شاخص ترس و طمع چیست؟ شاخص ترس و طمع بیت کوین امروز

رفتار بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌‌گذاران در بازار‌ ارز ‌دیجیتال بر مبنای احساسات است. احساسات نقش فوق‌العاده مهمی در بازار کریپتو دارند. دقیقاً به‌خاطر همین اهمیت است که شاخص‌هایی فنی به وجود آمده‌اند که منحصراً احساسات را بررسی و تحلیل می‌کنند. یکی از این شاخص‌ها، شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) است.

این شاخص می‌تواند احساسات متفاوت معامله‌گران را در قالب اعداد و به‌صورت کمی نشان دهد. در این مطلب بررسی می‌کنیم که شاخص ترس و طمع چیست، شاخص ترس و طمع بیت کوین چگونه کار می‌کند، چگونه شاخص ترس و طمع را بخوانیم و از کجا شاخص ترس و طمع آنلاین را ببینیم. با ما همراه باشید.

شاخص ترس و طمع چیست؟

شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index، به‌اختصار F&G) شاخصی از ۰ تا ۱۰۰ برای تحلیل احساسات یا تحلیل سنتیمنتال است که هرچه به ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد یعنی طمع حاکم بر بازار بیشتر است و سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به خرید دارند. برعکس، هرچه این شاخص به صفر نزدیک‌تر باشد یعنی ترس بر بازار حاکم است و علاقه سرمایه‌گذاران به فروش بیشتر است.

تاریخچه شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع در ابتدا توسط سی ان ان بیزنس (CNN Business) برای بازار سهام (Stock Market) توسعه یافت. این شاخص خودش از هفت شاخص مختلف و زیرمجموعه تشکیل شده که رفتار معامله‌گران را رصد می‌کند.

با گذشت زمان ثابت شد که مفهوم شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency) هم کاربرد زیادی دارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران در این بازار احساسی عمل می‌کنند و شاخص‌های مربوط به ترس و طمع می‌توانند آن‌ها را نسبت به احساسات و سوگیری‌های خود که ممکن است بر تصمیم‌گیری‌شان تأثیر بگذارد آگاه کنند.

هنگامی که این شاخص با تحلیل‌های بنیادی (Fundamental Analysis) و ابزارهای تحلیلی دیگر ترکیب شود، می‌تواند راهی مفید برای ارزیابی احساسات بازار باشد.

شاخص ترس و طمع بیت کوین چیست؟

شاخص ترس و طمع بیت کوین تا حدی شبیه به شاخص ترس و طمع بازارهای سهام است، با این تفاوت که با استفاده از ۶ شاخصه محاسبه می‌شود. بازه‌های این شاخص همانند شاخص اصلی هستند. این شاخص توسط آلترناتیو (Alternative.me) توسعه یافته است و اندکی با شاخص سی‌ان‌ان متفاوت است. 

شاخص ترس و طمع چگونه کار می‌کند؟

شاخص ترس و طمع در بازار سهام ترکیبی از هفت شاخص مختلف و زیرمجموعه است که هر یک جنبه‌ای از رفتار بازار سهام را اندازه‌گیری می‌کنند. این شاخص‌ها عبارت‌اند از:

• شتاب بازار (Market Momentum)
• قدرت قیمت سهام (Price Strength)
• گستردگی قیمت سهام (Price Breadth)
• قراردادهای اختیار خرید و فروش (Put and Call Options)
• تقاضا برای اوراق قرضه پرریسک (Junk Bonds)
• نوسان بازار (Market Volatility)
• تقاضا برای پناهگاه‌های امن سرمایه‌گذاری (Safe Haven Demand)

این شاخص بررسی می‌کند که هر یک از این معیارها تا چه اندازه از میانگین خود فاصله گرفته‌اند و این انحراف را با میزان انحراف معمول آن‌ها مقایسه می‌کند. در محاسبه امتیاز کلی، به هر شاخص وزنی برابر داده می‌شود و نتیجه عددی بین ۰ تا ۱۰۰ خواهد بود؛ عدد ۱۰۰ نشان‌دهنده حداکثر طمع و عدد ۰ بیانگر حداکثر ترس در بازار است.

شاخص ترس و طمع چند وقت یک بار آپدیت می‌شود؟

به‌محض اینکه دیتای جدیدی موجود شود، همه زیرمجموعه‌های شاخص F&G آپدیت می‌شوند و به‌تبع آن‌ها خود شاخص هم به‌روزرسانی می‌شود.

نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع کریپتو

جمع‌آوری داده ها برای این شاخص از شش منبع زیر صورت می‌گیرد که هرکدام دارای وزنی متفاوت است. به منظور داشتن تجسمی معنادار از تغییر احساسات در بازار، هر داده مانند داده‌ی روز قبل ارزش‌گذاری شده است. ضریب تاثیرگذاری و اجزای مختلف شاخص ترس و طمع به شرح زیر است:

نوسانات (Market Volatility) – سهم ۲۵ درصد

در این فاکتور نوسانات فعلی و حداکثر مدنظر است. قیمت بیت‌ کوین و مقایسه آن با مقادیر میانگین مربوط به معاملات در ۳۰ و ۹۰ روز گذشته نیز یک مورد نیاز به بررسی است، زیرا که افزایش غیرمعمول نوسانات نشانه‌ای از بازاری اشباع از ترس است.

قدرت بازار/ حجم (Trading Volume) – سهم ۲۵ درصد

در این جزء نیز اندازه‌ی حجم و قدرت بازار فعلی (که با آخرین مقادیر میانگین‌های ۳۰ و ۹۰ روزه مقایسه می‌شود)‌ مورد بررسی قرار می‌گیرد. وقتی در تایم روزانه شاهد حجم بالای خرید در بازار صعودی هستیم ، می‌توان گفت که بازار بیش از حد حریص (صعودی) عمل می‌کند.

شبکه‌های اجتماعی (Social Media) – سهم ۱۵ درصد

تعداد پست‌هایی که با هشتگ‌های متفاوت برای هر کوین در توییتر منتشر می‌شود و سرعت بازخوردهایی که برای هر پست در یک بازه‌ی زمانی مشخص دریافت می‌شود از عوامل این فاکتور شاخص هستند. نرخ بازخوردهای غیرمعمول و به تعداد زیاد باعث افزایش علاقه‌ی عمومی به یک کوین می‌شود که به رفتاری حریصانه در بازار ختم خواهد شد.

نظرسنجی ها (Surveys)  – سهم ۱۵ درصد

با استفاده از نظرسنجی‌های هفتگی از سرمایه‌گذاران درباره‌ی اینکه بازار را چگونه ارزیابی می‌کنند، می‌توان شمایی کلی از احساسات گروهی از سرمایه‌گذاران دریافت کرد. در حال حاضر از این شاخص در محاسبه F&G استفاده نمی‌شود. 

تسلط (Dominance) – سهم ۱۵ درصد

تسلط یک کوین، سهم یک ارز دیجیتال از کل بازار را نشان می‌دهد. به خصوص افزایش تسلط ارزش بازار بیت کوین ناشی از ترس و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری بیش از حد بر روی آلت‌کوین‌ها است و در واقع بیت کوین به پناهگاه امن ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. از طرف دیگر، هنگامی که تسلط بیت کوین کم می‌شود، مردم با سرمایه گذاری بر روی آلت کوین های پر خطرتر، حریص‌تر می‌شوند و رویای شانس خود را در حرکت صعودی بزرگ بعدی می‌بینند.

بیشتر بخوانید: دامیننس چیست

گوگل ترند (Google Trends) – سهم ۱۰ درصد

با بررسی جستارهای مختلف مربوط به بیت کوین در گوگل و تغییر حجم در این جستارها می‌توان از دیدی دیگر به این روندهای احساسی در بازار نگاه کرد. در شاخص ترس و طمع از داده‌های گوگل ترندز در ارتباط با کلمات کلیدی مختلف پیرامون یک دارایی استفاده می‌شود. 

شاخص ترس و طمع امروز

برای مشاهده شاخص ترس و طمع آنلاین باید از سایت‌هایی که این شاخص را نمایش می‌دهند استفاده کنید. شاخص ترس و طمع امروز کریپتو را می‌توانید در صفحه اصلی سایت ارزدیجیتال (arzdigital.com) مشاهده کنید. در گوشه سمت چپ بالای این صفحه شاخص ترس و امروز امروز ارزهای دیجیتال برای کاربران به نمایش درآمده است.

برای مشاهده آنلاین شاخص ترس و طمع بازار سهام هم می‌توانید به سایت‌هایی مثل CNN مراجعه کنید. همان طور که گفتیم، سایت اصلی شاخص ترس و طمع برای بازار سهام همان CNN است و در آدرس cnn.com/markets/fear-and-greed نمودارهای مختلف این شاخص برای کاربران به نمایش در آمده است.

