به گزارش خبرنگار مهر، «اسماعیل بقایی» در گفتگوی ویژه خبری، با اشاره به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: موضوع هسته‌ای ایران از ابتدا تلقی از آن به عنوان یک موضوع اشاعه‌ای و یک‌مسئله سیاسی بود.
وی ادامه داد: برنامه هسته‌ای ایران طبق معیارهای آژانس هیچ انحرافی از مسیر صلح‌آمیز نداشته است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: یک‌قضاوت غیرعینی و ذهنی ارائه می‌کنند. از ابتدا هدف ارائه کنندگان قطعنامه این بود که بهانه جدیدی را برای ایجاد شائبه در برنامه هسته‌ای ایران بوجود آورند. همه کاری که در این گزارش انجام شده نبش قبر گذشته است.
بقایی افزود: محور گزارش این است که در گذشته ذرات اورانیوم در ایران پیدا شده است و این ادعا مربوط به ۲۵ سال قبل است و صرفاً بهانه‌ای ایجاد کرده تا کشورهای اروپایی قطعنامه‌ای تهیه و صادر کنند.
وی گفت: این مسیر (قطعنامه) را ما قبلاً رفته‌ایم لذا تغییری در اراده ملت ایران ندارد.
.سخنگوی دستگاه دیپلماسی عنوان کرد: مدیرکل باید طبق مسئولیت‌های خود عمل کند اما متأسفانه در این مدت اینگونه نبوده است.
وی ادامه داد: برنامه هسته‌ای ایران از دهه ۱۹۵۰ و قبل از آن شروع شده است. شما کشوری به اندازه ایران پیدا نمی‌کنید که در این زمینه آنقدر مسئولانه رفتار کرده باشد.
بقایی گفت: در سال ۱۹۶۸ میلادی معاهده عدم اشاعه را امضا و در سال ۱۹۷۰ آن‌را اجرایی کرده‌ایم. در سال ۱۹۷۴ میلادی همزمان با اوج‌گیری برنامه‌های هسته‌ای ایران ما ابتکار خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای را مطرح کردیم.
وی ادامه داد: سه درصد از کل فعالیت‌های هسته‌ای را داریم اما نزدیک به ۲۲ درصد بازرسی‌های آژانس در ایران انجام می‌شود.
بقایی عنوان کرد: هزینه‌هایی که آژانس در بازرسی از ایران انجام داده قابل توجه است. ۲۲ میلیون و ۶۲۶ هزار یورو در مورد برنامه هسته‌ای ایران هزینه شده است.
وی گفت: سیاست ما روشن بوده است و طی ۲۰ سال ایران تحت انواع فشارها بوده است. دانشمندان ما را ترور کردند. علیرغم این فشارها یک بار مقامات ما تهدید نکردند.
وی افزود: کشورهای اروپایی و آمریکا همه دغدغه و نگرانی شأن برمبنای نگرانی‌های شرورانه‌ی اسرائیل است. از سال ۱۹۸۴ تا به امروز مدام این دروغ را مطرح می‌کنند.حتماً آنها مطمئن هستند که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است. گزارش‌های آژانس و ارزیابی‌های خودشان نشان می‌دهد که برنامه‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است.
وی ادامه داد: ما به عنوان عضو معاهده عدم اشاعه طبق ماده ۴ معاهده مجاز به فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز هستیم. تنها محدودیت این است که به سمت نظامی منحرف نشوند.
سخنگوی‌وزارت خارجه افزود: ایران مطلقاً مرتکب نقض تعهد نشده است. بنابراین اروپایی‌ها هیچ جایگاه قانونی ندارند که ایران را متهم به نقض عهد کنند.
بقایی تصریح کرد: آنها موضوع اسنپ بک را بزرگ کرده‌اند تا از ایران امتیازگیری کنند. هیچگاه قرار نیست ایران بخاطر اسنپ بک امتیازاتی را به طرف مقابل دهد.
وی افزود: اروپا در فردای بعد از خروج آمریکا از برجام نتوانستند تعهدات خود را انجام دهند. در سال ۲۰۰۶ که موضوع ما را به شورای امنیت ارجاع دادند لذا فارغ از وجود سازوکار اسنپ بک کشورهای اروپایی و آمریکا اگر دنبال بهانه‌جویی باشند، که هستند، ارجاع موضوع به شورای امنیت نیاز به این بهانه ندارد.
