به گزارش خبرنگار ایرنا، صد افسوس که با همه زیبایی‌ها بر پیکره این درختان، به لطف اره‌برقی‌ها یک به یک ایستاده می‌میرند و از نقشینه شهر حذف می‌شوند، آری مرگ درختان تهران داستانی پیچیده دارد که مربوط به دیروز و امروز نیست بلکه متعلق به چندین دهه است و بسته‌ای از بی‌مهری انسانی و خشم طبیعت برای این درختان رقم زده می‌شود.
داستان درختانی که بی‌صدا و بی‌دفاع برزمین پهن می‌شوند و زندگی آنها خاتمه می‌یابد، این بار هم درختانی در تهران قطع شدند و با شنیدن این اخبار دل‌مان به درد آمد. باز هم نگران حال و روز درختان شهرمان شدیم و به زمین و زمان گلایه کردیم اما نه گوش شنوایی بود و نه صدای ما شنیده شد!
باز هم نعره اره برقی‌ها از کوچه پس‌کوچه های شهرمان به گوش می‌رسد و این بار در گوشه‌ای از شهرمان در میدانی نمادین و با هویت، یعنی میدان آزادی تهران نعره‌زنان به جان درختان شهر افتادند و تنه یک به یک آنها را بریدند! درختانی که سال‌ها با این میدان نفس کشیده و سایه‌سار رهگذران و شاهدان حقیقی تاریخ شهرمان در دهه‌های گذشته بودند.
این اولین باری نیست که تهرانی‌ها شاهد قلع و قمع درختان پایتخت هستند؛ بارها این سناریوها تکرار شده و هنوز هم ادامه دارد، با قطع درختان میدان آزادی پایتخت‌نشینان بار دیگر شاهد وقوع صحنه‌های دلخراش از بین رفتن درختان بودند، شکوه و افسوس آنها راه به جایی نمی‌برد، اما دریغا که حاصل همه گلایه‌ها و شکوه‌ها هیچ بود و هیچ.
مشابه این سناریو سال‌هاست که تکرار می‌شود به طوری که سال گذشته در خیابان زیبای ولیعصر، نیمی از درختان باقدمت و زیبا به بهانه بیماری و آسیب‌دیدگی زیرتیغ اره‌های آهنین قربانی شدند. قصه درختان تهران تنها به قطع ختم نمی‌شود بلکه بسیاری از آنها پیش از آنکه طعمه اره‌برقی شود آرام و بی‌صدا از تشنگی می‌میرند. سال‌هاست که آبیاری فضای سبز شهری گرفتار بی‌برنامگی، کمبود منابع و یا سوءمدیریت است، درختانی که روزگاری با زحمت و عشق در دل این شهر کاشته شده‌اند امروز به دلیل کم‌بارانی و کم‌توجهی خشک می‌شوند.
نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکنون بسیاری از درختان پایتخت در فضای شهری به ویژه در حاشیه بزرگراه‌ها، بلوارها و بوستان‌ها به دلیل عدم تامین آب کافی، پساب تصفیه شده و یا نبود سیستم‌های آبیاری هوشمند دچار تنش‌های شدید آبی هستند و مصداق این ادعا از بین رفتن و زرد شدن تعدادی از درختان خیابان تاریخی ولیعصر(عج) است که با عنوان شناسنامه سبز تهران شناخته می‌شود. هر چند گفته می‌شود شهرداری تهران با شرکت آبفای تهران به توافقاتی برای استفاده از پساب‌ها جهت آبیاری درختان رسیده اما آنچه پیداست هنوز سازوکار این مهم آماده نشده و به مرحله اجرا نرسیده است.
کارشناسان محیط زیست معتقدند باید تدبیر فوری یا راهکاری بلندمدت برای حفظ درختان اندیشیده شود و راهکار مشکل درختان فقط قطع شدن نیست. آبیاری درختان نیازمند یک برنامه دقیق، علمی و مداوم است، اما آنچه در عمل رخ داده تنها آبیاری پراکنده، آبیاری ناایمن با فاضلاب است و نتیجه آن، خاموش و بی‌دفاع مردن بسیاری از درختان پیش از قطع شدن است.
درختان تهران این روزها نه فقط قربانی اره‌های بی‌رحم، بلکه اسیر بی‌آبی و بی‌توجهی هستند، تهران شهری که روزگاری سایه درختان آن پناه عابران بود حال خودش تشنه‌تر از همیشه مانده است.
