به گزارش تجارت نیوز، ایران خودرو به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت خودروسازی ایران با اتخاذ رویه‌ای پرحاشیه خواستار تعجیل در اعلام قیمت‌های جدید محصولات خود شده است.
در روزهای گذشته گزارشی از صدا و سیما منتشر شد که در آن به‌صراحت اعلام شد ایران‌خودرو از ابتدای سال جاری هیچ عرضه‌ای به بازار نداشته و در انتظار بالارفتن قیمت‌ها، فروش خودرو را متوقف کرده است.
این گزارش واکنش فوری سازمان حمایت را به دنبال داشت. به‌گونه‌ای که تیم بازرسی ویژه این سازمان به‌منظور بررسی احتمال احتکار خودرو در این شرکت خودروسازی مستقر شد.
در حاشیه این بازرسی، حسین فرهیدزاده، رئیس سازمان حمایت گفت: سیاست‌گذاری قیمت و فروش خودرو در اختیار شورای رقابت است و عرضه در بورس کالا مطابق آخرین استعلام‌ها مورد تائید این شورا نیست.
وی همچنین هشدار داد که در صورت اثبات احتکار اقدامات تعزیراتی در دستور کار قرار می‌گیرد.
قیمت‌گذاری دستوری تنها عامل زیان‌دهی ایران خودروست؟
عادل پیرمحمدی، مدیرعامل ایران‌خودرو، در واکنش به تحولات اخیر، روش فعلی قیمت‌گذاری را عامل زیان‌دهی شرکت عنوان کرده و خواستار نزدیک شدن قیمت کارخانه به نرخ واقعی بازار شده است.
او قیمت‌های کف بازار را فاقد اعتبار دانسته و از هماهنگی با سازمان حمایت و وزارت صمت برای اصلاح قیمت‌ها سخن گفته است.
با این حال نگاهی به سابقه عملکرد این شرکت نشان می‌دهد که مشکلات ریشه‌داری مانند ساختار اداری ناکارآمد، نیروی انسانی مازاد، ضعف در زنجیره تامین و سرمایه‌گذاری‌های نافرجام نقش جدی‌تری در زیان‌دهی ایران‌خودرو داشته‌اند. این عوامل که در سال‌های گذشته همواره مطرح بوده‌اند، به‌نظر می‌رسد اینک به حاشیه رانده شده باشند.
پیرمحمدی همچنین از برنامه توسعه محصولات ایران خودرو سخن گفته و از اهدافی مانند کاهش هزینه‌ها، توسعه محصول و تولید خودرو هیبریدی ظرف دو سال پرده برداشته است، اما نباید فراموش کرد که وعده‌های تکراری درباره توسعه سبد محصولات و کاهش هزینه‌ها پیش‌تر نیز از سوی این شرکت مطرح شده است.
نتیجه این اهداف در سنوات گذشته نتیجه‌ای جز افزایش قیمت برای مصرف‌کننده نهایی نداشته است. همچنین در برخی موارد اهداف راهبردی تنها روی کاغذمانده‌اند و پس از تحقق خواسته‌های مدیران شرکت، اهداف توسعه‌ای نیز به فراموشی سپرده شده‌اند.
اکنون بیش از هر زمان دیگر این پرسش مطرح است که نظارت موثر نهادهای مسئول بر رفتار انحصارگرایانه خودروسازان داخلی کجای این معادله قرار دارد؟ چرا نهادی مانند سازمان حمایت پس از انتشار اخبار صدا و سیما پیگیر موضوعات می‌شود؟
قیمت‌گذاری خودجوش ایران خودرو؛ سود سهامداران زیان مصرف‌کنندگان را به حاشیه برد
در حاشیه بازدید مدیران سازمان حمایت از ایران خودرو، رئیس این سازمان اعلام کرد: سازمان حمایت تلاش می‌کند در حوزه اختیارات خود و قیمت گذاری خودرو تعللی صورت نگیرد و این امر در سریع‌ترین زمان انجام شود.
حال پس از گذشت یک روز، نامه‌ای از ایران خودرو منتشر شده که وزارت صمت را عامل تاخیر در اعلام قیمت‌های جدید می‌داند.
در این نامه ایران خودرو تهدید کرده چنانچه وزارت صمت در ابلاغ قیمت‌های جدید تعلل کند، خود به‌طور مستقل قیمت‌گذاری و افشای عمومی آن را در دستور کار قرار می‌دهد. این موضع‌گیری شائبه گروکشی و اعمال فشار بر نهادهای نظارتی را تقویت کرده و بر نگرانی‌های فعالان حوزه خودرو از نبود نظارت و شفافیت در سازوکار مدیریتی این شرکت دامن زده است.
مدیرعامل ایران‌خودرو هدف از اصلاح قیمت‌ها را حذف صف‌های خرید عنوان کرده است. با این حال این ادعا در تناقض با گفته وی قرار دارد که قیمت کف بازار را از حیث مشروعیت ساقط کرده است.حذف صف خرید تنها زمانی ممکن است که اختلاف میان قیمت کارخانه و بازار کاهش یابد و در این صورت کارخانه قیمت‌ها را به سطح بازار نزدیک می‌کند.
اقدامی که در نبود رقبای واقعی و در فضای انحصاری فعلی، تنها به معنای تحمیل قیمت‌های بالاتر به مصرف‌کننده نهایی است. به نظر می‌رسد اولویت مدیران جدید ایران خودرو بیش از آنکه برای تامین منافع مصرف‌کنندگان باشد، در راستای حفظ سودآوری سهامداران تنظیم شده است؛ همانطور که در نامه منتشرشده ایران خودرو نیز به آن اشاره شده است.
حذف صف‌های خرید تنها در صورت خروج بازار خودرو از انحصار ممکن است
مدیران ایران‌خودرو بارها از تمایل به عرضه محصولات در بورس کالا سخن گفته‌اند. مسیری که به اعتقاد آنها می‌تواند قیمت‌ها را واقعی کند، اما شورای رقابت تاکنون با این طرح مخالفت کرده و کارشناسان نیز نسبت به ایجاد نرخ سوم خودرو، بروز رانت، سفته‌بازی و فرآیند پیچیده اجرایی این شیوه هشدار داده‌اند.
تجربه قبلی عرضه خودرو در بورس کالا نشان می‌دهد این روش اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه را به شکلی جدید بازتولید می‌کند و علاوه بر آن نمی‌تواند منجر به حذف صف‌های خرید شود.
اینکه خودروسازان تنها در صورت سوددهی فعالیت‌ها امکان توسعه را دارند بر کسی پوشیده نیست، اما تا زمانی که بازار خودرو از انحصار خارج نشود چنین درخواستی تنها فشار مضاعفی بر بازار خودرو و مصرف‌کنندگان وارد می‌کند.
تا زمانی که واردات خودرو به‌صورت واقعی و رقابتی آزاد نشود و دولت از وابستگی به درآمدهای حاصل از صنعت خودروسازی دست نکشد، نمی‌توان به حذف صف‌ها یا واقعی‌سازی قیمت‌ها امیدوار بود. ساختار بازار خودرو به‌گونه‌ای است که حتی با افزایش قیمت محصولات داخلی به دلیل کمبود گزینه‌های رقابتی همچنان صف‌های خرید پابرجا می‌ماند.
برای مطالعه بیشتر گزارش «گروکشی به سبک ایران خودرو» را در تجارت‌نیوز بخوانید.
