خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - امیرماهان محمدی یکتا: چهل روز پس از تحویل گندم به سیلوهای دولتی، کشاورزان گندم‌کار همچنان چشم‌به‌راه دریافت مطالبات خود هستند. این تأخیر، که با وعده‌های مکرر اما بی‌نتیجه همراه بوده، زندگی این قشر زحمت‌کش را به تنگنا کشانده و اعتماد آنها به سیاست‌های دولت را به چالش کشیده است.
گندم، به‌عنوان ستون فقرات امنیت غذایی ایران، نه‌تنها محصولی استراتژیک، بلکه نمادی از تلاش شبانه‌روزی کشاورزانی است که حالا در پیچ‌وخم بوروکراسی و مشکلات مالی گرفتار شده‌اند.
تأخیر در پرداخت به گندمکاران، قصه‌ای تکراری در بخش کشاورزی ایران است. سال گذشته، دولت با بدهی‌ای معادل ۱۱۰ همت به کشاورزان مواجه بود و تنها پس از ماه‌ها انتظار، در آبان ۱۴۰۳ این بدهی‌ها تسویه شد، اما این تسویه، پایانی بر مشکلات نبود، در سال جاری، کشاورزان تهرانی که از ابتدای فصل برداشت در فروردین ۱۴۰۴ گندم خود را تحویل دولت داده‌اند، هنوز هیچ پرداختی دریافت نکرده‌اند. این در حالی است که تا ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، دولت ۱.۵۱۴ میلیون تن گندم به ارزش بیش از ۳۱ همت خریداری کرده است و در حالی که قانون خرید تضمینی شفاف گفته پول خرید تضمینی ۴۸ ساعته پرداخت شود، عزمی در پرداخت مطالبات گندمکاران مشاهده نمی‌شود.
هر سال همین قصه است. وعده می‌دهند، اما ما باید ماه‌ها دنبال پولمان بدویم
وضعیت کنونی برای کشاورزان تهران به‌ویژه نگران‌کننده است، چرا که پیش‌بینی‌ها از کاهش تولید گندم در سال ۱۴۰۴ به دلیل شرایط نامناسب جوی حکایت دارد، تولید گندم که در سال گذشته به ۱۶ میلیون تن رسید، احتمالاً در سال جاری به ۹ تا ۱۱ میلیون تن کاهش خواهد یافت، این کاهش، نه‌تنها فشار مالی بر دولت را افزایش داده، بلکه کشاورزان را نیز در تنگنای مالی بیشتری قرار خواهد داد و آنها برای تأمین بذر، کود و سایر هزینه‌های تولید به این پرداخت‌ها وابسته‌اند.
این اتفاقات در حالی است، که جعفر خدابخشی، سرپرست معاونت اداری و مالی بازرگانی دولتی پیش از این وعده پرداخت به موقع مطالبات را داده و گفته بود: در جلسه خرید تضمینی گندم سال ۱۴۰۴، تأمین مالی و پرداخت به موقع به کشاورزان به عنوان اولویت اصلی مطرح شد و بر این اساس، پرداخت هزینه خرید تضمینی گندم بر اساس کد ملی و موقعیت مکانی کشاورزان در هر شهر، مورد تأکید قرار گرفته است.
احمد، کشاورز ۴۸ ساله، به خبرنگار مهر می‌گوید: ما گندم را با خون دل تولید کردیم و به دولت تحویل دادیم. حالا ۴۰ روز گذشته و هیچ خبری از پول نیست. این پول برای فصل بعدی لازم است. چطور باید ادامه دهیم؟
وی می‌افزاید: هر سال همین قصه است. وعده می‌دهند، اما ما باید ماه‌ها دنبال پولمان بدویم. این تأخیرها زندگی ما را فلج کرده و نمی‌توانیم، روی پول خود حساب کرده و برای آن برنامه ریزی کنیم.
چرا این تأخیرها ادامه دارند؟ کارشناسان چند عامل کلیدی را مطرح می‌کنند. نخست، مشکلات بودجه‌ای دولت است که به دلیل کاهش تولید گندم و افزایش هزینه‌ها، تشدید شده است، دوم، نبود سیستم پرداخت شفاف و کارآمد است که کشاورزان را در بلاتکلیفی نگه می‌دارد و سوم، ضعف در مدیریت زنجیره تأمین گندم است که از تولید تا خرید و پرداخت را تحت تأثیر قرار داده است.
در سال ۱۴۰۲، تأخیر در اعلام قیمت‌های خرید تضمینی، انگیزه کشاورزان را برای کاشت گندم کاهش داد، این الگو در سال‌های بعد نیز تکرار شده و نشان‌دهنده نیاز فوری به اصلاحات ساختاری است.
تأخیر در پرداخت پول‌های خرید تضمینی گندم چه پیامدهایی دارد؟
مقامات دولتی بارها وعده تسویه سریع بدهی‌ها را داده‌اند. در آبان ۱۴۰۳، دولت اعلام کرد، بدهی‌های سال گذشته را به‌طور کامل پرداخت کرده است، اما این موفقیت، به نظر می‌رسد موقتی بوده است و در سال جاری، هیچ اطلاع‌رسانی رسمی درباره زمان‌بندی پرداخت‌ها منتشر نشده و کشاورزان در بی‌خبری به سر می‌برند. این عدم شفافیت، نه‌تنها اعتماد کشاورزان را خدشه‌دار کرده، بلکه آینده تولید گندم را نیز به خطر انداخته است.
تأخیر در پرداخت‌ها، فراتر از مشکلات مالی، پیامدهای گسترده‌تری دارد. بسیاری از کشاورزان به دلیل ناتوانی در تأمین هزینه‌های تولید، ممکن است از کاشت گندم در فصل بعدی صرف‌نظر کنند، این موضوع می‌تواند خودکفایی ایران در تولید گندم را که در سال‌های اخیر به سختی به دست آمده، به خطر بیندازد. علاوه بر این، فشار مالی بر کشاورزان، معیشت خانواده‌های آنها را تهدید می‌کند و می‌تواند به افزایش مهاجرت روستایی به شهرها منجر شود.
۴۰ روز انتظار برای دریافت مطالبات، نه‌تنها زندگی گندمکاران تهران را مختل کرده، بلکه زنگ خطری برای آینده امنیت غذایی ایران است. گندمکاران، که با زحمت و عرق جبین، نان سفره میلیون‌ها ایرانی را تأمین می‌کنند، شایسته احترام و حمایت واقعی‌اند، نه وعده‌های توخالی.
تأخیرهای مکرر در پرداخت‌ها، نشانه‌ای از ضعف‌های ساختاری در مدیریت کشاورزی است که اگر اصلاح نشود، می‌تواند دستاوردهای خودکفایی گندم را به باد دهد.
دولت باید با شفافیت، برنامه‌ریزی دقیق و تعهد به پرداخت به‌موقع، اعتماد کشاورزان را بازگرداند و از این قشر حیاتی حمایت کند. در غیر این صورت، چرخه ناامیدی و بحران ادامه خواهد یافت و هزینه آن را نه‌تنها کشاورزان، بلکه کل جامعه پرداخت خواهد کرد.
