حکایت‌های سعدی در گلستان / باب اول در سیرت پادشاهان؛ حکایت شماره 21 + فایل صوتی و نگاهی به نسخه‌های قدیمی

معنی حکایت شماره 21، باب اول گلستان سعدی

حکایت از مردمی است که سنگی به سر درویشی صورت می‌زند و او فرصت انتقام را پیدا نمی‌کند. درویش به یاد آن واقعه می‌افتد و وقتی در چاه می‌افتد، به مردی که سنگ زده بود می‌گوید فرصت را غنیمت شمرده و پاسخ دهد. این داستان به مفهوم تسلیم عاقلان در برابر بخت و بدشگونی‌ها اشاره دارد. همچنین نشان می‌دهد که درگیری و جنگ با کسانی که قدرت بیشتری دارند، بی‌فایده است و در نهایت زمان همه چیز را ساماندهی می‌کند. در نهایت، گویا به آرامش و تحمل در برابر مشکلات تاکید می‌شود.

برگردان به زبان ساده

# مردم‌آزاری را حکایت کنند که سنگی بر سر صالحی زد. درویش را مجالِ انتقام نبود. سنگ را نگاه همی‌داشت تا زمانی که مَلِک را بر آن لشکری خشم آمد و در چاه کرد. درویش اندر آمد و سنگ در سرش کوفت. گفتا: تو کیستی و مرا این سنگ چرا زدی؟ گفت: من فلانم و این همان سنگ است که در فلان تاریخ بر سر من زدی. گفت: چندین روزگار کجا بودی؟ گفت: از جاهت اندیشه همی‌کردم. اکنون که در چاهت دیدم، فرصت غنیمت دانستم.

هوش مصنوعی: داستانی روایت شده است که شخصی سنگی به سر مردی صالح پرتاب کرد. درویش که نتوانست انتقام بگیرد، سنگ را نزد خود نگاه داشت. تا اینکه روزی، وقتی فرمانروایی خشمگین شد و او را به چاه انداخت، درویش وارد چاه شد و سنگ را به سر او کوبید. او از درویش پرسید که کیست و چرا به او سنگ زده است. درویش پاسخ داد که او همان شخص است و این همان سنگی است که قبلاً به سر او پرتاب کرده بود. فرمانروا از او پرسید که در این مدت کجا بوده است و درویش گفت که مدتی را به فکر درباره مقام او گذرانده و حالا که او را در چاه دیده، فرصتی برای انتقام یافته است.

# ناسزایی را که بینی بخت‌یار

عاقلان تسلیم کردند اختیار

چون نااهلی را پیروز بخت و چیره و خودکامه یابی به شیوهٔ خردمندان به تسلیم گرای و بیهوده با وی در میاویز.

# چون نداری ناخنِ درّنده تیز

با دَدان آن بِه که کم گیری ستیز

هوش مصنوعی: اگر ابزار یا قدرت کافی نداری، بهتر است خود را درگیر نبرد نکنید و از چالش‌هایی که نمی‌توانی به خوبی مدیریت کنی، پرهیز کنی.

# هر که با پولاد بازو، پنجه کرد

ساعدِ مسکینِ خود را رنجه کرد

هر کسی که با افراد قوی تر از خود و قدرتمندتر ستیز کند در نهایت تنها باعث آزار خود شده است

# باش تا دستش ببندد روزگار

پس به کامِ دوستان مغزش بر آر

بمان و فرصت نگاه دار تا روزگار وی را بیچاره کند، آنگاه به مرادِ دلِ دوست که همان مرادِ توست مغزش را از کاسهٔ سر بیرون آر و به زاری هلاکش کن.