بازی بزرگ انگلیس در قفقاز؛ انتصاب وابسته نظامی در ارمنستان
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، انگلیس پس از جمهوری آذربایجان، قصد دارد در ارمنستان نیز وابسته نظامی تعیین کند. لندن دو ماه پیش گاوین تاربرد را به عنوان وابسته نظامی خود در آذربایجان منصوب کرد.
در آن زمان اعلام شد: «این یک گام تاریخی است که بر تقویت مشارکت انگلیس و آذربایجان تأکید دارد و فرصت‌های جدیدی برای همکاری ما در زمینه دفاع و امنیت ایجاد خواهد کرد.»
وظیفه وابستگان نظامی، مدیریت چابک روابط نظامی و امنیتی بین دو کشور و برقراری ارتباط سریع است. وابسته نظامی به عنوان مشاور سفیر کشور متبوع خود در امور نظامی فعالیت می‌کند.
به گفته کارشناسان، انتصاب اولین وابسته نظامی انگلیس در آذربایجان پس از 30 سال، با واقعیت‌های ژئوپلیتیکی جدید مرتبط است. برخی گمانه‌زنی‌ها نیز حاکی از آن است که منطقه قفقاز جنوبی در آستانه تحولات ژئوپلیتیکی جدی قرار دارد.
زمینه‌های ژئوپلیتیکی: گریز ارمنستان از پیمان صلح و هشدارهای تنش منطقه‌ای
مشخص است که امضای پیمان صلح بین آذربایجان و ارمنستان به بن‌بست خورده است. با در نظر گرفتن تمام این واقعیت‌ها، مراکز بین‌المللی و همچنین وزارت امور خارجه انگلیس و برخی دیگر از سازمان‌های رتبه‌بندی بین‌المللی، درگیری نظامی مجدد بین ارمنستان و آذربایجان را یکی از سناریوهای ممکن ارزیابی می‌کنند.
از این منظر، انتصاب وابسته نظامی در ارمنستان در فاصله کوتاهی پس از آذربایجان، با چه عوامل دیگری می‌تواند مرتبط باشد؟ آیا این اقدام با هشدارهای گاه و بیگاه انگلیس مبنی بر احتمال بروز تنش‌های جدید و حتی جنگ در منطقه مرتبط است؟
ماه گذشته، وزارت امور خارجه انگلیس به شهروندان خود توصیه کرد که به جنوب غربی آذربایجان (مناطق هم مرز با ارمنستان) سفر نکنند.
گفتنی است، اگرچه انگلیس با آذربایجان شریک است، اما جان گالگر، سفیر این کشور در ارمنستان، در ماه آوریل از مرز بازدید و مشاهداتی انجام داده بود. در ترکیب هیئت ناظر اتحادیه اروپا در ارمنستان، دیپلمات‌ها و نظامیان انگلیسی حضور ندارند. در چنین شرایطی، دیدار سفیر انگلیس با آن هیئت، موجب نارضایتی در آذربایجان شده بود.
نزدیکی لندن و ایروان: از دیدارهای اطلاعاتی تا برنامه همکاری نظامی
همچنین مشخص است که برخلاف فرانسه، نزدیکی خاصی بین انگلستان و ارمنستان وجود ندارد؛ حداقل به این دلیل که لابی قدرتمند ارمنی در انگلیس وجود ندارد و تعداد ارامنه ساکن در آنجا نیز در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی کمتر است. اما اخیراً نزدیکی لندن و ایروان مشاهده می‌شود.
شایان ذکر است که در سال 2022، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، با ریچارد مور، رئیس سرویس اطلاعاتی انگلیس (MI6) دیدار کرد. همچنین، در آوریل سال جاری (2025)، اخباری مبنی بر دیدار پاشینیان با رهبران اطلاعاتی ترکیه و انگلیس در چارچوب سفر وی به استونی منتشر شد.
تحلیل کارشناس: هدف انگلیس مقابله با روسیه و تقویت نفوذ منطقه‌ای است
رامیل محمدلی، کارشناس نظامی آذربایجانی، در گفتگو با روزنامه «ینی مساوات» در مورد این عوامل اظهار داشت که دلیل انتصاب وابسته نظامی از سوی انگلیس به ارمنستان، ناشی از فعال شدن این کشور در قفقاز جنوبی است.
