هشدار برای رویای سبز آمریکا / آیا انقلاب انرژی پاک در آستانه توقف است؟

به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، آمریکا به یکی از پیشروترین کشورها در زمینه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده است؛ به‌ویژه در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن که سیاست‌های بلندپروازانه‌ای در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، توسعه حمل‌ونقل پاک و تقویت زیرساخت‌های انرژی پاک در دستور کار قرار گرفت. با اجرای طرح‌هایی همچون قانون کاهش تورم (IRA) و حمایت از خودروهای برقی، این کشور موفق شد جهشی تاریخی در سرمایه‌گذاری‌های پاک تجربه کند. اما اکنون، با نزدیک شدن به نیمه سال ۲۰۲۵، نشانه‌هایی از کاهش رشد در این بخش مشاهده می‌شود که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای آینده محیط زیست، اشتغال و اقتصاد آمریکا داشته باشد.

افزایش قابل توجه در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵

طبق گزارش جدیدی که توسط گروه تحقیقاتی رودیوم و مرکز سیاست‌های انرژی و محیط زیست دانشگاه MIT منتشر شده، در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ مجموع سرمایه‌گذاری آمریکا در حوزه انرژی پاک و حمل‌ونقل سبز به ۶۷.۳ میلیارد دلار رسید. این رقم نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۴ حدود ۶.۹ درصد رشد داشته که نشان‌دهنده پویایی بازار در آغاز سال است.

با این حال، این رشد نسبی با کاهش ۳.۸ درصدی نسبت به سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۴ همراه بوده و برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که این نقطه ممکن است اوج سال ۲۰۲۵ باشد. بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری‌ها از سوی مصرف‌کنندگان انجام شده و شامل خریدهایی مانند پمپ‌های حرارتی و خودروهای برقی بوده است. جالب آنکه، با وجود کاهش ۹ درصدی فروش تسلا در این دوره، کل بازار خودروهای برقی با رشد ۱۱ درصدی فروش مواجه شده است.

اما همه چیز امیدوارکننده نیست…

با وجود این آمارهای اولیه مثبت، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های صنعتی انرژی پاک – از جمله انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ، باتری‌ها و به‌ویژه فناوری‌های کربن‌زدایی صنعتی – با کاهش چشمگیر ۷.۷ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده است. این در حالی است که در سه‌ماهه اول سال گذشته، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کربن‌زدایی صنعتی به ۱۶ میلیارد دلار رسیده بود، اما امسال این عدد به طرز نگران‌کننده‌ای به تنها ۷۹ میلیون دلار کاهش یافته است.

همچنین، لغو ۶ پروژه بزرگ تولید فناوری‌های پاک به ارزش تقریبی ۷ میلیارد دلار زنگ خطری برای آینده این حوزه به شمار می‌رود. این عقب‌گردها هم‌زمان با مطرح شدن یک لایحه جنجالی در کنگره است که در صورت تصویب نهایی، می‌تواند بخش عمده‌ای از حمایت‌های فدرال از انرژی تجدیدپذیر، خودروهای برقی و زیرساخت‌های مربوط به آن را حذف کند.

«یک لایحه بزرگ زیبا» یا توقف بزرگ توسعه پاک؟

طرح موسوم به «یک لایحه بزرگ زیبا» (The Big Beautiful Bill) که اخیراً با اختلاف تنها یک رأی در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شد، می‌تواند آینده صنعت انرژی پاک در آمریکا را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. اگر این لایحه در سنا بدون تغییرات اساسی تصویب شود، بسیاری از مشوق‌های مالیاتی و حمایت‌های زیرساختی که در دوران بایدن تصویب شده بود، از بین می‌رود؛ چیزی که می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری، بیکاری در بخش سبز و عقب‌ماندن آمریکا در رقابت جهانی برای آینده انرژی منجر شود.

هزینه رسیدن به صفر خالص؛ سرمایه‌گذاری امروز یا بحران فردا؟

بر اساس گزارش شرکت مشاوره‌ای مک‌کینزی و شرکا، دستیابی به هدف «انتشار صفر خالص» تا سال ۲۰۵۰ حدود ۳۰۰ تریلیون دلار هزینه خواهد داشت که معادل ۷.۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی در هر سال است. اما طبق محاسبات شرکت بیمه جهانی سوئیس‌ری، عدم دستیابی به این هدف می‌تواند تا دو برابر این رقم، یعنی بیش از ۶۰۰ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی هزینه‌ساز باشد.

دکتر ویت هنیش، معاون بخش ESG در مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا، تأکید می‌کند که هزینه‌های ناشی از نادیده گرفتن تغییرات اقلیمی می‌تواند «حتی بزرگ‌تر از بحران مالی ۲۰۰۸، بحران دات‌کام و بحران مسکن» باشد. او باور دارد که اگر بازارها درک بهتری از پیامدهای ریسک‌های زیست‌محیطی داشته باشند، ارزش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقلیمی بسیار روشن‌تر خواهد شد.

رهبران صفر خالص ۲۰۲۵ چه کسانی هستند؟

در این میان، شرکت‌هایی که به‌طور جدی به کاهش یا جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای متعهد هستند، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند. فوربس با همکاری دو شرکت داده‌پرداز محیط زیستی، Sustainalytics و Morningstar، فهرستی از پیشگامان جهانی در مسیر «انتشار صفر خالص» منتشر کرده است. در رتبه‌های اول تا سوم این فهرست، سه شرکت فعال در حوزه خودروهای برقی قرار دارند:

• گروه لوسید (Lucid Group) – رتبه اول
• ریویان (Rivian) – رتبه دوم
• تسلا (Tesla) – رتبه سوم

لوسید و ریویان که سال گذشته حتی در این فهرست نبودند، امسال به لطف نوآوری‌های گسترده و پایبندی به تولید پاک، به صدر رسیدند. آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد که مصرف نهایی محصولات این شرکت‌ها عملاً نزدیک به صفر گاز گلخانه‌ای تولید می‌کند و به همین دلیل عملکرد آن‌ها در دسته‌بندی «Scope 3» بسیار مطلوب بوده است.

آمریکا در آغاز دهه جدید، فرصت بی‌نظیری برای هدایت اقتصاد جهانی به سمت انرژی پاک در اختیار دارد. سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر بذر تحول عظیمی را کاشته‌اند که اکنون نیاز به مراقبت، حمایت سیاسی و ثبات اقتصادی دارد. اما اگر مسیر فعلی با موانعی همچون قطع مشوق‌ها و کاهش بودجه ادامه یابد، نه‌تنها روند پیشرفت کند خواهد شد، بلکه آمریکا ممکن است از رقابت جهانی عقب بماند. در دنیایی که کشورهایی مانند چین و اتحادیه اروپا به‌سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های انرژی سبز خود هستند، هر عقب‌نشینی داخلی می‌تواند آینده را پرهزینه‌تر کند.

رهبری اقلیمی و رسیدن به «صفر خالص» دیگر فقط انتخابی اخلاقی یا زیست‌محیطی نیست؛ این یک ضرورت اقتصادی و ژئوپلیتیکی است. آمریکا اکنون در دوراهی تاریخ‌سازی یا بازگشت به عقب ایستاده است.