به گزارش ایرنا در عصر جنگ‌های شناختی و عملیات روانی، رسانه‌ها به ابزار اصلی در جبهه نبرد اطلاعاتی تبدیل شده‌اند تحریف واقعیت، القای ناامیدی و گسترش شایعات، از مهمترین تاکتیک‌های رسانه‌ای دشمن برای ایجاد نااطمینانی و تزلزل روانی در جامعه محسوب می‌شود که در چنین شرایطی، تولید روایت ملی و هماهنگی میان دستگاه‌های اطلاع‌رسانی بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
در شرایط حساس کنونی که کشور درگیر ابعاد مختلف جنگ نظامی، رسانه‌ای و روانی است، نقش رسانه‌ها و دستگاه‌های مسئول در ایجاد آرامش و انسجام اجتماعی نقشی تعیین‌کننده است.
همان‌گونه که معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان تاکید دارد، شفافیت آگاهانه، روایت واقعی، هوشیاری در برابر تحریف‌ها، کلید عبور عزتمندانه از بحران است.
سعید پورعلی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان روز سه شنبه در پاسخ به سوال های ایرنا با اشاره به ابعاد حمله اخیر رژیم صهیونیستی و اجرای عملیات وعده صادق ۳، بر ضرورت حفظ آرامش روانی جامعه، اطلاع‌رسانی هوشمند و مقابله منسجم با جنگ شناختی دشمن تاکید کرد.
سوال: باتوجه به ابعاد حمله اخیر و فضای احساسی ناشی از شهادت عزیزانمان، دستگاه‌های مسئول چه اقداماتی برای تقویت آرامش روانی مردم در دستور کار دارند؟
پاسخ: در شرایطی که جامعه تحت تاثیر احساسات ناشی از شهادت فرماندهان، دانشمندان و شهروندان غیرنظامی قرار دارد، تقویت آرامش روانی مردم در اولویت ویژه قرار گرفته است، دستگاه‌های مسئول با سه محور اصلی یعنی «اطلاع‌رسانی شفاف»، «افزایش حس امنیت روانی» و «مقابله فعال با جنگ شناختی» اقدامات خود را ساماندهی کرده‌اند.
به‌طور مشخص، راه‌اندازی خطوط ارتباطی ۲۴ ساعته، انتشار منظم اطلاعیه‌های رسمی و دعوت از کارشناسان روانشناسی و رسانه برای تحلیل فضای واقعی، از جمله گام‌های اجرایی در این زمینه است.
همچنین مدیریت فضای مجازی با رویکرد کنش‌گرایانه، تقویت روایت‌های امیدبخش، به تصویر کشیدن اقتدار نیروهای مسلح و نمایش ایستادگی خانواده‌های شهدا در رسانه‌ها، نقش مهمی در آرام‌سازی فضا ایفا می‌کند.
سوال: به نظر شما در چنین شرایطی، مهمترین تهدید روانی علیه جامعه چیست؟ ترس، نااطمینانی یا روایت‌های تحریف‌شده دشمن؟
پاسخ: هر سه مؤلفه یعنی ترس، نااطمینانی و روایت‌های تحریف‌شده تهدیدهایی جدی هستند، اما مهمترین و ریشه‌دارترین تهدید، نااطمینانی حاصل از روایت‌های تحریف‌شده دشمن است.
ترس معمولا در ساعات اولیه حادثه خود را نشان می‌دهد و با اقداماتی مانند اطلاع‌رسانی و حضور مسئولان قابل مدیریت است، اما نااطمینانی به‌مراتب پیچیده‌تر و ماندگارتر می شود.
انتشار روایت‌های تحریف‌شده توسط دشمن با هدف تخریب واقعیت، ایجاد بی‌اعتمادی و القای شکست، باعث گسترش سردرگمی و اضطراب جمعی می‌شود که این نااطمینانی، بستر اصلی رشد ترس، بی‌اعتمادی و تحلیل‌پذیری نادرست افکار عمومی است.