اینجا روایتی از قطع مکرر آرام درختان پایتخت همه را شوکه کرده است، روایت از دست رفتن آن چیزی که تهران را زنده تر و قابل تحمل‌تر می‌کرد و اکنون دیگر نیستند. درختانی دوست‌داشتنی با همه خاطره و زیبایی‌هایی که به ارمغان آوردند، اکنون با بی‌برنامگی، بی‌توجهی و بی‌مهری قربانی شده‌اند.
هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز در این باره گفت: در چارچوب اجرای سیاست‌های وزارت نیرو برای حفظ منابع آبی و ایجاد منابع پایدار آب به منظور توسعه صنایع، واگذاری پساب از طریق بورس انرژی برنامه‌ریزی شده است و در فضایی رقابتی برای نخستین بار عرضه پساب در بورس انرژی صورت خواهد گرفت. می‌توانید ادامه خبر را اینجا بخوانید.
قصه از آنجا آغاز شد
هفته گذشته تعدادی از درختان میدان آزادی زیر تیغ اره‌برقی‌ها رفت و تنه آنها بریده شد؛ پس از انتشار تصاویر خبرگزاری ایرنا و گزارش‌های مردمی در شبکه‌های اجتماعی، ویدیوها و عکس‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی دست به دست چرخید و این اتفاق با واکنش‌های زیادی از سوی مردم و مخاطبان مواجه ش و موجی از اعتراض و نگرانی درباره قطع درختانی که روزگاری هم سایه و هم هوا بود به راه افتاد.
هر چند این نخستین باری نیست که درختانی در پایتخت به دست مدیریت شهری قطع می‌شوند و روایت آنها واکنش‌برانگیز می‌شود. همچنین اعضای شورای شهر تهران نیز به این موضوع ورود کردند و خواستار شفاف‌سازی بیشتر مدیریت شهری درباره علت قطع درختان کهنسال و ارائه مستندات قانونی دراین باره شدند.
در جلسه ۳۲۸ صحن علنی شورای شهر تهران سوده نجفی عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از تکرار این اقدامات بدون اطلاع‌رسانی عمومی اظهار کرد که درختان سرمایه‌های زنده شهر هستند و هیچ پروژه‌ای نباید بدون ارزیابی زیست‌محیطی، حق قطع آنها را داشته باشد.
این عضو شورای شهر تهران به شهرداری تهران تذکر داد تا ضمن حفظ فضای سبز موجود که یکی از راه‌های کاهش آلودگی هوا در شهر تهران است نسبت به آفت‌زدایی از درختان سطح شهر اقدامات لازم را انجام دهد، آفت و بیماری درختان که منجر به خشک شدن و قطع آنها می‌شود به طور قطع یک‌روزه اتفاق نمی‌افتد، باید اقدامات پیشگیرانه‌ای از سوی شهرداری مدنظر قرار بگیرد.
وی تاکید کرد: درست است که قطع این درختان با مجوز کمیسیون ماده ۷ شهرداری‌ها انجام شده اما باید دید چرا توجه کافی به این درختان صورت نگرفته تا به مرحله خشکی نرسند. شهرداری باید با توجه به تغییرات اقلیمی، کمبود آب و افزایش دما که هر سال تشدید می‌شود در برنامه‌های خود برای حفظ و نگهداری فضای سبز تجدیدنظر کند زیرا ادامه روند فعلی با توجه به محدودیت منابع، راه به جایی نخواهد برد.
البته برخی مسوولان شهری منطقه ۹ تهران مدعی شدند که درختان قطع شده بیمار بودند، اما کارشناسان معتقدند صرف اعلام بیماری یک درخت، بدون ارائه مستندات، نمی‌تواند توجیهی برای قطع دسته‌جمعی باشد.
مردم چه می‌گویند
جمعی از ساکنان حوالی میدان آزادی به خبرنگار ایرنا گفتند: صبح زود صدا آمد، همان صدای آشنا اما تلخ؛ صدای اره برقی. چند دقیقه‌ای نگذشت که چند درخت بلندقامت و قدیمی شهر بر زمین افتاد.
برخی از این درختان سال‌هاست با این میدان نفس می‌کشیدند، سایه‌بان رهگذران بودند، اما افسوس که تا آمدن ما دیگر دیر شده بود.
