کاخ سفید و صلح قفقاز؛ طمع ترامپ به پیمان سازش
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، از احتمال پیوستن ارمنستان و آذربایجان به پیمان سازش همزمان با نزدیک شدن به توافق صلح سخن گفته است. یک کارشناس ارمنی معتقد است دولت ترامپ این روند را برای کسب یک «موفقیت آسان» در سیاست خارجی زیر نظر دارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، در مصاحبه‌ای با وب‌سایت آمریکایی «Breitbart» درباره پیوستن چند کشور به پیمان سازش سخن گفته است.
ویتکاف اظهار داشت: «این اتفاق می‌تواند در مورد ارمنستان و آذربایجان رخ دهد که بسیار بسیار به حل‌وفصل نهایی مناقشه نزدیک شده‌اند. فکر می‌کنم ممکن است هر دو کشور تمایل خود را برای پیوستن به پیمان ابراهیم اعلام کنند. این یک ابتکار بزرگ برای رئیس‌جمهور ترامپ است و او به آن باور دارد.»
واکنش محتاطانه ایروان
آنی بادالیان، سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان، به این اظهارات واکنش نشان داده و اشاره کرده که در چارچوب گفت‌وگوها با طرف آمریکایی، موضوعات مختلفی مورد بحث قرار می‌گیرد.
سخنگوی وزارت خارجه ارمنستان تاکید کرد: «همانطور که مشارکت راهبردی شکل‌گرفته و هم ابتکاراتی که به برقراری صلح در منطقه کمک می‌کند، البته می‌توانند فرصت‌های جدیدی را فراهم آورند.»
تحلیل کارشناس: فرصت «موفقیت آسان» برای واشنگتن
تیگران گریگوریان، کارشناس ارمنی مسائل سیاسی، معتقد است که «علی‌رغم خطرات موجود، فرصت‌هایی نیز وجود دارد. به طور مشخص، علاقه آمریکا به روند صلح ارمنستان و آذربایجان ممکن است افزایش یابد.»
گریگوریان در گفتگو با «Civilnet» اشاره کرد که در پس‌زمینه تلاش‌های ناموفق برای دستیابی به آتش‌بس در اوکراین و غزه، واشنگتن ممکن است امضای این قرارداد را به عنوان یک «موفقیت بسیار آسان در سیاست خارجی» تلقی کند.
این کارشناس سیاسی خاطرنشان کرد: «دولت جدید ترامپ روند صلح ارمنستان و آذربایجان را نیز زیر نظر دارد. با کمک به تکمیل آن، می‌تواند به راحتی دستاوردهای سیاست خارجی کسب کند. این را می‌توان یک شرایط مثبت تلقی کرد.»
«پیمان ابراهیم» چیست و چه کارنامه‌ای دارد؟
تیگران گریگوریان یادآوری می‌کند که پیمان سازش مربوط به عادی‌سازی روابط میان رژیم اسرائیل و کشورهای عربی است. این پیمان در سپتامبر 2020 با میانجیگری آمریکا بین اسرائیل و امارات متحده عربی و اسرائیل و بحرین امضا شد و هدف اصلی آن برقراری صلح در خاورمیانه عنوان شده است.
به گفته وی، امضای این پیمان‌ها یکی از موفقیت‌های اصلی سیاست خارجی دولت اول ترامپ به شمار می‌رود.
وی افزود: «با این پیمان‌ها، فرصتی برای همکاری اقتصادی رسمی ایجاد شد. شاید روابط تجاری غیررسمی بین این کشورها با اسرائیل وجود داشت، اما این پیمان‌ها در جدیدی را برای برقراری چنین همکاری‌هایی گشودند. بعدها کشورهای دیگری مانند مراکش و سودان نیز به آن پیوستند.»
گریگوریان می‌گوید روابط اعراب و اسرائیل به دلیل جنگ جاری در غزه به طور جدی آسیب دیده است، اما حتی قبل از آن نیز این پیمان‌ها موفقیت چشمگیری کسب نکرده بودند. به عنوان مثال، تلاشی برای ایجاد یک صندوق با جمع‌آوری 3 میلیارد دلار برای اجرای برنامه‌های سرمایه‌گذاری صورت گرفت، اما این تلاش به نتیجه نرسید. به گفته گریگوریان، اسرائیل برخی برنامه‌های سرمایه‌گذاری را در امارات اجرا کرده است، اما حجم آنها بسیار ناچیز بوده است.
