دیجی‌کالا و سود سرشاری که روانه جیب کتاب‌سازان می‌کند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ همزمان با برگزاری سی‌و‌ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران،‌ پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا و ... نیز اقدام به برگزاری نماشگاه کتاب با تخفیف‌های 60 درصد کردند،‌ این اتفاق که اولین در نوع خود به شمار نمی‌رود، برای چندین سال متولی ادامه داشته و بارها انتقاد اهالی فرهنگ را به خود معطوف کرده است.

نمایشگاه کتاب دیجی‌کالا هر ساله دقیقا همزمان با نمایشگاه کتاب تهران به مدت 10 تا 12 روز برگزار می‌شود و تخفیف‌های غیر متعارف 50 تا 80 درصدی را بر کتاب‌ها اعمال می‌کند‌، اما مگر ناشری که خود در نمایشگاه کتاب تهران نهایت بتواند کتابش را با تخفیف 20 تا 25 درصدی عرضه کند،‌ می‌تواند همان کتاب را در دیجی کالا با تخفیف 60 درصد به فروش برساند؟

پاسخ منفی است،‌ چرا که در کنار عرضه کتاب‌های ناشران با درصد تخفیف‌های 10 تا 20 درصد،‌ عمده فروش کتاب‌های با درصد تخفیف بالا در دیجی‌کالا و پلتفرم‌های دیگر متعلق به ناشران پخته‌خوار است،‌ همان‌هایی که چند سالی است،‌ از دسترنج ناشران دیگر تغذیه می‌کنند و پروفروش‌های بازار را با اندکی تغییر در مقدمه و موخره با نام مترجمان خیالی و جعلی به فروش می‌رسانند،‌ همان ناشرانی که قرار بود دیگر در نمایشگاه کتاب تهران راه پیدا نکنند،‌ اما امسال حضور چشمگیری در نمایشگاه کتاب تهران داشتند.

همان‌هایی که یک تیم منحصر به فرد شبکه‌ای برای خود دست و پا کرده‌اند و مویرگی در جان نشر ریشه دوانده‌اند‌، همان‌هایی که تحت مدیریت ع. الف فعالیت می‌کنند و عمدتا کتاب‌هایشان یا به نام افراد خانواده و یا مترجمانی خیالی اسم‌گذاری می‌شود.

سال گذشته مدیران اداره کتاب وزارت ارشاد داستان جالبی را از گروهی کار کردن ناشران پخته‌خوار مطرح می‌کردند،‌ مترجمانی که همگی توسط یک خانم هدایت شده و کتاب‌ها را ترجمه می‌کردند،‌ جالب اینکه بالغ بر 20 کتاب از پرفروش‌های بازار بنام پسر 24 ساله این خانم به ثبت رسیده بود.

حالا این ناشران علاوه بر اینکه بازار نمایشگاه کتاب تهران را در دست داشتند،‌ در نمایشگاه‌های دیجی‌کالا و ... نیز فروش بالایی را تجربه کرده‌اند. برای بررسی این نکته کافی است سری به سایت دیجی‌کالا بزنید و در فهرست پرفروشترین‌های 6 روز گذشته کتاب در این سایت،‌ به بررسی آثار بپردازید.

  نمایشگاه کتاب دیجی‌کالا از 18 اردیبهشت تا 31 خرداد ادامه داشته است‌، بنابراین با انتخاب پرفروش‌های 6 روز اخیر می‌توانید عمده پرفروش‌های روزهای پایانی نمایشگاه کتاب دیجی کالا را نیز مشاهده کنید،‌ نتیجه جست و جوی پرفروش‌ها نشان می‌دهد که 10 رکورد اول جست‌و‌جو متعلق به دو یا 3 ناشر کپی‌کار یا پخته‌خوار است،‌ آن‌هم کتاب‌های پرفروش بازار که برای نخستین بار توسط ناشران دیگری منتشر شده‌اند،‌ کتاب‌هایی مثل کتابخانه نیمه شب‌، معجزه شکرگذاری‌، انسان در جست وجوی معنا و ...

قصه انتقاد ناشران و اهالی قلم به پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا سر دراز دارد و از نیمه دوم دهه 90 این انتقاد همواره وجود داشته و حتی پای نهادهای صنفی و وزارت ارشاد نیز به میان آمده است،‌ اما شکایت‌ها و مذاکرات و گفت‌وگوها با دیجی‌کالا راه به جایی نبرده است.

انتظار اهالی نشر این بوده که اگر پلتفرم‌ها قصد دارند به عنوان یک شبکه فروش مجازی خدمتی به نشر و اهالی آن داشته باشند،‌ از تخفیف متعارف کتاب استفاده کنند تا حیات ناشران و کتابفروشانی که صادقانه و سالم در این صنف پرچالش روزگار می‌گذرانند،‌ به خطر نیافتد،‌ چرا که فروش با تخفیف‌های40 تا 80 درصد هیچ امکان و توجیهی برای ناشر و فعال اصلی بازار نشر ندارد.

