پردنیزولون چیست؟ موارد مصرف، عوارض و نکات مهم قبل از مصرف
به گزارش سرویس اطلاعات دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، پردنیزولون (Prednisolone) یکی از داروهای کورتیکواستروئیدی است که به‌طور گسترده در پزشکی برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده می‌شود. این دارو به دلیل خواص ضدالتهابی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، نقش مهمی در مدیریت بیماری‌های التهابی، خودایمنی و برخی انواع سرطان ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی کامل پردنیزولون، موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات کلیدی قبل از مصرف آن می‌پردازیم.
پردنیزولون چیست؟
پردنیزولون یک کورتیکواستروئید مصنوعی است که عملکردی مشابه هورمون کورتیزول (تولیدشده توسط غدد فوق‌کلیوی) دارد. این دارو با کاهش التهاب، تورم و درد در بدن به درمان بیماری‌های مختلف کمک می‌کند. پردنیزولون به‌صورت قرص، شربت، آمپول و قطره چشمی در دسترس است و معمولاً با تجویز پزشک مصرف می‌شود.
مکانیسم اثر:
پردنیزولون با مهار تولید مواد شیمیایی التهابی مانند پروستاگلاندین‌ها و سیتوکین‌ها، پاسخ ایمنی بدن را تنظیم می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که در بیماری‌هایی که التهاب یا فعالیت بیش‌ازحد سیستم ایمنی عامل اصلی است، مؤثر باشد.
موارد مصرف پردنیزولون
پردنیزولون برای درمان بیماری‌های مختلفی تجویز می‌شود، از جمله:
بیماری‌های التهابی:
آرتریت روماتوئید
التهاب روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
بیماری‌های خودایمنی:
مولتیپل اسکلروزیس (MS)
میاستنی گراویس
آلرژی‌ها و بیماری‌های تنفسی:
آسم شدید
رینیت آلرژیک
درماتیت تماسی
بیماری‌های پوستی:
پسوریازیس
اگزما
سرطان‌ها:
لنفوم و لوسمی (برای کاهش التهاب و مدیریت علائم)
پیوند اعضا:
پیشگیری از رد پیوند با سرکوب سیستم ایمنی
اختلالات چشمی:
یووئیت (التهاب چشم)
آلرژی‌های چشمی
نکته: دوز و نوع مصرف پردنیزولون (کوتاه‌مدت یا بلندمدت) به نوع بیماری، شدت آن و شرایط بیمار بستگی دارد.
عوارض جانبی پردنیزولون
مانند هر داروی کورتیکواستروئیدی، پردنیزولون نیز ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. این عوارض به دوز، مدت مصرف و ویژگی‌های فردی بیمار بستگی دارد.
عوارض شایع (کوتاه‌مدت):
افزایش اشتها و اضافه‌وزن
بی‌خوابی
تغییرات خلقی (تحریک‌پذیری یا اضطراب)
سوءهاضمه یا درد معده
افزایش قند خون
عوارض جدی (بلندمدت):
پوکی استخوان
ضعف عضلانی
فشار خون بالا
دیابت نوع 2
گلوکوم یا آب‌مروارید (در مصرف قطره چشمی)
سرکوب سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت
نازک شدن پوست و کبودی آسان
هشدار: مصرف طولانی‌مدت پردنیزولون ممکن است باعث سرکوب غدد فوق‌کلیوی شود. قطع ناگهانی دارو نیز می‌تواند خطرناک باشد و باید به‌تدریج و تحت نظر پزشک انجام شود.
نکات مهم قبل از مصرف پردنیزولون
قبل از شروع درمان با پردنیزولون، رعایت نکات زیر ضروری است:
مشورت با پزشک:
اگر سابقه بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، پوکی استخوان، بیماری‌های کبدی یا کلیوی، یا عفونت‌های فعال (مثل سل) دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
در صورت بارداری یا شیردهی، پزشک باید مزایا و خطرات مصرف را ارزیابی کند.
تداخلات دارویی:
پردنیزولون ممکن است با داروهایی مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدصرع، یا داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) تداخل داشته باشد.
لیست کامل داروهای مصرفی خود را به پزشک ارائه دهید.
دستورالعمل مصرف:
پردنیزولون را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
بهتر است دارو صبح‌ها همراه غذا مصرف شود تا عوارض گوارشی کاهش یابد.
از قطع ناگهانی دارو خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث سندرم ترک کورتیکواستروئید شود.
نظارت پزشکی:
در طول درمان، آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی قند خون، فشار خون و تراکم استخوان توصیه می‌شود.
در صورت بروز علائمی مانند تب، عفونت، یا تغییرات بینایی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
رژیم غذایی و سبک زندگی:
رژیم غذایی کم‌نمک و غنی از کلسیم و ویتامین D برای کاهش عوارض توصیه می‌شود.
از مصرف الکل و سیگار خودداری کنید، زیرا ممکن است عوارض را تشدید کند.
جمع‌بندی
پردنیزولون دارویی قدرتمند و مؤثر برای درمان بیماری‌های التهابی و خودایمنی است، اما مصرف آن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. با آگاهی از موارد مصرف، عوارض و نکات کلیدی، می‌توانید از این دارو به‌صورت ایمن استفاده کنید. اگر سؤالی درباره پردنیزولون دارید، حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
