تلاش طیف تندروی دولت ترامپ برای شکست مذاکرات با ایران؛ شیفت از «مدل لیبی» به «مدل امارات»
اگرچه جناع تندروی دولت ترامپ در مواضع خود از «مدل لیبی» به «مدل امارات» برای برنامه هسته‌ای ایران تغییر ظاهری داده است ولی این موضوع نیز به معنای فشار بر تیم مذاکره کننده آمریکا و نهایتا به شکست کشاندن مذاکرات ارزیابی می‌شود.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، با شروع مذاکرات هسته‌ای و انتخاب «استیو ویتکاف» به عنوان نماینده دولت ترامپ در گفت‌و‌گو با ایران، ارزیابی از توفق جناح معدل بر تندرو در دولت ترامپ دارد.
برگزاری سه دور از مذاکرات نشان می‌دهد که مطالبه تیم تندروی دولت ترامپ مبنی بر حمله نظامی و برچیدن کامل برنامه هسته‌ای، در حاشیه قرار دارد.
این انتخاب البته به دلیل آن است که ایران اعلام کرده بود «مدل لیبی» چیزی است که آمریکایی‌ها باید در خواب ببینند. «عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران در رابطه با اظهارات سناتور آمریکایی مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور این کشور ترجیح می‌دهد توافق با ایران شبیه به توافق واشنگتن با لیبی در سال ۲۰۰۳ باشد، تصریح کرد: مگر در خواب ببینند.
این اظهارات، روزیکشنبه ۱۷ فروردین ماه در نشست کمیسیون امنیت ملی مجلس از سوی عراقچی و ۶ روز قبل از اولین دور مذاکرات ایران و آمریکا در روز ۲۳ فروردین (در مسقط عمان) ابراز شده بود.
حتی پس از برگزاری دور اول گفت‌و‌گو با آمریکا، تهران مذاکره بر سر «اصل غنی سازی» را رد کرده بود. «عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه ۲۷ فروردین در واکنش به اظهارنظر‌های مقام‌های آمریکایی دربارهٔ اصل غنی‌سازی، گفته بود که حق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران قابل مذاکره نیست.
او اظهار داشته بود: «غنی‌سازی ایران یک امر واقعی و پذیرفته شده است. ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آمادگی داریم، اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست».
از سوی دیگر، «کاظم غریب آبادی»، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران نیز در این زمینه گفته بود: غنی‌سازی فعالیتی نیست که وجه‌المصالحه سر میز مذاکره قرار بگیرد؛ اگر طرف مقابل با ادعا‌های واهی به دنبال تعطیلی صنعت هسته‌ای ما است، نخواهیم پذیرفت.
با توجه به چنین واقعیتهایی، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا مابین دور اول (۲۳ فروردین-مسقط عمان) و دور دوم (۳۰ فروردین-رم ایتالیا) مذاکرات با ایران گفته بود: «من نمی‌خواهم به آنها (ایران) آسیب بزنم، اما ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. ما به‌دنبال تصرف سرزمین یا صنایع آنها نیستیم.»
در میان سخنان ترامپ دو نکته مهم درباره برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. اولین نکته این است که ترامپ پیش از دور دوم مذاکرات به نوعی اعلام می‌کند به دنبال «مدل لیبی» برای برنامه هسته‌ای ایران یعنی برچیدن برنامه اتمی ایران نیست. جرا که منظور ترامپ از «صنعت» در این سخنان به بیان آکسیوس، همان صنعت هسته‌ای بود.
بر این اساس، ️مشخص شد که هدف ترامپ فقط جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی است نه برچیدن صنعت هسته‌ای ایران.
پیش از این «استیو ویتکاف» روز سه شنبه (۲۶ فرویدن) در یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در مواضع خود اعلام کرده بود که ایران نباید برنامه غنی سازی اورانیوم داشته باشد. وی گفته بود توافق در صورتی انجام خواهد شد که ایران تاسیسات غنی سازی ایران را نابود کند.
این در حالی بود که «استو ویتکاف» نماینده دولت ترامپ در مذاکرات با ایران یک روز قبل از این و در روز دوشنبه ۲۵ فروردین در گفت‌و‌گو با فاکس‌نیوز اظهار داشته بود: این گفت‌و‌گو‌ها بر دو محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و ابعاد نظامی آن خواهد بود. «محور اصلی گفت‌و‌گو‌ها بررسی میزان و نوع غنی‌سازی است، اما در نهایت موضوع تسلیحات هم مورد بررسی قرار خواهد گرفت، از جمله نوع موشک‌هایی که ایران انبار کرده است.»
