خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مرضیه جوانمردی فر: در دنیایی که با چالش‌های زیست‌محیطی مواجه است، استفاده از آب‌های بازیافتی، به خصوص فاضلاب، در کشاورزی به عنوان یک راهکار نویدبخش مطرح می‌شود. اما این روش، با تمام جذابیت‌های ظاهری، با چالش‌های جدی و پنهانی همراه است که نباید از آن‌ها غافل شد.
استفاده از فاضلاب برای آبیاری محصولات کشاورزی، با وجود کاهش هزینه‌های آبیاری و افزایش بهره‌وری در کوتاه مدت، می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای سلامت انسان و محیط زیست در بلندمدت داشته باشد. میکروب‌های بیماری‌زا، سموم، فلزات سنگین و مواد آلی موجود در فاضلاب، به راحتی می‌توانند از طریق ریشه گیاهان به بافت‌های خوراکی نفوذ کنند و در زنجیره غذایی انسان قرار بگیرند. این امر، علاوه بر تهدید سلامت انسان، می‌تواند منجر به آلودگی منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی، و تخریب اکوسیستم‌های حساس شود.
عدم رعایت استانداردهای تصفیه و کنترل کیفیت آب‌های بازیافتی، می‌تواند خطرات جدی برای سلامت عمومی ایجاد کند. باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های بیماری‌زا، می‌توانند در محصولات کشاورزی تجمع پیدا کنند و به راحتی از طریق مصرف آن‌ها وارد بدن انسان شوند. این مواد آلوده، می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های گوارشی، پوستی، و حتی بیماری‌های مزمن شوند.
استفاده از فاضلاب در کشاورزی، نیازمند بررسی دقیق و ارزیابی عمیق خطرات بالقوه، همراه با استانداردهای تصفیه و کنترل کیفیت بسیار بالا است. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته تصفیه و نظارت مستمر بر کیفیت آب‌های بازیافتی است تا از سلامت انسان و محیط زیست به طور کامل محافظت شود. در غیر این صورت، استفاده از آب‌های بازیافتی، به جای یک راهکار، به یک تهدید جدی برای سلامت انسان و محیط زیست تبدیل خواهد شد. باید به دنبال راهکارهای پایدار و ایمن‌تر برای آبیاری محصولات کشاورزی باشیم که هم بهره‌وری را تضمین کنند و هم سلامت انسان و محیط زیست را در اولویت قرار دهند.
پیشگیری بهتر از درمان است
امحای محصولات آلوده به فاضلاب، راه حل نهایی و پرهزینه است. اما آیا بهتر نیست به جای پاک کردن صورت مسئله، از ابتدا از کشت این محصولات جلوگیری کنیم؟ وقتی صحبت از محصولات کشاورزی آلوده به فاضلاب می‌شود، اولین راه حلی که به ذهن می‌رسد، امحای آنهاست. اما این کار، هزینه‌های زیادی اعم از هزینه‌های اقتصادی، هزینه‌های زیست‌محیطی، هزینه‌های اجتماعی و ایجاد نگرانی و بی‌اعتمادی در بین مردم می‌شود.
با جلوگیری از کشت محصولات آلوده، می‌توان از ورود آلودگی‌ها به زنجیره غذایی و حفظ سلامت مردم اطمینان حاصل کرده و همچنین از آلودگی خاک، آب و منابع طبیعی جلوگیری کرد، علاوه بر این با جلوگیری از کشت محصولات آلوده، می‌توان هزینه‌های امحا و سایر هزینه‌های مرتبط را کاهش داد.
تشدید نظارت بر منابع آبی مورد استفاده در کشاورزی، انجام آزمایش‌های دوره‌ای بر روی آب و خاک مزارع برای تشخیص آلودگی، شناسایی و برخورد قانونی با متخلفانی که از آب فاضلاب برای کشت استفاده می‌کنند، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان در خصوص خطرات استفاده از آب فاضلاب و روش‌های جایگزین، آگاهی‌رسانی به مردم در خصوص خطرات مصرف محصولات آلوده به فاضلاب، ترویج استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کشت‌های گلخانه‌ای، ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی به کشاورزان برای استفاده از آب سالم و روش‌های نوین آبیاری، ایجاد صندوق‌های بیمه برای جبران خسارت‌های ناشی از عدم امکان کشت به دلیل آلودگی آب و خاک، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی برای فرآوری محصولات کشاورزی و افزایش ارزش افزوده آن‌ها می‌تواند در جلوگیری از کشت محصولات کشاورزی با آب فاضلاب جلوگیری کند.
جلوگیری از کشت محصولات آلوده به فاضلاب، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. با توسعه زیرساخت‌ها، نظارت، آموزش و حمایت از کشاورزان، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرده و سلامت مردم، محیط زیست و اقتصاد کشور را تضمین کرد. به یاد داشته باشیم که پیشگیری، همواره بهتر از درمان است.