به گفته این تحلیلگر نظامی که معتقد است این کشور نیز در کنار فرانسه در تلاش برای تقویت موقعیت خود در منطقه است، در اینجا تنها ارمنستان مد نظر نیست.
محمدلی خاطرنشان کرد: «به قفقاز جنوبی به عنوان یک جغرافیای واحد نگریسته می‌شود. انگلیس در گرجستان نیز برای افزایش نفوذ خود تلاش می‌کند. برای این منظور، با تصمیم به توقف تمام کمک‌ها به همسایه غربی ما، فشارها بر تفلیس را افزایش می‌دهد. بنابراین، هدف انگلیس پس از روابطی که از مدت‌ها پیش با آذربایجان خوب بوده، تقویت نفوذ خود در ارمنستان است. زیرا در ارمنستان، فرانسه و آمریکا از نفوذ بیشتری برخوردارند.»
این کارشناس نظامی با بیان اینکه هدف دیگر انگلیس بیرون راندن روسیه از قفقاز جنوبی است، معتقد است که «موفقیت در این امر آسان نیست. اولاً، یخ‌ها بین مسکو و ایروان دوباره در حال آب شدن است. ثانیاً، تنها با انتصاب وابسته نظامی نمی‌توان حوزه نفوذ گسترده‌ای در منطقه ایجاد کرد. اما در هر صورت، دوره جدیدی در روابط انگلیس و ارمنستان آغاز شده است، در حالی که آنها از نظر تاریخی تجربه همکاری جدی نداشته‌اند. می‌توان مشاهده کرد که در دوران پاشینیان این تماس‌ها تشدید شده است، به ویژه دیدار وی با رئیس MI6 قابل ذکر است. بنابراین، انگلیس و به طور کلی غرب، برای به حداقل رساندن نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند.»
طرح‌های مشترک انگلیس و ترکیه برای ارمنستان؟ حمایت از گشایش مرزها
این کارشناس نظامی آذربایجانی افزود که «اطلاعات مربوط به شرکت ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه (MIT)، در نشست استونی، از برنامه‌های مشترک آنکارا و لندن در قبال ارمنستان خبر می‌دهد. در اینجا نیز می‌توان قصد کاهش نفوذ روسیه را مشاهده کرد. انگلیس به بازگشایی مرزهای زمینی ترکیه و ارمنستان علاقه‌مند است و آماده حمایت از آن است. همچنین، بعید نیست که روسای اطلاعاتی، اطلاعات موثقی را در اختیار پاشینیان قرار داده باشند. این می‌تواند در مورد مسائل امنیتی، نظامیان روس حاضر در مرزها، و کنترل وضعیت اجتماعی-سیاسی داخلی کشور باشد.»
این کارشناس همچنین گفت که «انگلیس تصمیم دولت ارمنستان برای تعلیق عضویت در سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) را به رسمیت شناخته است. انگلیس آمادگی خود را برای حمایت از ارمنستان در برابر تهدیدات ناشی از روسیه اعلام کرده است. انتصاب وابسته نظامی نیز نشان می‌دهد که لندن قصد دارد نفوذ نظامی خود را در ارمنستان تعمیق بخشد. من در اینجا گامی علیه آذربایجان نمی‌بینم. صرفاً، انگلیس حضور خود را در منطقه گسترش می‌دهد. به نظر من، می‌توانیم شاهد توسعه روابط انگلیس و ارمنستان در آینده باشیم.»
راهبرد کلان غرب: به حداقل رساندن نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی
لازم به یادآوری است که نیل واتسون، کارشناس علوم سیاسی انگلیسی نیز، موضوع روسیه را در این فرآیندها مستثنی ندانسته و معتقد است: «ارمنستان برای دهه‌ها کشور پایگاه خط مقدم روسیه در قفقاز جنوبی بوده است، اما در دوران پاشینیان از آن فاصله گرفته است. روسیه بدون شک در تلاش است تا افکار عمومی ارمنستان را به نفع خود تغییر دهد و ارمنستان ممکن است در این راستا به حمایت ترکیه و انگلیس نیاز داشته باشد.»
انتهای پیام/
