عقب‌نشینی از پکن تا صنعا
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، «هیچ‌کس نتوانسته بود این کار را انجام دهد. ما این کار را انجام دادیم.» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا این جمله افتخارآمیز را در توصیف این اتفاق گفت که «حوثی‌ها برای اولین‌بار دست از شلیک کشیده‌اند و اعلام کرده‌اند دیگر به کشتی‌های آمریکایی شلیک نخواهند کرد.»
ایالات متحده در روز‌های اخیر اتفاقات بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. درحالی‌که جنگ تجاری واشنگتن با پکن یکی از داغ‌ترین موضوعات ماه‌های اخیر بوده و ترامپ بار‌ها چین را تهدید به افزایش فشار‌ها کرده، حالا از همان تعرفه‌های وضع‌شده هم کوتاه آمده و طی مذاکراتی میان طرفین، قرار بر کاهش تعرفه‌ها گذاشته شده است.
اوکراین نیز همچنان میان دوگانه کرملین و کاخ سفید ر‌ها شده و بر نگرانی‌های اروپا برای این نقطه استراتژیک روزبه‌روز افزوده می‌شود. از سوی دیگر خبرگزاری رویترز گزارش داده آمریکا دور از چشمان نتانیاهو درحال مذاکره با حماس است و چندی پیش با همین دستور کار با یمن توافق آتش‌بس کرد. این تحولات سیاست خارجی آمریکا در سطوح مختلف نشان‌دهنده تغییراتی معنادار در سیاست‌ورزی آنهاست.
از عقب‌نشینی در جنگ تجاری با چین تا ناکامی در تحقق وعده‌های آتش‌بس در اوکراین و رویکرد غیرمنتظره در مذاکرات مستقیم با حماس و انصارالله یمن، حکایت از این دارند که آمریکا دیگر نمی‌تواند به‌عنوان یک قدرت هژمونیک، اراده خود را به‌صورت یک‌جانبه بر دیگران تحمیل کند. وزن این گزاره‌ها جایی سنگین می‌شود که بتواند به‌عنوان اهرمی برای تهران در گفت‌وگو‌های جاری عمل کند.
پایان رؤیای مهار چین؟
جنگ تجاری ایالات متحده با چین که با اعمال تعرفه‌های 145 درصدی بر کالا‌های چینی شدت گرفت، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های دونالد ترامپ برای مهار قدرت اقتصادی و نظامی چین بود. هدف این تعرفه‌ها، تضعیف اقتصاد چین و کاهش وابستگی تجاری آمریکا به پکن بود. پس از این اتفاق آمریکا متحمل شرایط پیچیده داخلی شد و آسیب‌هایی دید و اعتراضاتی را نیز درپی داشت.
کاخ سفید دوشنبه 22 اردیبهشت اعلام کرد مذاکرات در ژنو به توافقی تجاری با چین منجر شده است. جیمیسون گریر، نماینده تجاری ایالات متحده معتقد است این توافق که سریع‌تر از پیش‌بینی‌ها حاصل شد، نشان‌دهنده عقب‌نشینی آشکار آمریکا از موضع سخت‌گیرانه خود است.
آمریکا و چین روز دوشنبه در بیانیه‌ای مشترک توافق کردند برخی تعرفه‌های وضع‌شده توسط هر دوطرف از زمان آغاز جنگ تجاری ترامپ علیه چین را به مدت 90 روز به حالت تعلیق درآورند. این توافق هرچند هنوز نهایی نشده اما نشانه‌ای از ناتوانی آمریکا در تحمیل فشار‌های اقتصادی پایدار بر چین است. ترامپ کمتر از یک ماه پیش در 28 فروردین1404، با اشاره به روابط شخصی‌اش با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین از خوش‌بینی نسبت به توافق تجاری سخن گفت و اذعان کرد تعرفه‌های 145 درصدی «بسیار بالا» بوده و باید کاهش یابد.
این اظهارات که با واکنش‌های مثبت بازار‌های مالی همراه شد، نشان‌دهنده تغییر رویکرد آمریکا از تقابل به همکاری است. بااین‌حال این عقب‌نشینی نه‌تنها به معنای پذیرش شکست پروژه مهار چین است، بلکه پیامد‌های گسترده‌ای برای اعتبار جهانی آمریکا دارد. این تحول نشان می‌دهد استراتژی تعرفه‌های سنگین که به‌عنوان ابزاری برای محدود کردن قدرت چین طراحی شده بود، به دلیل مقاومت پکن و تأثیرات منفی بر اقتصاد جهانی، عملاً به بن‌بست رسیده است.