نحوه مطالعه و تفسیر شاخص ترس و طمع

نمودار شاخص ترس و طمع به ۵ قسمت تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از:

• ۰ تا ۲۴ که نشان‌دهنده ترس شدید (Extreme Fear) در بازار است. 
• ۲۵ تا ۴۴ که نشان‌دهنده ترس نسبی (Fear) در بازار است.
• ۴۵ تا ۵۴ که نشان‌دهنده حالت خنثی (Neutral) است.
• ۵۵ تا ۷۴ که بازهٔ طمع نسبی (Greed) را نشان می‌دهد.
• ۷۵ تا ۱۰۰ که نشان‌دهنده طمع شدید (Extreme Greed) در بازار است.

کاربردهای شاخص ترس و طمع

نباید فراموش کنیم که شاخص F&G ابزار دقیقی برای استفاده از ترید و سرمایه‌گذاری نیست و تنها در کنار ابزارها و استراتژی‌های دیگر استفاده می‌شود. با این حال سه کاربرد اصلی دارد:

• تشخیص نقطه مناسب برای خرید: شما می‌توانید با استفاده از این شاخص برای تأیید کف‌هایی که پیدا کردید استفاده کنید. زمانی که این شاخص برای مدت طولانی و بیش از چند روز، در بازهٔ ترس قرار داشته باشد، می‌توان گفت که وقت خرید مناسبی است.
• تشخیص احساسات بازار: یکی دیگر از کاربردهای شاخص ترس و طمع، استفاده آن در تشخیص احساسات کلی بازار است. در واقع شما می‌توانید برای بررسی وضعیت احساسات بازار از این شاخص استفاده کنید. به عبارت دیگر این شاخص کمک می‌کند که تصمیمات منطقی‌تری بگیرید. 
• تأیید تحلیل: زمانی که بازار صعودی باشد و شاخص F&G در وضعیت طمع قرار داشته باشد، می‌توانید از آن به‌عنوان مهر تأییدی برای استراتژی‌های صعودی‌تان استفاده کنید. برعکس این اتفاق نیز کاملاً صادق است و می‌توانید در بازارهای نزولی نیز از آن استفاده کنید.

نمودار شاخص ترس و طمع کریپتو در سال ۲۰۲۵

نمودار زیر طرحی از شاخص ترس و طمع کریپتو از فوریه سال ۲۰۲۵ را نشان می‌دهد که در محور عمودی صفر به‌معنای «ترس شدید» و عدد صد برابر «طمع شدید» است. همان طور که می‌بینید، این نمودار به پنج بخش ترس شدید (Extreme Fear)، ترس (Fear)، خنثی (Neutral)، طمع (Greed) و طمع شدید (Extreme Greed) تقسیم شده است. و مبنای تقسیم‌بندی‌ها هم همان اعدادی است که در قسمت‌های قبل توضیح دادیم.

با بررسی نمودار می‌توان این نکته را در نظر داشت که هنگامی که شاخص در یک روند نزولی قرار دارد و توالی سقف‌های نموداری به سمت پایین است احساس ترس از ریزش بیشتر قیمت در معامله‌گران بیشتر مشهود است که این باعث خروج سرمایه یا محافظه کاری بیشتر آنها در معاملات خود می‌شود.

این امر باعث کاهش سرمایه جاری در بازار شده در نتیجه به کاهش نوسانات و ادامه‌دار شدن ریزش قیمت منجر می‌شود. در طرف مقابل هنگامی که نمودار روندی صعودی را در پیش می‌گیرد و شروع به ساختن کف‌های نموداری بالاتر از همدیگر می‌کند نشان از کاهش ترس معامله‌گران و افزایش ریسک پذیری آنان دارد.

در طرف مقابل، حرکت صعودی شاخص باعث افزایش سرمایه تزریقی به بازار و خوش بینی تحلیلگران به آینده‌ی قیمت می‌شود و این روند افزایشی شاخص تا جایی ادامه پیدا می‌کند که نمودار به‌سمت محدوده‌ طمع شدید شروع به حرکت می‌کند. پس از قرار گرفتن در این ناحیه و با اشباع قیمت، نزول شروع می‌شود.