بنابراین، متولیان امر باید به جای اتکا به راهکارهای خطرناک استفاده از فاضلاب در کشاورزی، به دنبال راه حل‌های پایدار و ایمن‌تر باشند. توسعه روش‌های نوین آبیاری، به‌کارگیری فناوری‌های تصفیه پیشرفته برای آب‌های بازیافتی، و سرمایه‌گذاری در سیستم‌های آبیاری نوین و بهینه، از جمله گزینه‌های جایگزین و ضروری است. حفظ سلامت انسان و محیط زیست، امری حیاتی است که باید در اولویت برنامه‌ریزی‌های آتی قرار گیرد. تاکید بر جلوگیری از کشت محصولات با آب فاضلاب و تمرکز بر راه حل‌های جایگزین، نه تنها از بروز بحران‌های سلامتی جلوگیری می‌کند، بلکه زمینه‌ساز توسعه پایدار و مسئولانه در کشاورزی خواهد بود.
اجرای حکم قضائی برای امحای محصولات آلوده
محمد میرزایی رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شیراز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه رهاسازی آب در مزارع و باتلاقی‌کردن مزرعه از ترفندهای متخلفین برای جلوگیری از امحا است، گفت: هیچ‌گونه حربه‌ای نمی‌تواند مانع اجرای قانون برای حفظ سلامت عموم مردم جامعه باشد.
وی ادامه داد: در موعد قبلی اجرای دستور قضائی برخی با این حربه قصد ممانعت از اجرای قانون داشتند که با پیگیری‌های به عمل آمده و ارائه مستندات قانونی دستور دوباره قضائی صادر و در عصر پنجم خرداد اجرا شد.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شیراز افزود: تولید محصول سالم و عاری از آلودگی یکی از اساسی‌ترین مطالبات بحق مردم از بخش کشاورزی است که به طور جدی توسط متولیان دنبال و پیگیری می‌شود.
میرزایی با بیان اینکه اجرای دستور مذکور با حضور و همکاری عوامل گشت‌های همپوشان به اجرا درآمده است، گفت: عوامل جهاد کشاورزی، شهرداری، محیط زیست، شبکه بهداشت و نیروی انتظامی از جمله نهادهای درگیر عملیات بوده‌اند.
وی با تأکید بر اینکه بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی تهدید سلامت مردم جرم‌انگاری شده است، تصریح کرد: در صورت اثبات جرم، معدوم‌سازی مزرعه و حبس تا یک سال در انتظار افراد خاطی خواهد بود.
تصفیه خانه شماره یک شیراز خارج از ظرفیت است
علی امینی شهردار منطقه ۷ شیراز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تصفیه‌خانه شماره ۱ در سطح منطقه ۷ خارج از ظرفیت کار می‌کند و آب فاضلابی که وارد می‌شود، بدون تصفیه خارج می‌شود. این موضوع به دلیل کمبود آب و خشکسالی، کشاورزان را به استفاده از آب فاضلاب برای آبیاری مزارع سوق داده است.
وی همچنین به مسئولیت‌های بین بخشی در این زمینه اشاره کرد و گفت: مسئولیت این کار به جهاد کشاورزی و بهداشت برمی‌گردد و نیاز به یک برنامه‌ریزی مدون بین سازمان‌ها وجود دارد
شهردار منطقه ۷ شیراز افزود: باید به سمت تغییر رژیم کشت و یا کشت محصولات غیر خوراکی حرکت کرد و افزود: وظیفه ما امحای محصولات آبیاری شده با آب فاضلاب است تا از سلامت جامعه و محیط زیست حفاظت کنیم.
با کشاورزان متخلف برخورد قانونی شود
مسعود زارعی رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شورای اسلامی شهر شیراز، در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد کشاورزی با آبیاری از آب فاضلاب در مناطق غرب و شرق شیراز اظهار نگرانی کرد.
وی گفت: استفاده از آب فاضلاب در کشاورزی این مناطق، مشکلات فراوانی ایجاد کرده است، اما در هر صورت بنا بر گزارشات گشت همپوشان محصولات کشاورزی آبیاری شده با آب آلوده، معدوم‌سازی می‌شوند.
عضو شورای شهر شیراز بر ضرورت پیشگیری از کاشت محصولات در این شرایط اقتصادی تاکید کرد و افزود: باید از کاشت محصولات در مناطقی که با آب فاضلاب آبیاری می‌شوند، جلوگیری شود.
زارعی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته، اظهار امیدواری کرد که مسئولان مربوطه با تقویت نظارت دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط، و با هم‌افزایی سازمان‌های ذی‌ربط، بتوانند این مشکل را حل کنند.
وی معتقد است که این اقدامات پیشگیرانه ضروری است تا از تکرار مشکلات و معضلات ناشی از کشاورزی با آب فاضلاب جلوگیری شود.
رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شورای اسلامی شهر شیراز با تصریح بر اینکه باید کشاورزان را به سمت کشت محصولات غیر خوراکی سوق داد، گفت: گشت همپوشان باید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از کاشت محصولات با آب فاضلاب انجام دهد.
زارعی تصریح کرد: اصولاً افرادی که به کاشت محصول با آب فاضلاب اهتمام دارند اشخاص مشخصی هستند، لذا جهاد کشاورزی و دستگاه قضائی باید ورود کرده و با بررسی موضوع نسبت به کاشت این محصولات جلوگیری به عمل آورند و با متخلفین برخورد قانونی داشته باشند.