وی گفت: گزارش آژانس نوعی بهانه‌جویی برای آمریکا و سه کشور اروپایی ایجاد کرده تا تکراری از کاری داشته باشند که ۲ سال پیش هم انجام دادند؛ لذا قطعاً تبعات جدی علیه خودشان و علیه منظومه‌ای که محوریت آن معاهده عدم اشاعه است، دارد.
وی با اشاره به اینکه احتمالاً این قطعنامه ظرف روزهای آینده، یعنی چهارشنبه یا پنجشنبه، در شورای حکام مورد بحث قرار خواهد گرفت، گفت: آنها مسیری را تکرار می‌کنند که از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ نیز آن را طی کرده بودند. کم‌وبیش همان مسیر است. قطعاً ما، با توجه به تجاربی که داریم و آنها نیز واکنش‌های ما را دیده‌اند اگر اندکی معقولانه رفتار کنند و نیم‌نگاهی به گذشته داشته باشند، متوجه خواهند شد که برنامه‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از کجا به کجا رسیده است. تحت همین فشارها، تهدیدها و برخوردهای نادرست، باید به این نتیجه برسند که این شیوه واقعاً پاسخ‌گو نیست.
بقایی با اشاره به نقش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم گفت: متأسفانه نقش مدیرکل، نقش سازنده‌ای نبوده است. او ممکن است توجیه کند که بر اساس مأموریت و اختیاری که از شورای حکام دریافت کرده، عمل می‌کند. وقتی می‌گوئیم شورای حکام، در واقع منظورمان سه کشور اروپایی و آمریکاست، زیرا این کشورها به لحاظ ترکیب و آرا، در شورای حکام توانایی لازم برای تصویب قطعنامه‌ها را دارند. اما این توجیه منطقی نیست، چون نهایتاً نگارش گزارش بر عهده خود مدیرکل و کارشناسانش است. آنها با علم به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، که حتی در چند مورد در خود گزارش نیز به‌صراحت بیان شده که هیچ موضوع اشاعه‌ای در رابطه با برنامه ایران مشاهده نشده، باز هم از گزاره‌هایی استفاده کرده‌اند که امکان سوءاستفاده را برای تدوین‌کنندگان قطعنامه فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: این کار به آنها اجازه می‌دهد مدعی شوند که ایران همکاری لازم را نداشته و با استناد به برخی مفاد اساسنامه آژانس، ادعا کنند که شاید لازم باشد در آینده اقدامات دیگری، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت، مورد توجه قرار گیرد. عرض کردم، این مسیر تکراری است. شخص مدیرکل در این رابطه مسئولیت دارد، به‌ویژه اینکه ایشان فراتر از مسئولیت‌های فنی‌اش، به‌عنوان بالاترین مقام یک نهاد نظارتی بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها، مصاحبه‌هایی انجام می‌دهد که عملاً در راستای اهداف سیاسی کشورهایی است که با ما مسیر تقابل را انتخاب کرده‌اند. یک نمونه را عرض می‌کنم طبق حقوق بین‌الملل به‌طور عام، و به‌ویژه طبق قطعنامه ۵۳۳ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هرگونه تهدید علیه تأسیسات هسته‌ای یک کشور، تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی می‌شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: وقتی ما مکرراً با تهدیدهای رژیم صهیونیستی و آمریکا مواجه هستیم، مدیرکل حتماً باید ورود کرده و محکوم کند، نه اینکه تلاش کند منطقی برای این تهدیدها بتراشد. این رفتار کاملاً خلاف مسئولیت‌های مدیرکل است.
وی افزود: ما همواره تأکید کرده‌ایم که اولاً مدیرکل باید طبق مسئولیت‌های فنی خود، بدون سوگیری و بدون جهت‌گیری به نفع یا ضرر هیچ طرف خاصی، عمل کند. اما متأسفانه تاکنون شاهد عملکرد بی‌طرفانه‌ای از سوی مدیرکل نبوده‌ایم.