بنابراین باید دقت داشت راه مقابله نیز تولید روایت‌های واقعی، انسجام رسانه‌ای و حضور کارشناسان امین در تبیین واقعیت‌هاست.
سوال: رسانه‌های داخلی در چنین موقعیتی چگونه باید بین اطلاع‌رسانی مسئولانه و حفظ امنیت ملی تعادل برقرار کنند؟
پاسخ: تعادل میان اطلاع‌رسانی و امنیت ملی یک ضرورت حیاتی است. شفافیت مطلق ممکن است اطلاعات راهبردی را افشا کند و در مقابل، اطلاع‌رسانی مبهم نیز بستر شایعه‌سازی را فراهم می‌آورد بنابراین رسانه‌ها باید با رعایت اصول حرفه‌ای، خطوط قرمز امنیتی را بشناسند و صرفا به انتشار اطلاعات تاییدشده از مراجع رسمی اقدام کنند.
رسانه‌ها باید نقش خود را در معنادهی به روایت ملی و حفظ انسجام ایفا کنند، نه فقط در انتقال اطلاعات خام فعال باشند، تفسیر صحیح وقایع، حفظ آرامش روانی و تقویت حس اقتدار و همبستگی از طریق محتوای سازنده، مهمترین رسالت رسانه در بحران‌های امنیتی است.
سوال: چه مواردی را رسانه‌ها نباید منتشر کنند، حتی اگر از نظر افکار عمومی خواستار شفاف‌سازی باشند؟
پاسخ: خط قرمزهایی مشخص برای رسانه‌ها وجود دارد که عبور از آن‌ها می‌تواند امنیت ملی و آرامش روانی جامعه را با خطر مواجه کند.
از جمله مواردی که نباید منتشر شود می‌توان به اطلاعات طبقه‌بندی‌شده نظامی، جزئیات عملیات‌ها، هویت فرماندهان، موقعیت‌های زمانی و مکانی حساس و اطلاعات مربوط به تجهیزات خاص اشاره کرد.
همچنین، انتشار اخبار تاییدنشده، محتوای هراس‌افکن، یا گزارش‌های ناقص از حوادث امنیتی در لحظات اولیه از جمله اشتباهاتی است که می‌تواند زمینه‌ساز التهاب عمومی و سوءاستفاده دشمن شود، رسانه‌ها باید مرز میان اطلاع‌رسانی و پنهان‌سازی غیرضروری را به‌خوبی درک کرده و در راستای وحدت ملی و ثبات روانی جامعه حرکت کنند.
روایت تحریف‌شده دشمن بزرگ‌ترین تهدید روانی علیه جامعه است
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان در بسط اهمیت روایت های تحریف شده دشمن گفت: نااطمینانی ناشی از روایت‌های تحریف‌شده دشمن مهمترین تهدید روانی علیه جامعه در شرایط فعلی است چراکه ریشه بسیاری از ترس‌ها، شایعات و اضطراب‌ها، در نبود اطلاعات شفاف و تسلط روایت‌های معارض نهفته است.
پورعلی افزود: در مواجهه با عملیات‌های روانی و شناختی دشمن، روایت ملیِ منسجم و مبتنی بر واقعیت، بهترین پادزهر است بنابراین باید رسانه‌ها و مسئولان در کنار هم، میدان روایت را از دشمن بازپس بگیرند.
وی با تاکید بر اهمیت زمان در اطلاع‌رسانی اظهار داشت: اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع، قبل از شکل‌گیری شایعه، ابزار اصلی پیشگیری از تشویش اذهان عمومی است، تاخیر، ابهام یا قطره‌چکانی‌کردن اطلاعات، زمینه‌ساز بی‌اعتمادی و جولان جنگ روانی می‌شود.
