به گزارش سه‌شنبه شب ایرنا به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات کامیپوتری علوم انسانی اسلامی نور، مدیر پروژه نرم افزار پژوهیار ۳ این نرم‌افزار را تسهیل کننده پژوهش در علوم انسانی و اسلامی توصیف کرد و اظهار کرد: نرم‌افزار پژوهیار با پشتیبانی از منابع متنوع، پژوهش در علوم انسانی و اسلامی را تسهیل می‌کند.
فرحناز سلطانی با اشاره به ویژگی‌های برجسته این ابزار پژوهشی گفت: این نرم‌افزار با چهار ویژگی مهم طراحی شده که استفاده از آن را برای پژوهشگران حوزه‌های مختلف، به‌ویژه در علوم انسانی و اسلامی، تسهیل می‌کند.
وی بیان کرد: یکی از قابلیت‌های شاخص این نرم‌افزار، امکان هم‌زمان‌سازی است؛ به‌طوری که کاربران می‌توانند به‌صورت هم‌زمان از طریق چند دستگاه به محتوای خود دسترسی داشته باشند.
سلطانی با ذکر اینکه این نرم‌افزار بیش از ۴۰۰ شیوه استناد مختلف از دانشگاه ها و موسسه های گوناگون را پشتیبانی می‌کند، بیان کرد: علاوه بر شیوه های استاندارد بین‌المللی بسیاری از شیوه‌نامه‌های داخلی که برای منابع فارسی، اسلامی، قرآنی و مانند آن طراحی شده‌اند نیز در این نرم‌افزار تعریف شده‌اند.
وی یکی از مهم‌ترین مزیت‌های نرم‌افزار را پشتیبانی از انواع منابع اطلاعاتی عنوان کرد و گفت: علاوه بر منابع سنتی مانند کتاب و مقاله، منابع نوظهوری چون پادکست، صفحات وب، شبکه‌های اجتماعی و حتی فایل‌های چندرسانه‌ای نیز در این سامانه قابل ثبت و استناد هستند.
سلطانی در ادامه با اشاره به افزونه مرورگر این نرم‌افزار تصریح کرد: از طریق یک کانکتور که روی مرورگرها نصب می‌شود، کاربران می‌توانند اطلاعات موردنظر خود را از پایگاه‌های مختلف فارسی و لاتین استخراج و ذخیره کنند ضمن اینکه این پایگاه‌ها شامل بخش عمده پایگاه بانک اطلاعاتی داخلی از قبیل کتابخانه ملی، سامانه نشریه های دانشگاه تهران، نورمگز، نورلایب و همچنین منابع معتبر بین‌المللی مانند JSTOR است.
وی با اشاره به سابقه توسعه نرم‌افزار خاطرنشان کرد: نخستین نسخه بتای این نرم‌افزار در سال ۱۳۹۰ به‌صورت افزونه مرورگر منتشر شد که سپس نسخه اول آن در سال ۱۳۹۳ با قابلیت‌های گسترده‌تری عرضه شد و از سال ۱۴۰۰، با حمایت‌های صورت‌گرفته، فرآیند تحقیق و توسعه نرم‌افزار به‌صورت جدی‌تری دنبال شد و نسخه‌های پیشرفته‌تری ارائه شد.
سلطانی درباره نسخه جدید نرم‌افزار تصریح کرد: در طراحی جدید، علاوه بر ارتقای زیرساخت، بهبود قابل‌توجهی در سرعت و کیفیت جستجو و مدیریت داده‌ها حاصل شده است و همچنین امکاناتی مانند یادداشت‌گذاری، برچسب‌گذاری، و سازماندهی منابع علمی به‌صورت یکپارچه در نرم‌افزار پیاده‌سازی شده است.
وی درباره آینده این سامانه افزود: نسخه آنلاین نرم‌افزار با امکانات کامل، تا پایان سال آینده در دسترس قرار خواهد گرفت و همچنین قابلیت‌های هوش مصنوعی متناسب با نیازهای بومی و فضای پژوهش در علوم انسانی و اسلامی نیز در دستور کار توسعه قرار دارد.
هوش مصنوعی، آینده پژوهش در علوم انسانی را متحول می‌کند
معاون فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نیز در این آیین گفت: با تلفیق علوم انسانی، اسلامی و فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، می‌توان آینده‌ای مبتنی بر تحلیل عمیق، داده‌محور و هوشمند را برای پژوهش‌های اسلامی ترسیم کرد.
