به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، حوادث مهمی بر تاریخ ایران و جهان اسلام در دوره معاصر گذشته است. تهاجم‌های خارجی، جنگ‌های داخلی، شکست‌های سنگین و بیدادگری‌های شاهان تنها بخشی از این حوادث سرنوشت‌ساز، گاه تلخ و گاه عبرت‌آموز بوده است اما در این دوره، طوفان‌های سهمگین‌تری زندگی مردم ایران و مسلمانان جهان اسلام را دستخوش تغییر و تحول ساخته است.
ایران و جهان اسلام در هیچ دوره‌ای چون دوره معاصر، چنین مورد هجوم مستقیم و غیرمستقیم خارجی طولانی قرار نداشته‌اند. این تهاجم، از سوی قدرت‌های اروپایی و با هدف غارت استعماری ایران و سایر مناطق مسلمان‌نشین، صورت گرفت. استعمارگران به منظور دستیابی به مواد اولیه، نیروی کار ارزان و بازار فروش، سرزمین‌های شرقی و از جمله ایران را در دو دوره استعمار قدیم و نوین، تحت سلطه گرفتند. انقلاب اسلامی رابطه استعماری ایران و دولت های خارجی را قطع کرد و از میزان سلطه آنان بر مناطق مختلف اسلامی کاست اما آنان، با اتخاذ رویکرد استعمار فرانو در صدد سلطه جدید بر ایران و کشورهای اسلامی اند.
با افزایش آگاهی مردم از پیشرفت‌های اروپائیان، اعتماد آنان به توانایی دولتمردان ایرانی و اسلامی کاهش یافت. این امر، کاهش مشروعیت حاکمان را در پی داشت. در عوض، عکس‌العمل کارگزاران مسلمان، حفظ قدرت با تکیه بر قدرت‌های خارجی و افزایش ستمگری بر مردم بود. اتحاد بین دولت های اسلامی که برای بقا نیازمند تکیه به خارجیان بودند و با خارجیانی که ادامه استعمار خود را در حمایت از دولت‌های دست نشانده می‌دیدند، تحولات بسیاری را دامن زد.
در نقطه مقابل قدرت‌های چپاول‌گر خارجی، مردمی بودند که هم از توسعه و پیشرفت محروم بودند و هم زیر ظلم و ستم حاکمان سرسپرده قرار داشتند. در این شرایط، اغلب روحانیون و سایر آزادمردان با توسل به دین اسلام، در کنار مردم بودند. قدرت اجتماعی برآمده از مردم و قدرت سیاسی ناشی از نظام‌های حاکم در یک جدال مستمر به سر برده‌اند. این بخش از کتاب، جدال بین این دو قدرت را به تصویر می‌کشد تا نشان دهد قدرت دین، همواره کامیاب است و بدین سان، حقایق و واقعیات تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام را به تصویر می‌کشد.
در کتاب «ایران و اسلام معاصر» ابتدا مفاهیم تاریخ معاصر و جهان اسلام تعریف می‌شود. سپس با مروری بر مهم‌ترین حوادث دوره قاجار، نقش روحانیون و انجمن‌ها در حوادث انقلاب مشروطه بررسی می‌شود. «شرح مهم‌ترین وقایع اسلام معاصر در ایران»؛ «اولتیماتوم ۱۹۱۱ روسیه به ایران»؛ «سقوط خلافت عثمانی»؛ «سلطنت پهلوی اول و کودتای رضاخان»؛ «کودتای ۲۸ مردادماه سال ۱۳۳۲» و «نهضت ملی شدن نفت» شناخت مناسب را از ایران معاصر به دست می‌دهد.
قسمتی از متن کتاب
حمایت آیت الله سیدعبدالله بهبهانی از امین سلطان اتابک صدراعظم ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه برای تصدی پست صدراعظمی محمدعلی شاه، دامنه اختلافات بین روحانیون را گستراند. دلیل این اختلافات آن بود که اتابک به دلیل خیانت از کشور تبعید شد و نیز، به عنوان نوکر شاه شناخته می‌شد تا مردم، به علاوه، پیش از این، مورد تکفیر قرار گرفت. در مجموع شهرت خوبی نداشت. موافقین اتابک علت حمایت از وی را تجربه و نیز تغییر رویه او از استبداد به مشروطه می دانستند.
دامنه این اختلافات پس از سرایت به مردم، سرانجام جان اتابک را گرفت. وی که در صدد التیام رابطه شاه با مجلس برآمد و بااتخاذ دست‌خطی از شاه در حمایت از مجلس، به همراه آیت الله بهبهانی به مجلس رفت تا مجلسی‌ها را از حمایت شاه باخبر کند ولی پس از خروج از مجلس، توسط عباس آقا صراف آذربایجانی ترور شد. گفته می‌شد که محمدعلی شاه به دلیل کوتاهی اتابک در تامین خواسته‌های ملوکانه، نقش ترور وی را طراحی و اجراء کرد.
ترور اتابک از یک سو هشداری به آیت الله بهبهانی و از سوی دیگر هشداری به درباریان بود تا از مستبدان و بیگانه پرستان به ظاهر مشروطه خواه حمایت نکند و این موضوع از تاسیس انجمن خدمت توسط عده‌ای از کارگزاران درباری و از نطق امام جمعه خویی که در جمع حدود پانصد نفر از وابستگان دولت و دربار که برای اعلام وفاداری به مجلس آمدند، هویدا است: «آیاانصاف است با بودن شما اجانب به خاک ما طمع نمایند؟ شما ایرانیان غیرت دارید؟ حمیت‌دارید؟ دین دارید؟ چه شده غیرت شماها؟ کجا رفته حمیت و تعصب و دینداری شماها؟ آیا ایران وطن عزیز و مملکت چند هزار ساله ما نیست؟ آیا پدران و گذشتگان ما دفن این خاک نیستند؟ چرا باید با وجود شما همسایه به خاک ما بتازند و خون برادران ما ریزد؟ زن‌ها را شکم درد و اطفال را سر بردارد؟ کو غیرت؟ کو حمیت؟ کو دین اسلام و غیرت مسلمانی؟ (صفحه ۸۰ و ۸۱)
کتاب «ایران و اسلام معاصر» نوشته مرتضی شیرودی در قطع رقعی، جلد شومیز با کاغذ تحریر و در ۲۶۰ صفحه با شمارگان۵۰۰ نسخه در سال ۱۴۰۲ توسط نشر خرسندی به چاپ دوم رسید.