وی تصریح کرد: تقویت آرامش روانی جامعه، صرفا با اعلام اخبار رسمی محقق نمی‌شود، بلکه به محتوای مثبت، امیدبخش و تصویرسازی از اقتدار، انسجام ملی و تدبیر نیاز دارد که در شرایط بحرانی، رسانه‌ها باید از نقش صرفا خبری عبور کنند و به کنشگران فعال در تفسیر، تحلیل و تزریق اعتماد اجتماعی تبدیل شوند.
به گفته پورعلی، خط تماس ۲۴ ساعته، نشست‌های پاسخگو، بهره‌گیری از چهره‌های مورد اعتماد و حضور میدانی مسئولان از جمله اقداماتی هستند که در استان لرستان در دستور کار قرار گرفته تا آرامش عمومی حفظ و تقویت شود.
وی با تاکید بر ضرورت پیش‌دستی رسانه‌ای ادامه داد: فضای رسانه‌ای کشور باید از وضعیت منفعل به وضعیت پیش‌دستانه تغییر کند؛ یعنی نه‌تنها به شایعات پاسخ دهد، بلکه روایت‌های اصیل و امیدوارکننده تولید و منتشر کند.
وی خاطرنشان کرد: تولید محتوای رسانه‌ای در شرایط بحران باید ترکیبی از عقلانیت، عاطفه و اقتدار باشد؛ یعنی هم ذهن مخاطب را اقناع کند و هم احساس امنیت و غرور ملی را تقویت نماید.
شناخت عملیات روانی جزو ضروریات جنگ نرم است
پورعلی یکی از الزامات پدافند نرم را آموزش عمومی در حوزه سواد رسانه‌ای دانست و گفت: شناخت عملیات روانی و مقابله با اخبار جعلی جزو ضروریات امنیت نرم کشور است که باید در مدارس، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال شود.
وی همچنین افزود: رسانه‌ها باید بین اصل شفاف‌سازی و حفظ امنیت ملی توازن برقرار کنند؛ شفافیتی هوشمند، مشروط و هدایت‌گر نه شفافیتی هیجانی یا مخل امنیت ملی.
معاون استاندار لرستان با هشدار درباره حساسیت انتشار اطلاعات تاکید کرد: در بحران‌ها، حتی یک جمله اشتباه یا انتشار جزئیات تاییدنشده می‌تواند پیامدهای امنیتی جدی در پی داشته باشد که رسانه باید دقت و مسئولیت‌پذیری را در بالاترین سطح رعایت کند.
پورعلی همچنین گفت: رسانه‌های استان‌ها باید نقش مکمل رسانه ملی را ایفا کنند؛ به‌ویژه با تکیه بر ظرفیت‌های چهره‌های معتمد محلی مثل علما، بزرگان ایلات و خانواده شهدا که می‌توانند پل ارتباطی میان مردم و حاکمیت باشند.
وی ادامه داد: افزایش دسترسی عمومی به مشاوره‌های روانشناسی، راه‌اندازی تیم‌های روانشناس در محلات و مدارس و فراهم‌کردن خدمات حمایتی فوری، در کاهش اضطراب جمعی بسیار موثر خواهد بود.
وی همچنین بر ضرورت انسجام دستگاه‌ها در پاسخ به عملیات روانی دشمن تاکید کرد و گفت: تمام دستگاه‌های مسئول باید با هم‌افزایی، رزمایش رسانه‌ای مشترک طراحی و اجرا کنند تا پاسخ‌های هماهنگ، دقیق و قاطع به جنگ روانی دشمن شکل بگیرد.
پورعلی ادامه داد: در بحران‌های امنیتی، مدیریت اطلاعات باید لایه‌بندی‌شده باشد؛ رسانه‌ها باید بدانند چه اطلاعاتی عمومی، چه اطلاعاتی خاص و چه مواردی کاملا محرمانه‌اند و بر اساس این مرزبندی‌ها عمل کنند.
