اما و اگرهای مدیریت پسماند در روستاهای چهارمحال و بختیاری

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، مدیریت صحیح پسماند نه تنها یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار است، بلکه تأثیر مستقیم بر سلامت عمومی، حفظ منابع طبیعی و صیانت از محیط زیست دارد.

در سال‌های اخیر رشد جمعیت در مناطق روستایی و تغییر الگوهای مصرف، باعث افزایش مصرف در این نواحی  شده است. مسائلی که توجه جدی به مدیریت پسماندهای روستایی را دوچندان کرده است.

استان چهارمحال و بختیاری با 700 روستای دارای سکنه و پراکندگی جغرافیایی نمونه خوبی از چالش‌های پیچیده در مدیریت پسماند روستایی است. از این میان 570 روستا تحت نظارت دهیاری‌ها فعالیت می‌کنند که وظیفه اصلی آن‌ها، نظارت بر مسائل زیست‌محیطی از جمله مدیریت پسماند است.

در بسیاری از این مناطق، سامانه‌های جمع‌آوری پسماند راه‌اندازی شده‌، اما یکی از اصلی‌ترین مشکلات، نبود مکان‌یابی مناسب برای دفن زباله‌ها است.

بر اساس علم محیط زیست، دفن بهداشتی یکی از شیوه‌های اصلی مدیریت پسماند به‌شمار می‌آید، البته به شرطی که اصولا محل دفن با در نظر گرفتن معیارهای اکولوژیکی، زمین‌شناسی و اجتماعی انتخاب شود.

مکان مناسب برای دفن زباله با محدودیت‌های جدی مواجه است

اما در استان چهارمحال و بختیاری، وجود منابع طبیعی حساس، جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی، مکان مناسب برای دفن را با محدودیت‌های جدی مواجه کرده است.

این وضعیت در برخی موارد به دفن غیربهداشتی در فضای باز یا انتقال‌ زباله‌ها به نقاط دوردست منجر می‌شود. اقدامی که می‌تواند سلامت خاک، منابع آبی و حتی زندگی ساکنان را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از روش‌های کلیدی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، تفکیک از مبدأ و تبدیل پسماندهای تر به کمپوست است. تحقیقات نشان می‌دهد که این روش می‌تواند تا نیمی از حجم‌ پسماند  خانگی را کاهش دهد و به تولید کود آلی کمک کند.

در همین راستا، برخی دهیاری‌های چهارمحال و بختیاری به‌صورت پایلوت اجرای این طرح را آغاز کرده‌اند، اما برای توسعه کامل آن، نیاز به زیرساخت مناسب، آموزش عمومی، جلب مشارکت مردمی و جذب سرمایه از بخش خصوصی وجود دارد.

ضرورت فرهنگ‌سازی و ارتقاء اطلاعات عمومی در حوزه تفکیک و کاهش پسماند

افزون بر این چالش‌ها، ضرورت آموزش، فرهنگ‌سازی و ارتقای اطلاعات عمومی در حوزه تفکیک و کاهش پسماند از پیش احساس می‌شود. تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد پروژه‌‌هایی  در این حوزه موفق بوده‌اند که بر پایه مشارکت فعال مردم، آموزش‌های مداوم و ایجاد انگیزه‌ و مشوق های اقتصادی  ایجاد شده‌اند.

به‌کارگیری فناوری‌های نوین، تشکیل کارگروه‌های تخصصی پسماند در سطح استان و کشور، حضور نهادهایی چون سازمان حفاظت محیط‌زیست، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی در فرآیند تصمیم‌گیری، و بهره‌گیری از ابزارهایی مانند نقشه‌برداری دقیق برای مکان‌یابی محل دفن یا سیستم‌های دیجیتال مدیریت جمع‌آوری پسماند، می‌تواند منجر به افزایش اثربخشی منطقه شود.

باید به این نکته توجه داشت که مدیریت پسماند در روستاها تنها یک موضوع زیست‌محیطی نیست؛ بلکه چندوجهی است که به سیاست عمومی، عدالت محیطی و توسعه موضوعات پایدار مناطق نیز گره خورده است. دستیابی به راه حل‌های ماندگار در این حوزه، مستلزم همکاری بین‌بخشی، ویژگی‌های هدفمند، تقویت ساختارهای دهیاری و گسترش آموزش‌های عمومی خواهد بود.

همه دهیاری‌های استان به صورت منظم جمع‌آوری زباله انجام می‌دهند

علی زاهدی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شهرکرد، با اشاره به اینکه یکی از وظایف اصلی دهیاری‌ها، نظارت بر محیط زیست و مدیریت پسماند است، اظهار کرد: کلیه روستاهای دارای دهیاری در چهارمحال و بختیاری سیستم منظم پسماند و جمع‌آوری زباله دارند.

 مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای  چهارمحال و بختیاری افزود: قریب به 800 روستا در استان داریم که 180 روستا خالی از سکنه و حدود 700 روستا دارای سکنه است که  از این 700 روستا 570 روستا دارای دهیاری هستند.

وی با اشاره به پراکندگی جغرافیایی روستاهای استان گفت: با توجه به شرایط توپوگرافی استان، برای جمع‌آوری پسماند در چند روستای کوچک از یک خودروی جمع‌آوری  پسماند مشترک استفاده می‌شود و در روستاهای بزرگ‌تر با جمعیت بالای 600 تا 700 نفر به‌صورت مستقل ماشین مخصوص جمع‌آوری پسماند وجود دارد. 

زاهدی بیان کرد: مکان‌های دفن پسماند هم با توجه به دستورالعمل‌های کمیته پسماند و کمیته مکان‌یابی  ایجاد شده است و روستاهایی هم که نزدیک به شهرها بودند طبق  تفاهم‌نامه‌هایی در مکان دفن پسماند شهرداری ها کار دفن  پسماند را انجام می‌دهند. 

