رابطه نرخ ارز و قیمت گوشی؛ سود واردکننده عامل اصلی گرانی‌های ناگهانی؟

قیمت همه کالاها تحت تاثیر نوسان نرخ ارز آن‌قدر بالا و پایین می‌شود که احتمالا یکی از توصیه‌های همیشگی‌مان به یکدیگر این است که «اگر قصد خرید داری امروز بخر که فردا گران‌تر می‌شود.» گاهی حتی در عرض چند ساعت تحت تاثیر یک اتفاق، یک خبر یا یک اظهار نظر کالایی که برایش پول جمع کرده یا در سبد خرید آنلاین‌مان گذاشته بودیم چند میلیون گران‌تر می‌شود. در مواردی هم پیش آمده که یک تعلل در خرید باعث شده سود کنیم و با قیمت ارزان‌تری کالای مورد نظرمان را بخریم؛ البته ارزان شدن ناگهانی چند میلیون تومانی را کمتر از گران شدن‌های ناگهانی تجربه کرده‌ایم.

اما این تغییرات قیمتی، به‌ویژه در خصوص کالاهای وارداتی مثل گوشی موبایل، قاعدتا نباید اتفاق بیفتد. چندی پیش یک کارشناس اقتصادی توضیح داده بود که چون کالاهای وارداتی، از جمله گوشی‌های موبایل، با ارز مرکز مبادله خریداری می‌شوند که نرخ مشخصی دارد. کارشناس اقتصادی توضیح داده بود که با توجه به این که نرخ ارز مبادله‌ای حتی در صورت نوسان نرخ ارز تقریبا ثابت باقی می‌ماند، پس کالاهای وارداتی نباید بلافاصله بعد از افزایش نرخ ارز گران شوند.

البته به جز موضوع نرخ ارز وارداتی عوامل دیگری مثل هزینه‌های واردات یا افزایش قیمت در لایه عرضه هم روی قیمتی که محصول در بازار فروخته می‌شود تاثیرگذار است. اما مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا، در گفتگوی اختصاصی با زومیت به مورد دیگری هم اشاره می‌کند که منجر به نوسان قیمت گوشی در زمان تغییر نرخ ارز می‌شود:

ما برای واردات باید ارز مرکز مبادله بگیریم که برای آن یک عدد مبنا مثلا ۷۰ هزار تومان تعیین می‌شود. حالا فرض کنیم قیمت کالا هزار دلار است؛ قیمت تمام‌شده خرید شما ۷۰ میلیون تومان می‌شود. دولت به واردکننده اجازه می‌دهد تا سقف ۱۵ درصد روی کالا سود بگیرد. پس واردکننده می‌تواند کالا را تا ۱۵ درصد بیشتر از آن ۷۰ میلیون تومان بفروشد اما معمولا سودی که روی کالا گرفته می‌شود ۳،۲ درصد است چون در بازار رقابت داریم. حالا وقتی نرخ ارز بالا می‌رود بازار کشش پیدا می‌کند و واردکننده میزان سود را بالا می‌برد.

- مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا

در واقع، آن طور که مدیرعامل دیجی‌کالا می‌گوید، کشش بازار این اجازه را به واردکننده می‌دهد که سود بیشتری را روی کالا بکشد که البته در حد آن سقف ۱۵ درصدی نیست و با این عدد فاصله دارد:

طباطبایی در ادامه توضیح می‌دهد که منطق تجارت همین است که گاهی سود کنی و گاهی ضرر؛ اما آن‌چه مهم است برآیند فروش است که باید سود داشته باشد:

یکی از شاخص‌هایی که ما در دیجی‌کالا همیشه بررسی می‌کنیم مارجین منفی یا PC1 منفی است؛ یعنی جایی که ما در فروش کالا ضرر جدی می‌دهیم. ما خیلی از کالاهایمان را با مارجین منفی می‌فروشیم اما مهم این است که برآیند فروش ما سود داشته باشد. نمی‌توانیم همواره سود کنیم. فهم من از تجارت و نه فقط تجارت الکترونیک این است که کاسب یک جایی سود می‌کند یک جایی ضرر می‌کند اما مهم این است که برآیند تجارت برایش سود داشته باشد و عرضه را بتواند به‌صورت پایدار ادامه بدهد.

- مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا

با وجود افزایش حاشیه سود در زمان بالا رفتن نرخ ارز اما مدیرعامل دیجی‌کالا تاکید می‌کند که نوسان قیمت گوشی در این پلتفرم لحظه‌ای نیست. این در حالی است که بسیاری از کاربران این پلتفرم تجربه این را داشته‌اند که در زمان افزایش نرخ ارز به خاطر بالا رفتن قیمت گوشی از کالایی که قصد خریدش را داشته‌اند صرف نظر کرده‌اند. طباطبایی اما می‌گوید تغییر لحظه‌ای قیمت در دیجی‌کالا ممکن نیست و این فرایند زمان‌بر است.

به گفته او، یکی از مواردی که مورد اعتراض فروشنده‌های دیجی‌کالا است همین عدم امکان تغییر لحظه‌ای قیمت‌ها است: «فرایند تغییر قیمت در دیجی‌کالا فرایند زمان‌بری است؛ مخصوصا اگر تغییر از نرخ مرجع ما تبعیت نکند. در این شرایط باید برای تغییر قیمت درخواست بدهند تا بررسی شود و همین موضوع چند ساعت زمان می‌برد و لحظه‌ای اتفاق نمی‌افتد.»

طباطبایی در ادامه به این نکته هم اشاره می‌کند که در نتیجه فشارهای مدیران دولتی بر دیجی‌کالا، این پلتفرم امکان ناموجود کردن کالا در زمان افزایش نرخ ارز را هم به فروشندگانش نمی‌دهد:

طبق داینامیک بازار فروشنده‌ها ترجیح می‌دهند در زمان افزایش نرخ ارز کالایشان را نفروشند، چون اگر بفروشند نمی‌توانند آن را جایگزین کنند و ضرر می‌کنند. اما ما اجازه این که کالا را خاموش کنند و نفروشند را نمی‌دهیم. یعنی یکی از فشارهایی که از طرف مدیران دولتی به ما وارد می‌شود این است که کالا روی پلتفرم ما باید همیشه در دسترس باشد.

- مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا

بنابراین، اگر قیمت یک آیفون ۹۰ میلیون تومان و نرخ ارز ۹۰ هزار تومان باشد، حتی اگر نرخ ارز همان لحظه ۱۰۰ هزار تومان بشود هم افزایش قیمت اعمال نمی‌شود. «هرچند فروشنده دوست دارد قیمت گوشی را بالا ببرد چون در بازار فیزیکی بالاتر می‌رود، اما در دیجی‌کالا نه می‌تواند نرخ را به‌سرعت و در لحظه بالا ببرد و نه می‌تواند گوشی را نفروشد چون اگر نفروشد جریمه می‌شود.»