خیال خام آتش‌بس در اوکراین
یکی دیگر از وعده‌های بزرگ دونالد ترامپ، پایان دادن سریع به جنگ اوکراین بود. او ادعا کرده بود که می‌تواند ظرف «24 ساعت» و بعد‌ها گفت «چند روز» به درگیری بین روسیه و اوکراین پایان دهد. بااین‌حال حل معضل اوکراین برای اروپا به چالش بزرگی تبدیل شده و ترامپ در مهار آتش‌افروزی ناموفق بوده است.
مذاکرات متعدد بین مقامات آمریکایی و روسی، ازجمله گفت‌وگوی تلفنی ترامپ با پوتین و دیدار‌های دیپلماتیک در ریاض، بین واشنگتن و مسکو به نتیجه خاصی منجر نشده است. ماجرا فقط در مهارکردن روسیه توسط ترامپ نیست، کاخ سفید حتی در کنترل اوکراین هم مؤثر نبوده است. درحالی‌که پوتین و ترامپ توافق کرده بودند روسیه از حمله به زیرساخت‌های انرژی اوکراین خودداری کند، اوکراین به حملات خود علیه تأسیسات انرژی روسیه ادامه داد.
گزارش 19 اردیبهشت 1404 از بلومبرگ حاکی از تلاش‌های اروپا و آمریکا برای نهایی کردن یک آتش‌بس 30 روزه در اوکراین است. بااین‌حال این طرح هنوز به‌دلیل وابستگی به موضع آمریکا و عدم تمایل کامل روسیه نهایی نشده است.
ترامپ در شبکه‌های اجتماعی تهدید کرده که در صورت عدم رعایت آتش‌بس، تحریم‌های جدیدی علیه روسیه اعمال خواهد شد، اما این تهدیدها تاکنون نتوانسته‌اند مسکو را به عقب‌نشینی وادار کنند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تأکید کرده روسیه با آتش‌بس مخالفتی ندارد، اما منافع این کشور باید تضمین شود. این موضع نشان‌دهنده برتری نسبی روسیه در مذاکرات است.
گفت‌وگو با مقاومت بدون بی‌بی
شاید غیرمنتظره‌ترین تحول در سیاست خارجی آمریکا، مذاکرات مستقیم این کشور با حماس و انصارالله یمن بدون مشارکت اسرائیل باشد. این اقدامات نشان‌دهنده شکاف عمیق بین واشنگتن و تل‌آویو و تلاش ترامپ برای پیشبرد سیاست‌های مستقل در خاورمیانه است.
یکشنبه 21 اردیبهشت حماس اعلام کرد مذاکرات مستقیم با دولت آمریکا به توافقی برای آزادی عیدان الکساندر، گروگان اسرائیلی-آمریکایی منجر شده است. این توافق که شامل بازگشایی گذرگاه‌ها و ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه است، بدون اطلاع یا مشارکت دولت نتانیاهو انجام شد. این اقدام نه‌تنها به معنای دور زدن اسرائیل است، بلکه فشار سیاسی سنگینی بر نتانیاهو وارد می‌کند، زیرا او را دربرابر اتهام بی‌توجهی به گروگان‌های اسرائیلی قرار می‌دهد.
همین اتفاق در ماجرای یمن هم رخ داد. توافق آتش‌بس بین آمریکا و انصارالله یمن در 16 اردیبهشت 1404 که با میانجیگری عمان در مسقط حاصل شد، نشان‌دهنده رویکرد مستقل آمریکا در قبال یکی از بازیگران کلیدی جبهه مقاومت است. این توافق که حملات متقابل بین یمن و آمریکا را متوقف کرد، هیچ تعهدی در مورد اسرائیل نداشت. انصارالله ضمن تعهد به عدم حمله به کشتی‌های آمریکایی، اعلام کرد حملات به منافع اسرائیل تا رفع محاصره غزه ادامه خواهد داشت. این استراتژی هوشمندانه یمن که تمایز بین آمریکا و اسرائیل را حفظ کرد، نه‌تنها جایگاه انصارالله را تقویت کرد، بلکه شکاف بین واشنگتن و تل‌آویو را عمیق‌تر کرد. رسانه‌های آمریکایی ازجمله واشنگتن‌پست در روز‌های اخیر سعی کرده‌اند که یک جریان پروپاگاندایی عمیق را پیش‌ببرند. پروژه‌ای که در آن تأکید می‌شود آمریکا در مذاکرات با مقامات رژیم صهیونیستی در تماس است. این موضوع در نگاه اول رابطه عمیق واشنگتن- تل‌آویو را منعکس می‌کند اما نگاهی به تحولات مذکور در غرب آسیا خلاف این تصور را ثابت می‌کند.
