به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، «عباس ملکی» استاد سیاستگذاری انرژی، دانشکده مهندسی انرژی، دانشگاه صنعتی شریف در پنل《 ایران و قدرت‌های بزرگ》که در چارچوب برگزاری نخستین «کنفرانس بین‌المللی مطالعات آمریکا و اروپا» از صبح امروز در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران آغاز به کار کرد، درباره اهمیت انرژی در روابط ایران، آمریکا و اروپا گفت: امروز قیمت نفت ۶۵ دلار و ۳۲ سنت است، و این روند تا اوایل ۲۰۲۵ نیز نزولی پیش‌بینی می‌شود. در طول سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین، قیمت نفت برنت تا ۹۰ دلار برای هر بشکه نیز بالا رفت و سپس دوباره کاهش یافت. در دنیای امروز پیوند جغرافیا، قدرت و انرژی مهم است. انرژی امروز به یک ابزار فشار در بخش ژئوپلیتیک تبدیل شده، و کنترل منافع به‌معنای کنترل سیاست بین‌الملل است و تقریباً هر جنگی، یا به‌خاطر انرژی آغاز یا پایان یافته است. انرژی و درگیری رابطه تنگاتنگی دارند.
ملکی درباره بازیگران اصلی این حوزه هم گفت: ایالات متحده حدود ۱۳ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند که ۷ میلیون بشکه از آن از منابع نفت شیل (نفت سنگ‌های رسوبی) و ۶ میلیون بشکه آن نفت متعارف (conventional) است. آمریکا علاوه‌بر اینکه بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت است، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نیز است و روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند و همچنین بزرگ‌ترین تحریم‌کننده جهانی به شمار می‌رود؛ تقریباً روزی یک‌بار یک شرکت یا چند فرد را تحریم می‌کند. در حال حاضر حدود ۱۱۵ تحریم علیه بخش‌های مختلف، از جمله شرکت‌های چینی وضع کرده است.
وی چین را دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت خام و گاز طبیعی و همچنین بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام در دنیا اعلام کرد و گفت: این کشور یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در حوزه انرژی نیز محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: روسیه سومین بازیگر بزرگ است. این کشور بزرگ‌ترین دارنده ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی متعارف در دنیاست و یکی از صادرکننده‌های بزرگ نفت خام نیز به شمار می‌آید (حدود ۷ میلیون بشکه در روز). اتحادیه اروپا نیز از جمله بازیگران کلیدی اما وابسته است. در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، روشن شد که اتحادیه اروپا چقدر در زمینه انرژی اشتباه کرده بود. در گذشته، زمانی که ایران آماده بود ۷۰ درصد صادرات گاز خود را از طریق خطوط لوله به اروپا برساند، اروپایی‌ها در آخرین لحظه منصرف شدند و گاز طبیعی اتحاد جماهیر شوروی را ترجیح دادند؛ انتخابی که تبعاتش بعدها روشن شد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در میان بازیگران منطقه‌ای، ایران جایگاه مهمی دارد، توضیح داد: ما چهارمین دارنده بزرگ منابع نفت خام جهان و دومین دارنده ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی هستیم. اگر این دو را در نظر بگیریم، ایران از لحاظ مجموع ذخایر نفت و گاز، بزرگ‌ترین کشور دنیا است. کشورهای عربی نیز در این بازی حضور دارند. ایالات متحده در بازار جهانی انرژی چند هدف اصلی را دنبال می‌کند؛ حفظ برتری در بازار، رسیدن به استقلال انرژی داخلی و تأکید بر امنیت انرژی در نیم‌کره غربی. در تنگه مالاکا، میان مالزی، سنگاپور و اندونزی، موقعیتی استراتژیک وجود دارد که چین آن را گلوگاه انرژی خود می‌داند. به همین دلیل، تمایل دارد بیشتر از خطوط زمینی برای انتقال انرژی استفاده کند. در همین راستا، آمریکا نیز طرح‌هایی در کنگره مطرح کرده که روابط آن با عربستان سعودی و بقیه کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ملکی افزود: با ظهور قدرت‌های جدید انرژی که بیشتر در قالب ائتلاف اوپک‌پلاس فعالیت می‌کنند، یکی از مسائل اصلی، قیمت نفت است. موضوعی جالب اما پیچیده. با این حال، به نظر می‌رسد هزینه تمام‌شده تولید نفت شیل به شکلی نیست که بتواند جایگزین کامل نفت متعارف شود. آخرین استراتژی آمریکا این است که تأمین گاز موردنیاز اروپا را از طریق توسعه صادرات خود انجام دهد، تا روسیه را به‌صورت دائمی از بازار گاز اروپا حذف کند.
وی در توضیح ابزارهای سیاست انرژی آمریکا گفت: تحریم اقتصادی کشورهای هدف مانند ایران و روسیه، کنترل مسیرهای خطوط لوله انتقال انرژی، حضور نظامی در مسیرهای انتقال و بهره‌گیری از فناوری‌های روز برای کاهش وابستگی به ایران از جمله این ابزارهاست.
ملکی افزود. آمریکا تمایل دارد که ایران را در حوزه انرژی به‌شدت محدود کند. در تاریخ ۲۸ مرداد، شرکت‌های آمریکایی در بخش بالادستی نفت و گاز ایران به‌شدت فعال بودند. اما امروز، ایالات متحده تمام تلاش خود را به‌کار بسته تا ایران را از سرمایه‌گذاری خارجی محروم کند. قانون «داماتو» (بعداً موسوم به ISA یا قانون تحریم‌های ایران) سرمایه‌گذاری بیشتر از ۲۰ میلیون دلار در بخش انرژی ایران را ممنوع کرد.
این قانون، زیرساخت‌های انرژی ایران را تقریباً منزوی کرده و آن‌ها را فرسوده و پیر ساخته است. اگر ایران کاهش توان داشته باشد، از فناوری‌های روز محروم خواهد شد. آمریکا مانع از حضور ایران در پروژه‌های گازی ترانزیتی نیز می‌شود. برای مثال، در دریای خزر، ایران تا مرحله پایانی چند پروژه پیش رفت اما باز هم آمریکا مانع شد.
استاد دانشگاه شریف درباره نحوه پیشرفت چین هم گفت: این پیشرفت در گروی حل مسائلی است که هم به رقابت در بازارهای جهانی مربوط است و هم به چالش‌های داخلی چین. همان‌طور که می‌بینید، مسائل زیادی در بُعد اجتماعی هم به همراه دارد.
به گزارش ایرنا، اولین «کنفرانس بین‌المللی مطالعات آمریکا و اروپا» صبح امروز با حضور و سخنرانی «محمدجواد ظریف» وزیر پیشین امور خارجه و «مهدی سنایی» معاون سیاسی رئیس‌جمهور، در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران آغاز شد. این نشست روزهای ۱۹ و ۲۰ خرداد با حضور اساتید، اندیشمندان و تحلیلگرانی از ایران کشورهای مختلف برگزار می‌شود. در این کنفرانس تحولات حوزه اروپا و آمریکا و روابط آن‌ها با ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در همین راستا پنل «ایران و قدرت‌های بزرگ» به مدیریت «جهانگیر کرمی» استاد دانشگاه با حضور «عباس ملکی» «محمدکاظم سجادپور» «الهه کولایی» و «نوذر شفیعی» اساتید روابط بین‌الملل دانشگاه، بعدازظهر امروز برگزار شد.
