به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در یک روز داغ بهاری، دو نقطه از قلب طبیعت ایران در آتش سوخت. پارک ملی گلستان، نگین شمال‌شرق کشور، و ارتفاعات دالاهو در کرمانشاه، پناهگاه بلوط‌های زاگرس. دو آتش‌سوزی گسترده که نه تنها منابع طبیعی، بلکه اعتماد عمومی به سیستم حفاظت از محیط زیست را نیز در شعله‌های خود بلعیدند.
جنگل می‌سوزد، ما تماشا می‌کنیم؟
طبق اعلام رسمی، وسعت حریق در پارک ملی گلستان تا کنون به ۸۰ هکتار رسیده است. در کرمانشاه، آتش از ظهر شعله‌ور شد و تا غروب و همچنان ادامه دارد؛ هنوز هیچ برآوردی از میزان خسارت اعلام نشده، اما تصاویر و گزارش‌های محلی از سوختن صدها درخت بلوط حکایت دارد.
نکته دردناک ماجرا اینجاست که هیچ‌یک از این آتش‌ها غافلگیرکننده نبوده‌اند. هر ساله با آغاز فصل گرما، خطر آتش‌سوزی در مناطق جنگلی پیش‌بینی می‌شود. اما چرا باز هم آماده نبودیم؟
تکرار یک ضعف مزمن
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی خبر داده که تیم‌هایی از ارتش، سپاه، هلال احمر، منابع طبیعی و نیروی انتظامی در محل حاضرند. اما آیا حضور فیزیکی نیروها به تنهایی کفایت می‌کند؟آیا این نیروها مجهز به ابزار تخصصی اطفای حریق در مناطق صعب‌العبور هستند؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که هنوز هم از دمنده‌های دستی، بیل و آتش‌کوب‌های ابتدایی استفاده می‌شود. در سال ۲۰۲۵، جنگل‌بانان ما هنوز به بالگردهای آب‌پاش، نقشه‌های حرارتی ماهواره‌ای، یا پهپادهای پایش حریق دسترسی ندارند.
یکی از معضلات اصلی در مدیریت بحران‌های زیست‌محیطی در ایران، عدم وجود فرماندهی واحد و هماهنگ است. وقتی آتش شعله‌ور می‌شود، ده‌ها نهاد مسئول وارد می‌شوند اما معلوم نیست چه کسی تصمیم‌گیر اصلی است. منابع طبیعی، محیط زیست، مدیریت بحران، استانداری، سپاه، ارتش، هلال احمر... این تعدد نهادها گاه به بی‌تصمیمی و اتلاف وقت منجر می‌شود.
آتش‌سوزی، نه طبیعی؛ که نتیجه بی‌توجهی انسانی
گرچه ممکن است بخشی از حریق‌ها به دلایل طبیعی مانند صاعقه یا گرمای شدید باشد، اما بخش عمده‌ای از آن‌ها ریشه در خطای انسانی دارد. روشن کردن آتش توسط گردشگران، سوزاندن ضایعات کشاورزی یا حتی تعمد در زمین‌خواری و تصرف منابع ملی.
تا زمانی که هیچ برخورد قاطعی با عاملان انسانی آتش‌سوزی‌ها صورت نگیرد و پرونده‌های آن‌ها در پیچ‌وخم‌های اداری گم شود، این چرخه ادامه خواهد یافت.
حال شاید سوال این باشد که چه کارهای می توان انجام داد. پیشنهادات می تواند اینگونه باشد کهایجاد سامانه ملی پیشگیری و پایش حریق جنگلی با فناوری‌های نوین، افزایش بودجه و تجهیزات تخصصی برای سازمان‌های محیط زیست و منابع طبیعی، آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی در مورد حفاظت از منابع طبیعی،تقویت جایگاه قانونی و ساختاری جنگل‌بانان به‌عنوان ضابط قضایی، ایجاد یگان واکنش سریع اطفای حریق جنگلی.
جایی برای سکوت نیست
پارک ملی گلستان، بخشی از میراث جهانی بی‌نظیر ماست؛ و دالاهو، قلب تپنده زاگرس، شاهرگ تنفسی غرب کشور. وقتی این دو می‌سوزند، تنها درختان نیستند که خاکستر می‌شوند؛ سرمایه ملی، زیست‌بوم، و آیندۀ فرزندان ما در آتش ناتوانی می‌سوزد.
