به گزارش تجارت نیوز، بالا بودن میزان مصرف برق، از ادعاهایی است که مسئولان تاکنون بارها مطرح کرده‌اند. در تازه‌ترین اقدام، مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری، در نشست با فعالان اقتصادی استان کرمانشاه عنوان کرد: سرانه مصرف برق ایران شش برابر کشورهای اروپایی است.
این جمله، در ظاهر ممکن است برای تاکید بر مصرف بالای انرژی در ایران بیان شده باشد، اما از نظر آماری و فنی به‌وضوح اشتباه و گمراه‌کننده است. بررسی دقیق آمار نشان می‌دهد که نه‌تنها سرانه مصرف برق ایران شش برابر کشورهای اروپایی نیست، بلکه در بسیاری از موارد کشورهای اروپایی مصرفی برابر یا حتی بیشتر از ایران دارند.
مقایسه سرانه مصرف برق ایران با کشورهای اروپایی
سرانه مصرف برق نشان می‌دهد که هر شهروند چه میزان از کل برق تولید یا واردشده را مصرف می‌کند. با توجه به مطرح‌شدن ادعای سرانه مصرف شش برابری ایران نسبت به کشورهای اروپایی، نیاز است که سرانه مصرف ایران با اروپا مقایسه شود.
سرانه مصرف برق در ایران، 3988 کیلووات ساعت است. همچنین، در ادامه کشورهای اروپایی که مصرف سرانه آنها در سال 2023 بیش از ایران بود، آورده می‌شوند.
با توجه به آمار Our World In Data، تعداد 33 کشور اروپایی در سال 2023، سرانه مصرف بیشتری نسبت به ایران داشته‌اند. سرانه مصرف برق ایران در سال‌های 2022 و 2023 حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلووات‌ساعت در سال بود. در مقابل، کشورهای متعددی در اروپا سرانه‌ای بالاتر از این اعداد دارند، ازجمله ایسلند که بیش از 50 هزار کیلووات‌ساعت به دلیل اتکای گسترده به انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند.
همچنین کشورهایی مانند نروژ، سوئد و فنلاند بین 13 هزار کیلووات‌ساعت تا 25 هزار کیلووات‌ساعت و کشورهای لوکزامبورگ، سوئیس، اتریش، بلژیک، فرانسه، آلمان و هلند، بین 5000 تا 9000 کیلووات‌ساعت به‌ازای هر نفر برق مصرف می‌کنند.
این آمار به وضوح نشان می‌دهد که گرچه مصرف برق ایران نسبت به برخی کشورها بالاست، اما به‌هیچ‌وجه شش برابر آنها نیست و در برخی موارد حتی کمتر از آنهاست. بنابراین، بیان این عدد از سوی مسئولان کشور بدون ذکر جزئیات یا منابع دقیق یک تحریف آماری است.
سرانه مصرف برق شاخص درستی برای مقایسه کشورهاست؟
تاکنون مشخص شد که سرانه مصرف ایران شش برابر کشورهای اروپایی نیست، اما مسئله مهم‌تری وجود دارد که با مقایسه «سرانه مصرف برق» نمی‌توان به آن پی برد و آن «است. شدت مصرف انرژی میزان مصرف انرژی نسبت به تولید هر یک واحد تولید ناخالص داخلی هر کشور را اندازه می‌گیرد. در این شاخص، ایران عملکرد بسیار ضعیف‌تری نسبت به اغلب کشورهای اروپایی دارد.
کشورهای اروپایی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، زیرساخت‌های بهینه و سیاست‌های افزایش بهره‌وری، موفق شده‌اند با مصرف انرژی کمتر، ارزش اقتصادی بالاتری تولید کنند. در مقابل اقتصاد ایران که هنوز درگیر وابستگی به انرژی‌های فسیلی و ناکارآمدی سیستم‌های تولید و مصرف است، انرژی بیشتری برای تولید ارزش اقتصادی مصرف می‌کند.
به بیان دیگر، در ایران انرژی زیادی مصرف می‌شود، اما بهره‌وری اقتصادی آن پایین است، چراکه میزان تولید ناخالص داخلی در مقایسه با میزان مصرف انرژی بسیار پایین تلقی می‌شود.
این نکته مهمی است که به‌طور معمول در بحث‌های مقایسه‌ای نادیده گرفته می‌شود. باید توجه داشت که بالا بودن مصرف برق به معنای توسعه‌یافتگی نیست؛ همان‌طور که پایین بودن مصرف هم به‌تنهایی نشان‌دهنده صرفه‌جویی نیست.
در ادامه فهرست 10 کشوری که در سال 2022 بیشترین میزان مصرف انرژی نسبت به تولید ناخالص داخلی را داشتند، نشان داده می‌شود.
درنهایت باید گفت ادعای شش برابر بودن سرانه مصرف برق ایران نسبت به کشورهای اروپایی نادرست است و با آمارهای واقعی تطابق ندارد. سرانه مصرف برق ایران از بسیاری از کشورهای اروپایی پایین‌تر است.
آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، شدت مصرف و بهره‌وری انرژی است که ایران در آن شاخص‌ها ضعف جدی دارد.
به جای انتشار آمار اشتباه یا اغراق‌آمیز، بهتر است در آستانه ورود به فصل گرم سال، برنامههای جدی برای تغییر ساختارهای انرژی، کاهش تلفات، بهبود بهره‌وری و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر صورت گیرد.
برای مطالعه بیشتر گزارش مقایسه مصرف برق ایران با کشورهای دیگر را در تجارت‌نیوز بخوانید.