بقایی تصریح کرد: سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۳۵۳ تأسیس شد. رآکتور تحقیقاتی تهران در سال ۱۳۴۶، با سوخت ۹۰ درصد، توسط آمریکا ایجاد شد. نکته جالب اینکه از ابتدا، رآکتور تحقیقاتی تهران تحت نظر دانشگاه تهران فعالیت می‌کرد و بعد از تشکیل سازمان انرژی اتمی در سال ۱۳۵۳، به این سازمان منتقل شد. نکته دیگر اینکه ایران در سال ۱۳۴۷ (۱۹۶۸ میلادی) معاهده عدم اشاعه را امضا کرد و دو سال بعد، در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۰ میلادی) رسماً به عضویت آن درآمد؛ یعنی حتی قبل از آنکه رآکتور تحقیقاتی تهران عملیاتی شود، ایران عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده بود.
وی ادامه داد: از ۶۸۲ مورد بازرسی انجام شده در بین ۳۲ گروهی که پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنند، ۴۹۳ مورد فقط در ایران بوده است. از ۲۲۴ راستی آزمایی مربوط به اطلاعات طراحی تأسیسات ۱۴۴ مورد منحصراً در ایران بوده است. از مجموع ۱۸۹۵ روز بازرس از کل این گروه ۱۲۶۰ روز در ایران بوده است.
بقایی بیان کرد: اگر به تاریخ مراجعه کنید، از سال ۱۹۸۴ یعنی ۴۰ سال پیش اولین زمزمه‌های مربوط به ادعای نظامی بودن برنامه‌ی هسته‌ای ایران، در رسانه‌های رژیم صهیونیستی مطرح شد. این یک مسئله‌ی کاملاً مستند است. از آن زمان تاکنون، به‌طور مداوم این ادعاها را تکرار کرده‌اند و متأسفانه به‌دلیل تکرار این دروغ، برخی نیز آن را باور کرده‌اند.
وی افزود: به دلایل سیاسی و برای تأمین مطامع رژیم صهیونیستی که مایل است منطقه‌ی ما همواره در وضعیت تنش و تهدید باقی بماند این موضوع را به‌طور هدفمند مطرح می‌کنند.
سخنگوی وزارت خارجه افزود: هم گزارش‌های آژانس و هم ارزیابی‌های خود این کشورها نشان می‌دهد که برنامه‌ی هسته‌ای ایران شفاف است.
وی در پاسخ به این سوال که آقای گروسی اظهار کرده بود که تنها کشوری که در حال حاضر غنی‌سازی ۶۰ درصدی انجام می‌دهد، ایران است، و این را نگران‌کننده توصیف کرده بود. اما آیا واقعاً هیچ کشوری در دنیا که بمب اتم نداشته باشد، غنی‌سازی ۶۰ درصدی انجام نمی‌دهد؟ گفت: کاملاً یک سفسطه است؛ ما به‌عنوان عضو معاهده‌ی عدم اشاعه (NPT)، طبق ماده‌ی ۴ این معاهده، مجاز به انجام فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم. در این معاهده هیچ اشاره‌ای به سقف یا سطح خاصی برای غنی‌سازی نشده است تنها محدودیت برای کشورهای عضو این است که انحرافی به سمت مقاصد نظامی نداشته باشند. اینکه غنی‌سازی ۵ درصد، ۱۰ درصد یا ۶۰ درصد باشد، بستگی به نیازهای هر کشور دارد. قطعاً نیازهای کشورها با هم متفاوت است.
سخنگوی وزارت خارجه افزود: من اشاره کردم به یک بخش تاریخی؛ زمانی راکتور تحقیقاتی تهران با سوخت ۹۰ درصد کار می‌کرد. تبدیل ۹۰ درصد با کمک دانشمندان‌خودمان انجام شد، چون حاضر نشدند آن را به ما بدهند. تصورشان این بود که ایران دچار مشکل خواهد شد. در ابتدا واقعاً دچار مشکل شدیم و تعداد زیادی از بیماران سرطانی کشور به‌دلیل نبود رادیودارو با بحران روبرو شدند و حتی جان خود را از دست دادند اما با همت دانشمندان ایرانی، توانستیم این نیاز را تولید کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که در مورد اظهار نظر دوم آقای گروسی که در مصاحبه با یک رسانه‌ی رژیم صهیونیستی بیان کرده بود که مقامات ایرانی مستقیماً به او گفته‌اند اگر رژیم صهیونیستی حمله‌ای انجام دهد، ایران از NPT خارج خواهد شد و به سمت ساخت سلاح اتمی خواهد رفت، گفت: کل این بحث‌هایی که مطرح می‌شود انحرافی است. واقعاً نمی‌دانم این ادعا بر چه اساسی مطرح و از سوی کدام مقام ایرانی شده است. کل این مباحث به نظر من فاقد مبنای مستند و قابل اتکاست. کل این مصاحبه‌ها فراتر از مسئولیت مدیرکل آژانس است.
