زمین فریاد می‌زند؛ نه به آتش، نه به نابودی خاک

به گزارش ایرنا، این روزها دشت‌های زرخیز خراسان شمالی پس از ماه‌ها زحمت و انتظار در حال برداشت‌اند؛ اما همزمان با شور دروی گندم و جو، صحنه‌هایی تلخ در بسیاری از مزارع تکرار می‌شود؛ شعله‌هایی که از دل خاک برمی‌خیزند و آسمان را تیره می‌کنند.

این بار نه طبیعت، بلکه خود کشاورزان آتش به دامن خاک می‌زنند و رسم کهنه‌ای به‌نام «سوزاندن بقایای گیاهی» که نه تنها سودی ندارد، بلکه زمین را می‌گدازد، هوا را مسموم می‌کند و آینده کشاورزی را خاکستر می‌سازد.

دودهایی که از کیلومترها دورتر هم دیده می‌شوند، پیام خاموش زخمی شدن زمین‌اند؛ صدای ناله خاک است که در هیاهوی تراکتورها، غریبه می‌ماند. باورهای نادرست و شتاب برای کشت دوم، کشاورزان را به سمتی سوق داده که خود، پایه‌های حاصلخیزی زمین‌شان را به آتش می‌کشند.

خاک، زنده است؛ آن را نسوزانید

کارشناسان خاک و محیط‌زیست بارها هشدار داده‌اند که خاک موجودی زنده است. بافت آن سرشار از میکروارگانیسم‌ها، مواد آلی و رطوبت حیاتی برای تداوم کشاورزی است.

آتش اما با هر شعله، میلیون‌ها موجود زنده را نابود می‌کند و ساختار طبیعی خاک را از هم می‌پاشد.

آتش زدن بقایای گیاهی، مرگ تدریجی زمین است

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با ابراز نگرانی می گوید: آتش زدن بقایای گیاهی، مرگ تدریجی زمین است و این روش از لحاظ کشاورزی نه تنها سود ندارد بلکه ضررهای آن تا سال‌ها ادامه دارد.

وحید صباغ می افزاید: مواد آلی خاک از بین می‌رود، ظرفیت نگهداری آب کاهش می‌یابد و خاک مستعد فرسایش شدید می‌شود و در شرایط خشکسالی و کاهش بارندگی، چنین رفتاری یعنی تیر خلاص به منابع طبیعی است.

کاه و کلش چیزی فراتر از یک ضایعه کشاورزی است و این مواد می‌توانند در تغذیه دام، تولید کمپوست، تقویت ساختار خاک، جلوگیری از فرسایش بادی و حفظ رطوبت نقش ایفا کنند، اما به جای بهره‌برداری هوشمندانه، شعله‌های ساده‌انگارانه همه چیز را می‌سوزاند.

در دنیایی که هر قطره آب و هر گرم ماده آلی خاک حکم طلا دارد، آتش زدن بقایای گیاهی چیزی جز نابودی دارایی‌های ملی نیست.

آتش‌سوزی در دشت؛ حادثه یا بی‌تدبیری؟

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فاروج در این خصوص می‌گوید: یکی از دغدغه‌های اصلی ما در فصل برداشت آتش‌سوزی‌های ناخواسته‌ای است که از همین اقدام نادرست آغاز می‌شود و فقط یک جرقه، کافی‌ست تا کل گندمزار شعله‌ور شود.

ابراهیم شمشیری توصیه می‌کند که کشاورزان در هنگام برداشت، حتما تراکتوری مجهز به گاوآهن در محل داشته باشند تا در صورت حادثه، آتش‌بر ایجاد کنند.

همچنین کپسول آتش‌نشانی در کمباین‌ها و سطل آب در کنار زمین‌ها ضروری است.

قانون چه می‌گوید؟

مطابق ماده ۴۵ قانون حفظ و احیای منابع طبیعی کشور، آتش زدن بقایای گیاهی در مزارع و باغات بدون مجوز و نظارت مراجع ذی‌ربط ممنوع است و تخطی از این قانون می‌تواند پیگرد قانونی به دنبال داشته باشد.

آتش زدن بقایای گیاهی مطابق ماده ۴۵ قانون حفظ و احیای منابع طبیعی ممنوع است

با این حال، با وجود هشدارها و اطلاع‌رسانی‌های گسترده، هنوز هم این رفتار در بسیاری از مناطق تکرار می‌شود.

سال زراعی جاری یکی از خشک‌ترین سال‌ها برای خراسان شمالی بود و طبق آمار رسمی، ۶۲ هزار هکتار از اراضی گندم، ۱۰۰ درصد آسیب دیده‌اند.

حال در چنین شرایطی که هر ذره رطوبت ارزشمند است، آتش زدن زمین به معنای از بین بردن تنها امید باقی‌مانده برای احیای خاک است.

در جهانی که گرمایش زمین، کاهش منابع آبی و بحران‌های زیست‌محیطی هر روز در حال گسترش‌اند، مسئولیت تک‌تک ما در قبال طبیعت دوچندان شده است.

سوزاندن بقایای گیاهی، تنها یک رسم نیست؛ یک زنجیره از بی‌توجهی‌هایی است که می‌تواند نسل آینده را از زمین، نان و نفس محروم کند.

زمین امروز فریاد می‌زند؛

فریادی بی‌صدا، اما عمیق

نه به آتش، نه به نابودی

نه به شعله‌هایی که خاک را از ما می‌گیرند.