامی سخنانی رازآلود می‌گفت.

# به یک دست پیل و به یک دست شیر

جهان را به تخت اندر آورده زیر

هوش مصنوعی: با یک دست قدرتی مانند فیل و با دست دیگر نیرویی چون شیر، توانسته‌ایم تمام جهان را تحت کنترل خود درآوریم.

# ابر پشت پیلانش بر تخت زر

ز گوهر همه طوق شیران نر

هوش مصنوعی: ابر بر پشت فیل‌ها نشسته و در تخت زرین، زینت‌های ارزشمند را مانند گردنبند بر گردن شیرهای نر آویخته است.

# تبیره زنان پیش پیلان به پای

ز هر سو خروشیدن کره نای

هوش مصنوعی: زنانی که در جلوی فیل‌ها می‌رقصیدند با صدای بلند از هر طرف نداهایی شبیه به نای می‌دادند.

# تو گفتی که میدان بجوشد همی

زمین به آسمان بر خروشد همی

هوش مصنوعی: تو گفتی که زمین به شدت به حرکت در می‌آید و به طرف آسمان می‌شتابد.

# خرامان شدم پیش آن ارجمند

یکی تخت پیروزه دیدم بلند

هوش مصنوعی: با آرامی به سوی آن شخصیت با ارزش رفتم و یک تخت بلند و با شکوه را دیدم که زیبا و پیروز به نظر می‌رسید.

# نشسته برو شهریاری چو ماه

ز یاقوت رخشان به سر بر کلاه

هوش مصنوعی: در میان جمعیتی، پادشاهی نشسته است که چهره‌اش مانند ماهی درخشان و زیباست و بر سرش کلاهی از سنگ یاقوت دارد.

# چو کافور موی و چو گلبرگ روی

دل آزرم جوی و زبان چرب‌گوی

هوش مصنوعی: موهایی همچون کافور و چهره‌ای همانند گل، دلایلی برای شرم و خجالت داشته و زبانی شیرین و نرم دارد.

# جهان را ازو دل به بیم و امید

تو گفتی مگر زنده شد جمشید

هوش مصنوعی: تو به من گفتی که دل جهان پر از بیم و امید توست، آیا مانند جمشید، زنده و دوباره به زندگی بازمی‌گردد؟

# منوچهر چون زاد سرو بلند

به کردار طهمورث دیوبند

هوش مصنوعی: منوچهر به دنیا آمد، او همانند طهمورث، که قهرمانی بزرگ و نیرومند بود، شناخته می‌شود و قامتش مانند سرو بلند و استوار است.

# نشسته بر شاه بر دست راست

تو گویی زبان و دل پادشاست

هوش مصنوعی: در کنار تو، مثل این است که زبان و دل سلطنت می‌کنند.

# به پیش اندرون قارن رزم زن

به دست چپش سرو شاه یمن

هوش مصنوعی: در جلو، جنگجویی به نام قارن با شجاعت می‌جنگد و در دست چپش درخت سرو زیبایی از یمن را در اختیار دارد.

# چو شاه یمن سرو دستورشان

چو پیروز گرشاسپ گنجورشان

هوش مصنوعی: مانند پادشاه یمن، سرود و فرمانبرداری آنها با شکوه است، مانند پیروز گرشاسپ، که گنج و ثروتشان فراوان و قابل توجه است.

# شمار در گنجها ناپدید

کس اندر جهان آن بزرگی ندید

هوش مصنوعی: در میان گنجینه‌ها، کسی را نمی‌توان یافت که به آن اندازه بزرگ باشد که در دنیا دیده شود.

# همه گرد ایوان دو رویه سپاه

به زرین عمود و به زرین کلاه

هوش مصنوعی: تمامی سربازان در اطراف ایوان به صف ایستاده‌اند، که همگی کلاه و عصاهای زرین دارند.

# سپهدار چون قارن کاوگان

به پیش سپاه اندرون آوگان

هوش مصنوعی: رئیس سپاه مثل قارن، شجاع و کاردان، در پیش روی سربازان قرار دارد و به آنها انگیزه می‌دهد.

# مبارز چو شیروی درنده شیر

چو شاپور یل ژنده پیل دلیر

هوش مصنوعی: مبارزی مانند شیری درنده و دلیر است، همانند شاپور که قهرمان و حریفی شکست‌ناپذیر را به تصویر می‌کشد.