استفاده از شاخص ترس و طمع در تحلیل تکنیکال

به شاخص ترس و طمع می‌توان به دید یک اندیکاتور کامل نیز نگاه کرد به صورتی که نواحی اشباع خرید و اشباع فروش را همانند اندیکاتور RSI می‌توان در آن مشاهده کرد و همینطور برای پیدا کردن نقاط ورود به بازار از روند ها درآن استفاده کرد. به عنوان مثال به نمودار زیر دقت کنید:

به گذشته‌ی بازار و شکسته شدن روند منفی در نمودار در فوریه ۲۰۱۹ توجه کنید. در این بازه روند منفی نمودار شکسته شد ( قیمت در این زمان زیر ۴۰۰۰ دلار قرار داشت) و شاخص نیز بین محدوده‌ی ۳۰ الی ۴۰ قرار گرفته بود که محدوده‌ی ترس نام دارد، در ابتدای بحث ذکر شد که این مساله یک فرصت خرید است. برآیند این شکست باعث شد که قیمت تا سطح ۱۳۰۰۰ دلاری برسد و در محدوده‌ی طمع شروع به ریزش کند.

در انتهای نمودار نیز به نظر میرسد روند منفی دیگری در حال شکستن است که احتمال رشد قیمت را از نظر این شاخص بالا برده است.

بیشتر بخوانید: اندیکاتور RSI‌ چیست

بین فومو (FOMO) و شاخص ترس و طمع چه ارتباطی وجود دارد؟

فومو یا ترس از عقب افتادن، شاخصی است که نشان می‌دهد تا چه میزان ترس بر بازار حاکم است. زمانی که بازار دچار فومو می‌شود، سرمایه‌گذاران شروع به خریدوفروش‌های احساسی می‌کنند و همین موضوع روی نوسانات بیشتر قیمت اثرگذار خواهد بود. اگر درباره فومو اطلاعات کافی ندارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله فومو چیست را مطالعه کنید.

به‌طور کلی ارتباط فومو و ترس و طمع را می‌توان این گونه توصیف کرد:

• هر دو بر اساس احساسات بازار می‌کنند و به نوعی در تحلیل احساسات کاربرد دارند؛ با این تفاوت که فومو روی بخش ترس متمرکز است.
• فومو باعث حرکت به‌سمت طمع می‌شود و حرکت شاخص ترس و طمع به‌سمت ترس در بیشتر اوقات فومو به همراه دارد. 
• F&G شاخص گسترده‌تری است و جنبه‌های بیشتری نسبت به FOMO را پوشش می‌دهد. 
• به طور کلی هر دو مورد را نمی‌توان به‌عنوان ابزارهای مورداطمینان و معتبر برای ترید به حساب آورد و هر دو به‌عنوان مکمل در تحلیل‌های سرمایه‌گذاران استفاده می‌شوند. 

مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع

استفاده از شاخص ترس و طمع در ترید و سرمایه گذاری مزایای قابل توجهی دارد. برخی از این مزایا را در این قسمت مرور می‌کنیم.

ارزیابی سریع از احساسات بازار

نمودار شاخص ترس و طمع در یک لحظه و به‌صورت یک اسنپ‌شات، نمایی کلی از احساسات بازار به شما می‌دهد. استفاده از این شاخص بسیار راحت است و به هیچ مهارت فنی‌ای نیاز ندارد و تنها با یک نگاه می‌توانید متوجه شوید که آیا بازار تحت تأثیر ترس است، آیا طمع حاکم است یا اینکه بازار خنثی است.

تشخیص روند

این شاخص به شما کمک می‌کند روند فعلی و حتی روند آینده را تشخیص دهید. مسلماً وقتی طمع به اوج خود برسد، نمی‌تواند برای همیشه در همان حالت باقی بماند و در آینده نسبتاً نزدیک شاهد برگشت روند خواهیم بود. همین اتفاق درباره ترس هم صدق می‌کند.

مدیریت ریسک

یکی از مزایای اصلی استفاده از این شاخص، مدیریت ریسک (Risk Management) است. اگر سرمایه‌گذار یا تریدر محتاطی هستید، F&G می‌تواند برایتان کمک خوبی باشد که تصمیمات خود را طوری بگیرید که کمترین ریسک و بیشترین اطمینان را داشته باشد.