وی ادامه داد: اینکه واکنش ما در قبال هرگونه ماجراجویی چه خواهد بود، کاملاً روشن است. جمهوری اسلامی ایران نشان داده که با تمام توان و به شیوه‌ای که حتماً برای آنها غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود، واکنش نشان خواهد داد؛ در این تردیدی نیست. اما اینکه این بحث‌ها را متصل کنند به مأموریت آژانس یا مأموریت مدیرکل، به‌نظر من بحثی کاملاً انحرافی است.
وی با اشاره به موضع اسنپ بک تصریح کرد: کل ماجرای اسنپ‌بک را اروپایی‌ها به‌عنوان یک چماق، یک ابزار، از چند ماه قبل شروع کرده‌اند که هم یک اقدام است که به نظر من ناشی از استیصال است، هم غیرحرفه‌ای و هم نشان‌دهنده عدم اعتماد پذیر بودن طرف‌های اروپایی است. باید گفت که شما که به‌عنوان طرف‌های برجام، خودتان متهم هستید به عدم ایفای تعهدات‌تان طی ۱۰ سال گذشته، خصوصاً پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، طبق برجام این امکان دیده شده که در صورتی که ایران از ایفای تعهداتش شانه خالی کند طرف مقابل به سمت این سازوکار برود.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران بیش از یکسال صبوری مرد با این امید که کشورهای اروپایی بتوانند نقض عهد آمریکا را جبران کنند. همه اینها برای ما تجربه شد.
وی افزود: گزارش آژانس نشان می‌دهد برنامه هسته‌ای ایران هیچ انحرافی نداشته است.
سخنگوی‌وزارت خارجه با اشاره به لغو مذاکره تلفنی میان عراقچی و سه کشور اروپایی، افزود: این هم باز نشانه مسئولیت پذیری ایران و رویکردش برای تفاهم و گفتگو است علیرغم همه رفتارهای مخرب کشورهای اروپایی در این دو سه ماه همواره گفتیم آماده گفتگو هستیم چرا که آنها طرف برجام حساب می‌شوند و برجام هنوز یک سند زنده است. بله این اتفاق افتاد، قرار بود گفتگوهای تلفنی انجام شود اما طرف فرانسوی این گفتگو را لغو کرد.
وی ادامه داد: بنظر من در راستای اقداماتی است که آنها شروع کردند و دو کشور دیگر اروپایی هم حاضر به تبعیت از رویکرد غیرسازنده فرانسه شدند. البته در برجام هم شاهد چنین رویکردی بودیم.
بقایی در مورد اقدامات ایران پس از قطعنامه، گفت: مجموعه‌ای توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها در حوزه انرژی هسته‌ای داریم که براساس نیازهایمان تنظیم شده است. گزینه‌های مختلف به کمک سازمان انرژی اتمی طراحی شده است. اگر قطعنامه‌ای صادر شود حتماً واکنش‌های مقتضی انجام خواهد شد.
وی گفت: در دولت دوازدهم هم برای فعال شدن اسنپ بک واکنش مان را مشخص کرده بودیم وان خروج از معاهده منع اشاعه خواهد بود. این به معنای این نیست که ما در ماهیت برنامه صبح آمیز خود تغییری ایجاد خواهیم کرد.
وی با اشاره به تأثیر قطعنامه و تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه، بر مذاکرات ایران و آمریکا هم بیان کرد: همه اینها قطعاتی از یک پازل هستند پازلی که ادراک ما را شکل می‌دهد. حتماً در شکل‌دهی به مواضع تعیین مطالبات و نوع نگاه‌ما به مذاکره مؤثر خواهند بود و این‌طور نیست که این اتفاقات انجام شود و ما بدون توجه به آنها، مسیر و گام‌های مذاکراتی خود را تعیین کنیم و حتماً تأثیرگذار خواهد بود و اگر مذاکرات به نتیجه مثبت هم برسد تأثیرگذار خواهد بود و تأثیر و تأثر آنها متقابل است.