مکان مهمترین چالش مدیریت پسماند روستاها

مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: مهم‌ترین و اصلی‌ترین چالش ما در حوزه دفتر روستایی و دهیاری‌ها بحث مکان برای پسماند است، استان از نظر توپوگرافی و پوشش گیاهی به گونه‌ای است که هر مکانی که ما برای دفن پسماند انتخاب می‌کنیم  کمیته مکان‌یابی متشکل از جهاد کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی و دفتر فنی استاندار، بخشدار و فرماندار باید برای دفن بهداشتی پسماند، محل‌ها را تایید و تعیین کنند.

وی ادامه داد: برخی جاهای استان  پوشش جنگلی است و منابع طبیعی اجازه دفن پسماند نمی‌دهد، برخی جاها محیط زیست اجازه ورود نمی‌دهد و برخی جاها اراضی کشاورزی وجود دارد و جهاد کشاورزی اجازه دفن پسماند نمی‌دهد، اما با این تفاسیر  همه دستگاه‌ها با همکاری هم مکان‌هایی را مشخص کردند، ولی کفایت نمی‌کند، در برخی شهرستان‌ها  به ضرورت ناچار شدیم در دامنه کوهی که پر از سنگ‌های سخت است کار دفن پسماند را انجام دهیم.

هزینه دهیاری‌ها کفاف نمی‌دهد

زاهدی اشاره کرد: هفته‌ای یک بار باید دفن بهداشتی پسماند را داشته باشیم و مکانی برای جمع‌آوری شیرابه زباله باشد و اصول بهداشتی و محیط زیستی رعایت شود و چون دهیاری هزینه آن چنانی ندارد و مکان مناسب نیست،  ناچاریم پسماندها را به جاهای دوردست ببریم یا در برخی نقاط زباله در محیط پراکنده می‌شود که این معضلات اصلی مدیریت پسماند در روستاهای استان است.

مدیرکل دفتر امور روستایی و  شوراهای استانداری چهارمحال و بختیاری، گفت: مدیریت پسماند در روستاها بودجه خاصی نمی‌خواهد فقط هزینه جمع‌آوری زباله است. در روستاهایی که ماشین جمع‌آوری پسماند دارند هزینه نگهداری ماشین، راننده، کارگر و سوخت را دارند و روستاهایی که ماشین جمع‌آوری ندارند هزینه کرایه ماشین را دارند.

وی بیان کرد: ما در کارگروه پسماند در استان و کشور دنبال این هستیم که کارهای دیگر غیر از دفن پسماند را انجام دهیم. تفکیک از مبدا را در  برخی از دهیاری‌ها به صورت پایلوت و بحث تهیه کمپوست از پسماند تر را داریم این کار در حال انجام است و درآمدی برای خانوار دارد. تفکیک از مبدا تقریبا توسط مردم انجام می‌شود و دنبال این هستیم که  پسماند تری که می‌ماند را تبدیل به کمپوست کنیم این کار قدری هزینه‌بر است، اما تمهیداتی در حال انجام است تا از اعتبارات ماده 58 و 42 به صورت متمرکز بتوان کاری انجام داد. 

مشارکت مردمی در طرح‌های تفکیک از مبدأ

زاهدی با اشاره به مشارکت مردمی در طرح‌های تفکیک از مبدأ گفت: به دنبال این هستیم که شرکتی از شمال کشور در استان سرمایه‌گذاری کند و به صورت کلاسیک و نو در این زمینه کار کند.

وی درباره آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه مدیریت پسماند توضیح داد: دوره‌های آموزشی ویژه شوراها و دهیاران به صورت سالانه برگزار می‌شود که سرفصل‌های مربوط به نحوه جمع‌آوری، دفن بهداشتی و مدیریت صحیح پسماندها را داریم و کارگروه‌ها و اعضا آن  از جمله بهداشت و درمان، منابع طبیعی و محیط زیست هم کار آموزش را دارند و همزمان آموزش انجام می‌شود آموزش جز وظایف دفتر روستایی  است و  انجام می‌شود.

مدیرکل دفتر امور روستایی و  شوراهای استانداری چهارمحال و بختیاری اشاره کرد: رئیس کارگروه پسماند و محیط زیست معاون عمرانی استاندار است و دبیر آن محیط زیست و اعضا شامل فرمانداران، بخشداران و شهرداران است تعامل بین این دستگاه‌ها  خوب است. مدیریت پسماند از چالش‌های اساسی کشور است و ما در استان چهارمحال و بختیاری با همکاری دستگاه‌های مختلف، سعی در حل این مسائل به‌صورت بومی‌سازی‌ شده و با مشارکت بیشتر مردم داریم.

45 دستگاه وانت تحویل دهیاری‌ها شد

وی عنوان کرد: طرح‌های دیگر هم در کارگروه پسماند وجود دارد. کار پهنه‌بندی قبلاً انجام  شده است، در مورد کارخانه بازیافت در استان تصمیمات خوبی گرفته شده و پیمانکار و سرمایه‌گذار قبلی خلع شد و سرمایه‌گذار جدید آمده و شهرداری دنبال مکانی بهداشتی است.

زاهدی بیان کرد: در یک سال گذشته قریب بر 45 دستگاه وانت تحویل دهیاری‌ها شد و از قبل هم چندین دستگاه ماشین‌آلات داشتیم و به طور میانگین هر دو تا سه دهیاری یک ماشین دارد و تخصیص خودرویی خوبی داریم و برای مدیریت پسماند فقط باید برای مکان به یک مکان مناسب واحد برسیم.

انتهای پیام/7540/