کارت طلایی در تهران
عقب‌نشینی‌های اخیر آمریکا دربرابر چین، ناکامی در اوکراین و مذاکرات مستقیم با حماس و انصارالله یمن، پرسش‌های جدی درباره آینده هژمونی ایالات متحده مطرح کرده‌اند. نشریه فارن‌افرز این تحولات را نشانه‌ای از گذار به یک نظم جهانی چندقطبی می‌داند، جایی که قدرت‌های منطقه‌ای مانند چین و بازیگران غیر‌دولتی مانند انصارالله نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کنند. این نشریه هشدار می‌دهد ادامه این روند می‌تواند نفوذ آمریکا در نهاد‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و صندوق بین‌المللی پول را کاهش دهد.
فارن‌افرز در تحلیلی به ناکامی آمریکا در یمن پرداخته و اعتراف می‌کند واشنگتن با صرف بیش از دومیلیارد دلار و هدف قرار دادن هزار نقطه، ازجمله فرودگاه‌ها و زیرساخت‌های کلیدی نتوانست انصارالله را مهار کند. این حملات نه‌تنها قدرت مقاومت یمن را تضعیف نکرد، بلکه فشار‌های مالی و نگرانی از گرفتاری در یک جنگ بی‌پایان در خاورمیانه را برای آمریکا افزایش داد. این نشریه همچین می‌نویسد آتش‌بس با انصارالله راهی برای ر‌هایی از وضعیتی غیرقابل‌تحمل بود. انصارالله اکنون می‌تواند ادعا کند دربرابر یک ابرقدرت پیروز شده و با ر‌هایی از بمباران‌ها، تمرکز بیشتری بر مقابله با اسرائیل دارد. این موفقیت جایگاه یمن را به‌عنوان یک بازیگر غیر‌دولتی قدرتمند تقویت کرده و معادلات سنتی قدرت را به چالش کشیده است.
به‌علاوه تصمیم غیرمنتظره آمریکا برای مذاکره مستقیم با حماس بدون هماهنگی با اسرائیل، تنش‌های رسانه‌ای میان واشنگتن و تل‌آویو ایجاد کرده است. رسانه عبری هاآرتص گزارش داده مقامات اسرائیلی از اقدام کاخ سفید برای گفت‌وگو با حماس که به آزادی عیدان الکساندر، گروگان اسرائیلی-آمریکایی منجر شد، به‌شدت انتقاد کرده‌اند. این مذاکرات که بدون اطلاع تل‌آویو انجام شد، شکاف دیپلماتیک بین واشنگتن و اسرائیل را آشکار کرد و فشار سیاسی بر دولت نتانیاهو را افزایش داد. هاآرتص این اقدام را نشانه‌ای از کاهش تعهد آمریکا به اتحاد استراتژیک با اسرائیل می‌داند. فارن‌افرز به کاخ سفید هشدار می‌دهد این تحولات، پایان عصر تک‌قطبی را نشان می‌دهد. ناکامی در یمن و شکاف با اسرائیل، همراه با دیگر عقب‌نشینی‌ها، اعتماد به رهبری جهانی آمریکا را تضعیف کرده است. ترامپ در جهانی که بازیگران غیر‌دولتی و قدرت‌های منطقه‌ای قواعد را بازنویسی می‌کنند، کار راحتی برای تقویت جایگاه ایالات متحده و تحقق شعار «اول آمریکا» ندارد. این سه تحول، یعنی عقب‌نشینی در جنگ تجاری با چین، ناکامی در اوکراین و مذاکرات مستقیم با حماس و انصارالله، نشان‌دهنده کاهش نفوذ جهانی آمریکا و محدودیت‌های آن در تحمیل اراده خود بر دیگران است. این وضعیت می‌تواند فرصت‌های مهمی برای ایران در مذاکرات با ایالات متحده فراهم کند.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