# چنو بست بر کوههٔ پیل کوس

هوا گردد از گرد چون آبنوس

هوش مصنوعی: چگونه بر کوه‌های بلند مثل فیل، صدا به گوش می‌رسد؛ به طوری که در فضا مانند صدای باد به گوش می‌رسد.

# گر آیند زی ما به جنگ آن گروه

شود کوه هامون و هامون کوه

هوش مصنوعی: اگر آن گروه به جنگ ما بیایند، کوه هامون به خاطر قدرت و عزم ما همانند کوه‌های بزرگ می‌شود و کوه‌های بزرگ نیز مثل هامون خواهند شد.

# همه دل پر از کین و پرچین بروی

به جز جنگشان نیست چیز آرزوی

هوش مصنوعی: همه دل‌ها پر از حس نفرت و کینه است و هیچ چیزی جز جنگ و درگیری در آرزوهایشان جای ندارد.

# بریشان همه برشمرد آنچه دید

سخن نیز کز آفریدون شنید

هوش مصنوعی: همه چیزهایی را که دید، برای آنها توضیح داد و همچنین سخنانی را که از آفریدون شنیده بود، بیان کرد.

# دو مرد جفا پیشه را دل ز درد

بپیچید و شد رویشان لاژورد

هوش مصنوعی: دو مرد بی‌رحم و ظالم باعث آزار و رنج دل شدند؛ به‌طوری که رنگ صورتشان به آبی تیره‌ای تغییر کرد.

# نشستند و جستند هرگونه رای

سخن را نه سر بود پیدا نه پای

هوش مصنوعی: آنها به دور هم نشسته و هر نوع نظری را در مورد سخن جستجو کردند، اما نه ابتدای کلام معلوم بود و نه انتهای آن.

# به سلم بزرگ آنگهی تور گفت

که آرام و شادی بباید نهفت

هوش مصنوعی: وقتی به سلامتی بزرگ رسیدی، به تور گفتی که باید آرامش و شادی را در دل خود پنهان کنی.

# نباید که آن بچهٔ نره‌شیر

شود تیزدندان و گردد دلیر

هوش مصنوعی: باید مراقب بود که آن بچهٔ نره، همچنان ملایم و بی‌خطر باقی بماند و تبدیل به موجودی خطرناک و شجاع نشود.

# چنان نامور بی‌هنر چون بود

کش آموزگار آفریدون بود

هوش مصنوعی: یادگار کسی که هرگز هنری نداشته و به اندازه‌ای مشهور شده است که مانند آموزگار افریدون به چشم می‌آید.

# نبیره چو شد رای زن با نیا

ازان جایگه بردمد کیمیا

هوش مصنوعی: وقتی نوه تصمیم می‌گیرد که با پدربزرگش مشورت کند، از آن نقطه‌ای که قرار دارد به سمت جایی می‌رود که به گنجی ارزشمند دست یابد.

# بباید بسیچید ما را بجنگ

شتاب آوریدن به جای درنگ

هوش مصنوعی: باید سریعاً خود را برای جنگ آماده کنیم و به جای تعلل، اقدام کنیم.

# ز لشکر سواران برون تاختند

ز چین و ز خاور سپه ساختند

هوش مصنوعی: سواران از میان لشکر به بیرون تاختند و از چین و خاور سپاهی را آماده کردند.

# فتاد اندران بوم و بر گفت‌گوی

جهانی بدیشان نهادند روی

هوش مصنوعی: در آن سرزمین، گفت‌وگویی جهانی به میان آمد و روی به سمت آنها نهادند.

# سپاهی که آن را کرانه نبود

بدان بد که اختر جوانه نبود

هوش مصنوعی: این عبارت به این معناست که سپاهی که مرز و محدوده مشخصی ندارد، در واقع به مانند ستاره‌ای جوانه‌زده است که هنوز به کمال نرسیده و نمی‌تواند به خوبی عمل کند. چنین سپاهی در اصل نمی‌تواند به هدف خاصی دست یابد و دچار هرج و مرج خواهد شد.

# ز خاور دو لشکر به ایران کشید

بخفتان و خود اندرون ناپدید

هوش مصنوعی: از شرق دو لشکر به سوی ایران حرکت کردند و در آنجا فرود آمدند، اما خودشان در داخل غیب شدند.

# ابا ژنده پیلان و با خواسته

دو خونی به کینه دل آراسته

هوش مصنوعی: با لباس‌های کهنه و دل شکستگی، با آرزوی دوستی و محبت، دل را پر از کینه و تیغ کرده است.