تلاش باکو برای پیوستن به پیمان و نقش‌آفرینی جدید ارمنستان
به گفته این کارشناس ارمنی، «از زمان انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا، آذربایجان تلاش‌هایی را برای پیوستن به این پیمان‌ها انجام داده است. آنها با استفاده از روابط نزدیک خود با اسرائیل، تلاش می‌کردند با دولت جدید ارتباط برقرار کرده و باکو را بخشی از این پیمان‌ها کنند. همچنین صحبت‌هایی در مورد روابط راهبردی سه‌جانبه آمریکا-آذربایجان-اسرائیل مطرح بود.»
نکته جدید در اظهارات ویتکاف، به گفته این کارشناس، صحبت از پیوستن ارمنستان به این پیمان‌ها است. ضمن اینکه، مسئله پیوستن ایروان و باکو به پیمان سازش با روند صلح مرتبط دانسته شده است.
گریگوریان می‌گوید: «اگر منطق، آشتی دادن اسرائیل با جهان اسلام یا عرب است، پس آذربایجان در حال حاضر روابط عالی و می‌توان گفت راهبردی، با اسرائیل دارد. در مورد ارمنستان، بله، مشکلاتی بین اسرائیل و ارمنستان وجود دارد. اما نمی‌فهمم چرا باید حل‌وفصل روابط ارمنستان و آذربایجان را به روابط جمهوری ارمنستان و اسرائیل مرتبط کرد.»
نگرانی از تلاش باکو برای کسب «امتیاز» در ازای صلح
این کارشناس سیاسی بعید نمی‌داند که در صورت پیوستن به این پیمان‌ها، باکو تلاش کند امضای پیمان صلح با ارمنستان را «بفروشد» و در ازای آن «امتیازاتی» دریافت کند.
وی خاطرنشان کرد: «آذربایجان تلاش می‌کند نشان دهد که این پیمان بیشتر مورد نیاز ارمنستان است. به همین دلیل، آنها نیاز به ارزش افزوده‌ای دارند تا بروند و آن را امضا کنند. صحبت از امتیاز صلح است. آنها در گفتگو با اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند بگویند، بله، ما امضا خواهیم کرد، اما شما باید سرمایه‌گذاری‌هایی انجام دهید، از ما در کارهای بازسازی در قره‌باغ حمایت کنید.»
فرستاده ترامپ؛ از تجارت املاک تا دیپلماسی معامله‌گرانه
گریگوریان اشاره می‌کند که ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ هم در زمینه توقف جنگ روسیه و اوکراین و هم در مسائل خاورمیانه است.
به گفته وی، این فرستاده تاکنون تنها یک موفقیت ثبت کرده است: پیش از مراسم تحلیف ترامپ، توانست برای بازگشت اسرای آمریکایی در دست حماس مذاکره و آن را تضمین کند.
در مورد جنگ جاری در اوکراین، به گفته گریگوریان، فرستاده ویژه رویکردهای سطحی در این زمینه دارد و حتی برخی از تزهای تبلیغاتی روسیه را تکرار کرده است.
وی اطمینان دارد که دلیل این امر عدم برخورداری ویتکاف از سابقه دیپلماتیک و ورود او از بخش املاک و مستغلات به سیستم دولتی است.
این کارشناس می‌گوید: «ویتکاف تجسم سیاست خارجی معامله‌گرانه ترامپ است که اگر او مسئول پرونده پیوستن احتمالی به پیمان‌ها باشد، می‌تواند برای ایروان مشکل‌ساز شود: در آن صورت، حافظه نهادی که در وزارت امور خارجه وجود دارد، غایب خواهد بود. برای علی‌اف بسیار آسان‌تر خواهد بود که ترامپ را در برخی مسائل متقاعد کند تا برای پاشینیان. علی‌اف و ویتکاف راحت‌تر زبان مشترک پیدا خواهند کرد.»
گریگوریان تاکید می‌کند که با وجود خطرات فوق‌الذکر، باید از فرصت ایجاد شده استفاده کرد و نقش «مثبتی» برای آمریکا در روند صلح ارمنستان و آذربایجان قائل شد. به باور این کارشناس سیاسی، این امر حداقل اجازه می‌دهد از تشدید تنش‌ها جلوگیری شود.
وی در پایان گفت: «اگر ترامپ دوباره در این روند درگیر شود، تشدید تنش جدید از سوی آذربایجان مورد استقبال آمریکا قرار نخواهد گرفت.»
انتهای پیام/