وی گفته بود که این گفت‌و‌گو‌ها بر دو محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و ابعاد نظامی آن خواهد بود. ««آنها به غنی‌سازی بیش از ۳.۶۷ درصدی نیاز ندارند، اما اکنون در برخی موارد تا ۶۰ درصد و در برخی دیگر تا ۲۰ درصد غنی‌سازی انجام داده‌اند و این نباید چنین باشد. چنین غنی‌سازی با ادعای آنها که تنها می‌خواهند برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشند همخوانی ندارد.»
ویتکاف گفته بود: «این گفت‌و‌گو‌ها بیشتر درباره راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی اورانیوم و درنهایت راستی‌آزمایی ابعاد نظامی آن است که شامل موشک‌هایی که در زرادخانه‌هایشان دارند و هدف احتمالی آنها برای دستیابی به بمب نیز می‌شود.»
علرغم این تغییر مواضع «ویتکاف»، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران گفته است ما در فاصله مذاکره مواضع متناقض و متضادی شنیدیم. آقای ویتکاف چند جور صحبت کرده است، مواضع واقعی پشت میز مذاکره روشن می‌شود.
عباس عراقچی روز چهارشنبه ۲۷ فروردین در واکنش به اظهارنظر‌های مقام‌های آمریکایی دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران و غنی‌سازی اورانیوم، گفت که حق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران قابل مذاکره نیست. وی افزود: «مواضع واقعی سر میز مذاکره مشخص می‌شود».
او اظهار داشت: «غنی‌سازی ایران یک امر واقعی و پذیرفته شده است. ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آمادگی داریم، اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست».
با این وجود جناح تندروی تیم ترامپ از تلاش برای به شکست کشاندن مذاکرات با ایران عقب نشینی نکرده است. حتی تغییر مواضع «ویتکاف» از سوی کارشناسان، فشار این تیم بر تیم مذاکره کننده آمریکا ارزیابی می‌شود.
پیش از شروع دور سوم مذاکرات در مسقط عمان (ششم اردیبهشت) نیز «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا که در کنار افرادی، چون «مایک والتز» مشاور امنیتی ملی ترامپ، در زمره تندرو‌ها (بازها) به شمار می‌روند گفته بود «ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای صلح آمیز داشته باشد. اما باید مواد غنی شده خود را وارد کند.»
با وجود عقب‌نشینی روبیو از اظهارات پیشین مقامات تندرو دولت ترامپ از جمله «مایک والتز» مشاور امنیت ملی کاخ سفید مبنی بر «برچیده شدن کامل تأسیسات هسته‌ای ایران»، اظهارات او نشان دهنده این است که واشنگتن به‌دنبال تبدیل برنامه هسته‌ای ایران به مدلی مشابه برنامه هسته‌ای امارات متحد عربی است.
نشریه آمریکایی «وال‌استریت‌ژورنال» اظهارات روبیو را نشان دهنده عقب‌نشینی مقامات آمریکا (جناح تندرو) از مواضع خود علیه ایران ارزیابی کرده و نوشته بود: «پیش از این والتز خواستار برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران شده بود.»
بر اساس مواضع ایران در خصوص اصل غنی سازی که عنوان شد، حتی چرخش مواضع تیم تندروی ترامپ به سوی «عدم غنی سازی» از سوی ایران، باید ایجاد مانع بزرگ بر سر مذاکرات ارزیابی شود.
در واقع، سخنان روبیو به این معنا است که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم نخواهد داشت و برنامه هسته‌ای ایران، به نیروگاه‌های هسته‌ای وابسته به اورانیوم غنی شده وارداتی محدود خواهد شد. در واقع این موضوع «مدل امارات» است که توسط «علی شمخانی» مشاور سیاسی رهبری انقلاب رد شده است.
در این راستا، «ریچارد نفیو» یکی از اعضای موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک که در جریان مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ در وزارت امور خارجه ایالات متحده در مورد تحریم‌های ایران کار می‌کرد به وال‌استریت‌ژورنال گفته بود: «این ایده حتی در طول مذاکرات متنهی به برجام نیز مطرح شد. ایران برچیده شدن برنامه غنی سازی اورانیوم خود را نپذیرفت و پیشنهاد داد تا کشور‌های همسایه نیز از اورانیوم غنی شده ایران استفاده کنند.»