اما بررسی در پلتفرم دیجی‌کالا نشان می‌دهد که پرفروش‌ترین کتاب این پلتفرم در 6 روز اخیر «کتابخانه نیمه شب» با ترجمه «ز. ق» معرفی شده است، مترجمی که تنها کتاب‌‌هایی محدود را برای همین انتشارات منتشر کرده است؛ بررسی کتاب‌های این انتشارات نشان می‌دهد که عمده کتاب‌های ناشر از پرفروش‌های بازار کپی شده‌اند. برای این کتاب 5 هزار و 917 خریدار ثبت شده است،‌ کتابی که قیمت اصلی آن 358 هزار تومان ثبت شده اما با تخفیف 80 هزار تومان 64 هزار و 900 تومان عرضه شده است.

این در حالی است که نسخه اصلی این کتاب که توسط انتشارات کوله پشتی منتشر شده است‌، با قیمت 289 هزار تومان عرضه می‌شود.

دومین کتاب پرفروش دیجی‌کالا در 6 روز اخیر نیز «انسان در جست‌وجوی معنا» اثر ویکتور فرانکل بوده است که توسط یکی دیگر از ناشران پخته‌خوار و توسط مترجمی عرضه شده است که تنها چند کتاب از او در همین انتشارات چاپ و به بازار عرضه شده و این کتاب‌ها نیز همگی از پرفروش‌های ناشران دیگر بوده است.

اگرچه امروز دیجی‌کالا برای نمایشگاهی که حالا یازده دوره خود را برگزار کرده،‌ تبلیغات قابل توجهی می‌کند،‌ تبلیغاتی که پایشان به خبرگزاری تخصصی کتاب از زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز رسیده است، اما انتظار می‌رود،‌ نهادهای صنفی نشر و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیگیری موضوع و رایزنی با نهادهای ذیربط در محدود کردن نمایشگاه‌های همواره تخفیف که عمدتا تخفیف‌های غیرمتعارف را برای کتاب عرضه می‌کنند،‌ کوتاه ننشینند.

هومان حسن‌پور رئیس پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران،‌ پیش از این درباره عرضه با تخفیف کتاب در پلتفرم‌ها گفته بود:‌ انتقاد ما تنها متوجه پلتفرم‌ها به شکل خاص نیست،‌ بلکه ما به گستره فضای مجازی و گستره سطح شهر انتقاد داریم،‌ هر بازاری در این زمینه چه در فضای مجازی و چه سطح شهر فضایی اقتصادی دارد که افراد بسیاری از آن ارتزاق می‌کنند و ضربه‌های اقتصادی این اتزاق ناصحیح زمانی مشخص می‌شود که ما با روند رو به کاهش تولیدات جدید در عرصه نشر مواجه هستیم‌، تولیداتی که به معنا و مفهموم استاندارد خلق شده باشند و گرنه کتاب‌سازی‌ها که رو به رشدند.

حسن‌پور با اشاره به فروش کتاب با تخفیف‌های عجیب و غریب در سال‌های اخیر که دامنه آن نیز رو به رشد بوده است،‌ می‌افزاید: وقتی یک مشتری کتاب را با 50 درصد تخفیف می‌خرد، پیش خود می‌‌گوید،‌ عجب  پس کتابفروش می‌توانسته به من اینقدر تخفیف بدهد ‌و نداده است، البته مخاطب حرفه‌ای ما شاید این برداشت را نکند ولی مشکل ما این است که مخاطبان جدید که همه حرفه‌ای نیستند.کسی که کتاب ناشر دیگری را کپی می‌کند و بدون زحمت و هزینه با اسم دیگری منتشر می‌کند، چون هزینه نکرده است با تخفیف‌های بالا می‌فروشد، در حالیکه ناشر اصلی که هزینه‌هایی برای انتشار کتاب داده است،‌ کتابش نمی‌فروشد. در حوزه کتاب کارها باید تخصصی باشد، چرا داروخانه بصورت مجازی دارو نمی‌فروشد؟ چون فروش دارو یک کار تخصصی است. فروش کتاب هم برخلاف باور عموم یک کار تخصصی است.

از سوی دیگر این انتظار وجود دارد که وزارت ارشاد و خانه کتاب در برابر کتاب‌سازان یا پخته‌خواران از رویکرد منفعلانه فعلی خود کناره گیری کرده و برخوردهای جدی که در سال گذشته رفته رفته و پس از پیگیری‌های فراوان اهالی رسانه از مدیران سابق وزارت ارشاد رنگی از اجرا به خود گرفته بود،‌ را ادامه دهند. برخورد با کتاب‌سازان تنها با فرهنگ‌سازی که در آن هم بسیار عقب هستیم،‌ امکان پذیر نیست،‌ بلکه به صورت قانونی نیز باید اقدام به محدود کردن فعالیت آن‌ها کرد.

رایزنی تازه و مذاکره با پلتفرم‌ها می‌تواند آغازی برای دولت جدید در این راه باشد،‌ اگر عزمی وجود داشته باشد.

انتهای پیام/