وی درمورد دور بعدی مذاکرات ایران و آمریکا و اظهارات رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه مذاکرات روز پنجشنبه است، گفت: ما با طرفی مواجه هستیم‌که تغییرات در موضع گیری هایش زیاد است. ما برای یکشنبه آینده برنامه ریزی کرده ایم.
وی درمورد سفر عراقچی به نروژ تصریح کرد: این سفر با هدف حضور وزیر محترم در مجمع اسلو انجام می‌شود. مجمع اسلو یکی از گردهمایی‌های مهمی است که سالانه برگزار می‌شود و این بیست و دومین نشست آن است. در این نشست، موضوعات مربوط به منطقه غرب آسیا، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث قرار می‌گیرد. بنابراین این سفر فرصتی خواهد بود که آقای وزیر، مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را درباره طیفی از مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای مطرح کنند. همزمان، به‌دلیل حضور تعداد زیادی از کشورها در سطوح بالا و همچنین صاحب‌نظران بین‌المللی، احتمالاً دیدارهای دوجانبه زیادی نیز انجام خواهد شد. بنابراین این سفر، در چارچوب شرکت در مجمع اسلو برنامه‌ریزی و تنظیم شده است.
وی در مورد اراده طرف امریکایی برای توافق با ایران گفت: ما از ابتدا با بدبینی و البته با حسن نیت وارد مذاکرات شدیم چرا که تجربه سال‌های گذشته را داشتیم. ایران با اعتماد به نفس کامل وبا این اطمینان که برنامه ما صلح آمیز است وارد مذاکرات شد. قاعدتاً باید بعد از چند دور باید به یک چارچوبی برسیم که خواسته‌های طرفین را داشته باشد که تا الان چنین چیزی وجود نداشته است.
وی در مورد پاسخ ایران گفت: از اول مشخص بود چه چیزی می‌خواستیم. ما ثبات قدم داریم. به یمن برخورداری از انسجام ملی در این زمینه مواضع روشن است. ایده‌های مدنظر به طرف مقابل منتقل شده. در دور بعدی هم قبل از شروع گفتگوها از طریق عمان به طرف مقابل منتقل خواهد شد. هر طرحی که دو مؤلفه تضمین حفظ ساختارها و برنامه صلح آمیز ایران به شمول غنی سازی را داشته باشد و مؤلفه دوم خاتمه مؤثر تحریم‌ها را داشته باشد می‌تواند مبنای خوبی برای گفتگوها باشد.
وی با اشاره به کنسرسیوم هسته‌ای گفت: غنی سازی صفر برای ما مطلقاً پذیرفته نیست. مذاکره کنندگان اساساً مجاز نیستند در مورد طرحی که فاقد غنی سازی باشد صحبت کنند. غنی سازی برای ما یک‌بحث علمی وملموس ومبتنی بر نیازهای مردم ایران است که با زحمت زیاد کسب شده است. غنی سازی با خون شریف‌ترین انسان‌های این سرزمین ایجاد شده است.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا طرف مقابل درباره رفع تحریم هم صحبتی کرده است، گفت: بعنوان سوال شنیده ام که آیا تیم مذاکره‌کننده ایران به همان اندازه که بر حفظ زیرساخت‌های هسته‌ای تأکید دارد، درباره تحریم‌ها نیز چانه‌زنی کرده است؟ پاسخ ما روشن است، بله. رفع تحریم‌ها برای ما یک اصل بنیادین است. همان‌طور که درباره‌ی غنی‌سازی به‌صورت جدی مذاکره می‌کنیم، درباره‌ی رفع تحریم‌ها نیز دقیق و جدی وارد گفتگو شده‌ایم.
وی گفت: متأسفانه طرف مقابل در این حوزه، در بسیاری از موارد شفاف عمل نکرده و ما این موضوع را در تمامی مراحل و دورهای مذاکرات، دنبال خواهیم کرد.
بقایی عنوان کرد: هدف ما اطمینان از خاتمه مؤثر تحریم‌ها، عادی‌سازی روابط اقتصادی و بانکی کشور و رفع فشار از زندگی مردم ایران است.
بقایی خاطرنشان کرد: پاسخ ما منطقی ومعقول است اگر طرف مقابل نیز اراده‌ی جدی برای حل‌وفصل مسئله داشته باشد، این طرح می‌تواند پایه‌ای مناسب برای ادامه‌ی مذاکرات باشد.