احمد ربیعی زاده با اشاره به پیشینه تولید نرم‌افزارهای تخصصی در مرکز نور اظهار کرد: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی اسلامی نور با بیش از ۳۶ سال سابقه فعالیت، نقش پیشگامی در بهره‌برداری از فناوری‌های نوین در خدمت پژوهش‌های علوم اسلامی و انسانی داشته است.
وی افزود: از آغاز، تمرکز این مرکز بر دیجیتالی‌سازی منابع اسلامی، تولید نرم‌افزارهای پژوهشی و توسعه زیرساخت‌های علمی بوده است؛ اقدامی که در ابتدا حتی از سوی برخی نهادها جدی گرفته نمی‌شد، اما اکنون به یک ضرورت انکارناپذیر بدل شده است.
ربیعی زاده با اشاره به تولید نرم‌افزارهای متنوع از جمله نرم‌افزار کتابخانه دیجیتال با بیش از هزار عنوان کتاب تخصصی در حوزه علوم انسانی، ابراز کرد: این نرم‌افزارها توانسته‌اند بستر مناسبی برای محققان در شاخه‌های مختلف علوم اسلامی فراهم کنند و همچنین، محصولاتی مانند سامانه مشابه‌یاب پایان‌نامه‌ها و مقاله ها، در سطح کلان دانشگاهی مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.
وی به تشریح تحول های حوزه هوش مصنوعی پرداخت و گفت: هوش مصنوعی شاخه‌های متنوعی دارد، از جمله رباتیک، پردازش تصویر و پردازش زبان طبیعی و تمرکز اصلی ما بر پردازش زبان طبیعی بوده است، چرا که ارتباط مستقیمی با محتوای متنی اسلامی و انسانی دارد.
معاون مرکز نور ادامه داد: در دهه‌های گذشته، نسل اول هوش مصنوعی مبتنی بر قاعده‌محوری و سیستم‌های خبره بود، جایی که دانش‌پایه‌ای برای تحلیل روایت ها طراحی می‌شد و سپس در مرحله بعد، یادگیری ماشین کلاسیک بر اساس داده‌های برچسب‌خورده به کار گرفته شد و در یک دهه اخیر، با ورود به فاز یادگیری عمیق و مدل‌های زبانی بزرگ، جهشی چشمگیر در کیفیت تحلیل و پاسخگویی ماشینی شکل گرفته است.
وی تصریح کرد: امروزه با مدل‌های مولد زبانی، ماشین‌ها قادرند زبان انسانی را درک کرده و محتواهایی تولید کنند که تا پیش از این اصلاً وجود نداشت و این امر باعث شکوفایی رشته‌هایی بین‌رشته‌ای چون علوم انسانی دیجیتال شده است که تعامل نزدیک میان متخصصان علوم انسانی و مهندسان هوش مصنوعی را می‌طلبد.
ربیعی زاده با اشاره به زیرساخت‌های موردنیاز توسعه هوش مصنوعی عنوان کرد: سه رکن اساسی برای موفقیت در این مسیر وجود دارد؛ داده‌های آزاد، سخت‌افزارهای پردازشی قدرتمند، و الگوریتم‌های بهینه. بدون آزادسازی داده‌ها، توسعه هوش مصنوعی دقیق و کاربردی ممکن نخواهد بود.
وی در ادامه گفت: اکنون شاهد انفجار اطلاعات هستیم و تنها در یک دقیقه در فضای مجازی، بیش از ۵۰۰ هزار توییت، ۵ میلیون پیام و هزار ساعت محتوای ویدیویی تولید می‌شود که این حجم از داده‌ها خوراکی ارزشمند برای مدل‌های هوشمند است و قدرت پردازش آنها نیز به‌طور تصاعدی افزایش یافته است؛ تا جایی که مسائل پیچیده‌ای که در گذشته به ماه‌ها زمان نیاز داشت، اکنون در چند ساعت قابل حل است.
وی با معرفی پروژه های مبتنی بر هوش مصنوعی که در آزمایشگاه هوش مصنوعی نور اجرا شده گفت: این پروژه ها بیش از پنجاه مورد در زمینه های مختلف هوش مصنوعی از قبیل پردازش زبان طبیعی، بازیابی اطلاعات، مشابهت یابی و مانند آن است که معرفی این پروژه ها و برخی نمونه های آزمایشگاهی آن در پایگاه آزمایشگاه هوش مصنوعی نور در دسترس است.
وی در پایان تاکید کرد: با تلفیق علوم انسانی، اسلامی و فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، می‌توان آینده‌ای مبتنی بر تحلیل عمیق، داده‌محور و هوشمند را برای پژوهش‌های اسلامی ترسیم کرد.
