واکنش انجمن صنفی به مسدودسازی نماوا: فیلترینگ نماوا اقدامی سلیقه‌ای است
در پی مسدودسازی ناگهانی پلتفرم نماوا به دلیل پخش سریال «سووشون»، هیأت مدیره انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین با انتشار بیانیه‌ای، به این اقدام واکنش نشان داد و نگرانی‌های خود را از پیامدهای این تصمیم ابراز کرد.
بر اساس بیانیه انجمن، کاربران پلتفرم نماوا در روز تعطیل نهم خرداد، هنگام استفاده از این سرویس با اختلال مواجه شدند و در نهایت مشخص شد که دامنه این پلتفرم به دلیل پخش سریال «سووشون»، که فاقد مجوز قانونی اعلام شده، مسدود شده است. مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرد که این اقدام به دلیل تخلف نماوا در انجام تعهدات قانونی و انتشار محتوای بدون مجوز صورت گرفته است. برخی منابع نیز اشاره کرده‌اند که اختلاف بر سر پخش ۶۲ ثانیه از محتوای این سریال، عامل اصلی این تصمیم بوده است.
انتقاد از برخوردهای سلیقه‌ای
انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین در بیانیه خود، مسدودسازی کل دامنه نماوا به جای حذف محتوای مورد مناقشه را اقدامی غیرشفاف و سلیقه‌ای توصیف کرد. این بیانیه تأکید دارد که چنین تصمیماتی، به جای حل مسئله، به تضعیف پلتفرم‌های قانونی و تشویق کاربران به استفاده از کانال‌های غیررسمی منجر می‌شود. در بخشی از بیانیه آمده است: «چرا به جای مسدودسازی کانال‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای که بی‌وقفه محتوای قانونی پلتفرم‌ها را به تاراج می‌برند، پلتفرم قانونی قربانی می‌شود؟»
این انتقاد در حالی مطرح می‌شود که پیش‌تر نیز تنش‌هایی میان پلتفرم‌های VOD و نهادهای نظارتی مانند ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر) وجود داشته است. در سال ۱۴۰۱، ساترا به دلیل تخلفات ادعایی، احتمال ابطال مجوز نماوا و فیلیمو را مطرح کرده بود، که با واکنش مشابهی از سوی انجمن صنفی مواجه شد.
نقش پلتفرم‌های VOD در فرهنگ و اقتصاد
بیانیه انجمن بر نقش کلیدی پلتفرم‌های VOD در شرایط دشوار کشور، از جمله دوران کرونا و بحران‌های فرهنگی، تأکید دارد. این پلتفرم‌ها با ارائه محتوای سالم، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، و مبارزه با قاچاق محتوا، به رشد صنعت سرگرمی دیجیتال کمک کرده‌اند. با این حال، انجمن معتقد است که این پلتفرم‌ها همواره در مواجهه با سیاست‌های ناگهانی، اولین قربانی بوده‌اند. مسدودسازی دامنه نماوا، به گفته انجمن، نه‌تنها به کسب‌وکارهای بومی آسیب می‌زند، بلکه اعتماد کاربران را سلب کرده و بازار محتوای غیررسمی را تقویت می‌کند: «مسدودسازی دامنه، به جای حذف لینک خاص، نه تنها به کسب‌وکارهای بومی آسیب می‌زند، بلکه اعتماد کاربران را سلب و مسیر رشد بازار غیررسمی و قاچاق محتوا را هموار می‌کند. این تصمیمات شتاب‌زده، به جای حل مسئله، صورت‌مسئله را پاک می‌کنند و در بلندمدت، فضای فرهنگی و اقتصادی کشور را با چالش جدی مواجه می‌سازند.»
واکنش‌های عمومی و فضای مجازی
مسدودسازی نماوا موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. برخی کاربران این اقدام را گامی برای حفظ ارزش‌های فرهنگی دانستند و از توقیف سریال «سووشون» به دلیل محتوای هنجارشکن حمایت کردند. در مقابل، گروهی دیگر این تصمیم را شتاب‌زده و مخل کسب‌وکارهای داخلی خواندند و از تأثیر آن بر کاربرانی که اشتراک فعال داشتند، ابراز نارضایتی کردند. برخی نیز به قطعی کامل دسترسی به سرورهای نماوا، حتی با ابزارهای دور زدن فیلتر، اشاره کردند که این اقدام را بی‌سابقه توصیف کردند
زمینه‌های تاریخی و تنش‌های پیشین
این اولین بار نیست که پلتفرم‌های VOD با چالش‌های نظارتی مواجه می‌شوند. در سال ۱۳۹۹، نماوا و فیلیمو به دلیل آنچه «اظهارنظرهای غیرکارشناسی» و «انتشار آمار غیرواقعی» از سوی برخی اعضای انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین خواندند، از این انجمن کناره‌گیری کردند. این کناره‌گیری به دنبال اختلاف بر سر طرح «سینما آنلاین» بود که توسط پلتفرم فیلم‌نت (تحت مدیریت محمد صراف) برای اکران اینترنتی فیلم‌های سینمایی پیشنهاد شده بود. همچنین، در سال ۱۴۰۲، انجمن صنفی نسبت به واگذاری نظارت بر VODها به صداوسیما اعتراض کرد و آن را به دلیل تعارض منافع، زیان‌بار دانست.
پیامدها و چشم‌انداز
انجمن صنفی در بیانیه خود خواستار رویکردی اصلاحی و مبتنی بر گفت‌وگو به جای سیاست‌های قهری شد تا از آسیب به تولیدکنندگان داخلی و مهاجرت کاربران به بسترهای غیررسمی جلوگیری شود. این بیانیه با دعوت به همکاری برای بررسی مشکلات و ارائه راهکارهای سازنده پایان یافت. با این حال، مسدودسازی کامل یک پلتفرم رسمی مانند نماوا، پرسش‌هایی درباره آینده صنعت VOD در ایران و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه مطرح کرده است.
مسدودسازی نماوا و توقیف سریال «سووشون» بار دیگر تنش‌های میان پلتفرم‌های نمایش خانگی و نهادهای نظارتی را برجسته کرد. در حالی که این پلتفرم‌ها نقش مهمی در توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور ایفا کرده‌اند، تصمیمات شتاب‌زده می‌توانند به اعتماد کاربران و رشد این صنعت آسیب برسانند. انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین با تأکید بر لزوم گفت‌وگو و شفافیت، خواستار بازنگری در رویکردهای نظارتی شده است تا فضای فرهنگی کشور از این تقابل‌ها متضرر نشود.
