راز سقوط سریع بشار اسد فاش شد/ ماجرای یک حمله سایبری گسترده به ارتش سوریه/ چگونه اشتباه امنیتی همسر اسد؛ حکومت او را بر باد داد؟

به گزارش خبر فوری، الجزیره در گزارشی به نقل از برخی رسانه های آمریکایی مدعی شده که یک گروه سایبری خطرناک و پیچیده، که خود را در قالب گروه‌های ارسال کنندۀ کمک‌های بشردوستانه پنهان کرده بود، ارتش سوریه را به شدت تضعیف کرد و نفوذش به حدی بالا رفت که گمان می ‌رود در فروپاشی سریع حکومت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ نقش عمده داشته است.

طبق اطلاعات فاش شده توسط تحقیقات یک روزنامه‌نگار سوری، که در ۲۶ می ۲۰۲۵ در وب‌سایت مجله آمریکایی نیوزلاین منتشر شد، این عملیات دوره جدیدی از جنگ سایبری را برجسته می ‌کند که در آن ابزارهای دیجیتال می ‌توانند بر قدرت نظامی متعارف غلبه کنند.

این عملیات سایبری با یک برنامه جعلی به نام STFD-686 آغاز شد که از برنامه رسمی « Syria Trust for Development » تقلید می‌کرد. این برنامه توسط اسماء الاخرس، همسر بشار اسد، هدایت و نظارت می ‌شد.

برنامه نفوذی از طریق یک کانال تلگرامی تایید نشده توزیع شد و افسرانی را که از مشکلات اقتصادی شدید رنج می ‌بردند، هدف قرار داد. هزاران نفر با وعده کمک مالی، اطلاعات شخصی و نظامی خود را به عنوان بخشی از فرآیند ثبت نام، در اختیار این برنامه گذاشتند و بدین طریق انبوهی از اطلاعات در اختیار هکرها قرار گرفت.

نویسنده گزارش نیوزلاین مدعی است که پس از نصب، این برنامه نه تنها داده ‌های حساس را از طریق فرم ‌های فیشینگ (مانند رتبه افسران، محل خدمت و جزئیات خانواده) جمع ‌آوری می‌ کرد، بلکه از نرم‌افزار جاسوسی SpyMax نیز استفاده می نمود تا به عمق اطلاعاتی افسران دست پیدا کند.

این نرم‌افزار پیشرفته به مهاجمان، اجازه دسترسی کامل به گزارش‌ های تماس، پیام‌ های متنی، عکس‌ ها، اسناد و حتی امکان فعال کردنِ دوربین‌ ها و میکروفون ‌ها از راه دور را می‌ داد.

به گفته شاهین، این عملیات پیچیده که فریب روانی را با جاسوسی سایبری پیشرفته ترکیب کرده، نشان دهنده برنامه ‌ریزی دقیق دشمن برای نفوذ در ساختار ارتش و حکومت بشار اسد است.

فروپاشی از درون

این جاسوس‌افزار حداقل پنج ماه قبل از عملیات مخالفان سوری که منجر به سقوط بشار اسد و تصرف حلب در دسامبر ۲۰۲۴ شد، شروع به فعالیت کرد.

داده‌های جمع‌آوری ‌شده توسط این جاسوس‌افزار، نقشه ‌ای زنده و به روز از نحوه استقرار نیروها و آسیب ‌پذیری‌های استراتژیک قوای اسد در اختیار مهاجمان قرار داد و به آنها دریچه‌ ای برای نفوذ در ساختار نظامی سوریه عرضه نمود. اطلاعات لو رفته احتمالاً به شورشیان کمک کرد تا شکاف ‌های دفاعی را شناسایی کرده و حملات سریع و غافلگیرانه ‌ای را علیه ارتش سوریه برنامه ‌ریزی کنند.

این حادثه نکته ‌ای منحصر به فرد را برجسته می ‌کند: «این کمپین جاسوسی افراد خاصی را هدف قرار نداده، بلکه کل یک نهاد نظامی را هدف قرار داده است.» این نفوذ گسترده در فرماندهی نظامی حکومت بشار اسد می‌ تواند راز دستورات متناقض ارتش در روزهای پیش از فروپاشی و هرج و مرج در آن را در روزهای پایانی حکومت اسد و حتی آتش‌سوزی های مشکوکی که در میدان نبرد، به ویژه در حما، رویت شد، توضیح دهد.

درس‌ های مهم از یک حمله سایبری عظیم

اگرچه برنامه‌ریزان واقعی این حمله سایبری گسترده ناشناخته مانده ‌اند، اما نشانه‌ هایی وجود دارد که بازیگران مختلف سیاسی، از جمله جناح‌ های مخالف سوری و سازمان‌ های اطلاعاتی منطقه ‌ای یا بین‌ المللی، در این واقعه تاثیرگذار بوده اند.

این حادثه نشان می‌دهد که چگونه ابزارهای دیجیتال کم‌هزینه می ‌توانند یک نیروی نظامی متعارف را نابود کنند. همچنین، این واقعه نشان می ‌دهد که چگونه نقاط ضعف سیستمی مانند روحیه پایین، حقوق پایین، عدم آگاهی از امنیت دیجیتال و فساد اداری و اقتصادی می ‌توانند به پاشنه آشیل یک ارتش یا نهاد نظامی در جنگ مدرن تبدیل شوند.

نویسنده گزارش معتقد است تعیین تعداد دقیق تلفن‌ های هک شده در حمله سایبری سوریه دشوار است، اما احتمالاً تعداد تلفن های آلوده به هزاران عدد می‌ رسد. گزارشی که در اواسط ژوئیه در همان کانال تلگرام آلوده منتشر شد، نشان داد که در آن ماه ۱۵۰۰ انتقال پول انجام شده است. نویسنده نیوزلاین می گوید: «هیچ‌کدام از کسانی که از طریق این اپلیکیشن پول دریافت کردند، به دلیل نگرانی ‌های امنیتی حاضر به صحبت با من نشدند.»