کسب دیدگاه کلی از بازار

در نهایت، شاخص Fear and Greed یک دیدگاه کلی از بازار به شما می‌دهد. همان طور که گفتیم، استفاده از این شاخص سخت نیست. اما برخلاف بسیاری از ابزارها که فقط یک معیار فنی خیلی مشخص را بررسی می‌کنند، این ابزار کل بازار را ارزیابی می‌کند و نتیجه‌ای که به شما نشان می‌دهد یک نتیجه کلی و یک تصویر بزرگ است.

معایب و چالش‌های شاخص ترس و طمع

در کنار همه مزایایی که به آن‌ها اشاره کردیم، شاخص ترس و طمع معایب و چالش‌هایی هم دارد که باید به آن‌ها توجه کنیم. برخی از این محدودیت‌ها را در این بخش بررسی می‌کنیم.

تکیه بیش‌ازحد روی احساسات

شاخص ترس و طمع فقط و فقط روی احساسات متمرکز است. تمرکز بیش‌ازحد روی این ابزار می‌تواند نقش انواع دیگر تحلیل مانند تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) و تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis) را کمرنگ جلوه دهد. این در حالی است که تحلیل تکنیکال و فاندامنتال و سنتیمنتال (Sentimental Analysis) سه ضلع یک مثلث هستند که در کنار هم و هرکدام به‌جای خود کاربرد دارند.

امکان تفسیر شخصی و غیرواقع‌بینانه

یکی دیگر از چالش‌های این شاخص این است که امکان تفاسیر شخصی از آن زیاد است. هر تریدر یا سرمایه‌گذاری بسته به سبک خود می‌تواند این شاخص را طور متفاوتی تفسیر کند. البته این مسئله به‌خودی‌خود چالش بزرگی نیست؛ تنها کافی است سبک خود را بشناسید و به آن پایبند باشید و آن را تحت‌تأثیر تفاسیر و نظرات مختلفی که می‌شنوید تغییر ندهید.

قدرت پیش‌بینی کم

به اعتقاد برخی، این شاخص قدرت کمی برای پیش‌بینی روندهای آینده دارد. در واقع آن‌ها معتقدند F&G تنها ابزاری برای رصد وضعیت حال حاضر بازار است، نه ابزاری برای پیش‌بینی آینده آن. با اینکه اگر شاخص در محدوه ترس شدید یا طمع شدید باشد، امکان پیش‌بینی روندهای آینده را فراهم می‌کند، اما به‌طور مثال اگر در وضعیت خنثی باشد نمی‌توان چیز خاصی درباره آینده از آن فهمید.

ماهیت پویای بازار

بازارهای مالی و به‌خصوص بازار ارزهای دیجیتال به‌شدت پویا هستند و دائماً تغییر می‌کنند. شاخص ترس و طمع یک اسنپ‌شات از همان لحظه‌ای که آن را مشاهده می‌کنید به شما می‌دهد؛ اما احساسات سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به‌طور مداوم در حال تغییر است. بنابراین باید درباره گرفتن تصمیم‌های طولانی‌مدت براساس این ابزار کمی احتیاط کنید.

سؤالات متداول‌

جمع‌بندی

در این مطلب بررسی کردیم که شاخص ترس و طمع چیست، چگونه محاسبه می‌شود، چه کاربردهایی دارد و کجا می‌توانیم آن را به‌صورت لحظه‌ای ببینیم. به‌صورت خلاصه، F&G ابزاری برای تحلیل احساسات معامله‌گران است که بین ۰ تا ۱۰۰ سنجیده می‌شود. عدد کمتر از ۲۴ بیانگر ترس شدید و عدد بیشتر از ۷۵ نشان‌دهنده طمع شدید است. بازه‌های میانی نیز به‌ترتیب ترس، خنثی و طمع هستند.

استفاده صحیح از این شاخص در ترید به این شکل است که وقتی شاخص وارد محدوده ترس بی‌سابقه می‌شود، ممکن است فرصت خرید باشد و وقتی در قله‌ Greed قرار می‌گیرد، احتمال اصلاح قیمتی وجود دارد.

البته باز هم تأکید می‌کنیم که این شاخص یک ابزار مستقل نیست و باید در کنار تحلیل تکنیکال، فاندامنتال و سایر اندیکاتورها به‌کار گرفته شود. به‌عنوان مثال، ترکیب داده‌های F&G با بررسی روندهای قیمتی و الگوهای نموداری می‌تواند سیگنال‌های بهتری برای ورود یا خروج به بازار ارائه دهد.