آنان نگران و غمگین با طرح این پرسش که چه کسی تصمیم به قطع این درختان گرفته و آیا اصلا مجوزی برای این اقدام داشته‌اند، اظهار کردند: این سکوت و بی‌اطلاعی، درد ماجرا را بیشتر می‌کند؛ شبیه زخمی است که نه فقط بر تنه درخت بلکه بر اعتماد مردم به مدیریت شهری نشسته است.
آنها گفتند که از شهرداری درخواست داریم تا فهرست درختان قطع شده، علت دقیق هر مورد و برنامه جایگزینی درختان منتشر شود. شاید که مطالبه جدی این موضوع منجر به بازنگری در روند تصمیم‌گیری شهری در قطع مکرر درختان شود.
فیروزه یکی از ساکنان خیابان آزادی با نگرانی به خبرنگار ایرنا گفت: درخت‌ها فقط تکه‌ای چوب نیستند همچون ریه‌های شهر محسوب می‌شوند، هر بار که یکی از آنها قطع می‌شود، انگار بخشی از جانِ تهران به شماره می‌افتد.
خانمی دیگری ساکن خیابان رودکی هم با همین حس و حال می‌گوید: درختانی که سال‌ها بی‌ادعا فقط برای استفاده مردم نفس می‌کشیدند، حالا قربانی تصمیم‌هایی می‌شوند که معلوم نیست چقدر پشتوانه دارند.
علی آقا از کسبه دیرین یکی از خیابان‌های اطراف میدان آزادی هم گفت: با قطع این درختان فقط برگ و شاخه نمی‌ریزد بلکه خاطرات و هویت دیرینه محله امان هم با آن می‌میرد.
با این وجود پایتخت‌نشینان معتقدند اگر قرار است درختی قطع شود، باید دلیل روشن، مجوز قانونی و تصمیمی قابل‌قبول باشد.
محیط زیست چه می‌گوید
عمق فاجعه قطع درختان میدان آزادی در نهایت صدای سازمان محیط زیست را هم درآورد، به اعتقاد برخی فعالان محیط زیست تا وقتی قانون ماده ۲۲ قانون هوای پاک ضمانت اجرایی نداشته باشد مرگ درختان به همین‌منوال بی‌صدا و البته پر از درد ادامه خواهد یافت، این درحالی است که پیشتر فعالان محیط زیست تهران در پی قطع درختان بی‌دفاع به شهرداری هشدار داده بودند تا این روند متوقف شود.
معاون مدیرکل و سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران نیز با انتقاد از وضعیت نگهداشت فضای سبز شهری و در واکنش به قطع درختان میدان آزادی گفت: خشک شدن درختان به بهانه کم‌آبی قابل‌قبول نیست چرا که جایگزین قانونی برای آن پیش‌بینی شده است.
زهره عبادتی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا خواستار توجه جدی شهرداری تهران به اجرای ماده ۲۲ قانون هوای پاک شد و گفت: براساس این قانون و آیین‌نامه اجرایی هوای پاک؛ شهرداری‌ها مکلفند تا در حفظ و نگهداری فضای سبز شهرها اقدام کنند و شهرداری تهران باید به این موضوع اهتمام جدی داشته باشد. مشکل خشکی درختان کم‌توجهی به موضوع نگهداری و نگهداشت فضای سبز است.
وی ادامه داد: در حالی خشکسالی دلیل قطع درختان عنوان شده اما قانون هوای پاک برای چنین شرایطی سازوکار مشخصی را تعیین کرده و شهرداری تهران مکلف به اجرای آن و حفظ درختان است، بر اساس قانون مذکور، در شهرهای با جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر شهرداری‌ها مکلفند اقدام به ایجاد سرانه ۱۵ مترمربع فضای سبز داشته باشند، البته شهرداری تهران در ایجاد این مقدار سرانه فضای سبز در پایتخت اقدام کرده اما بحث اصلی نگهداست این مقدار فضای سبز است که به خشکسالی و نابودی منجر نشود.
عبادتی ادامه داد: اگر شهرداری در این زمینه کوتاهی کند سازمان محیط زیست در چارچوب قانون هوای پاک، نقش مطالبه‌گرانه خود را ایفاء خواهد کرد؛ همانطور که تاکنون نیز مطالبه‌گر بوده است، هر چند مسئوولیت اجرایی ندارد اما می‌تواند با همکاری سایر دستگاه‌ها و از جمله شهرداری و شرکت آب و فاضلاب زمینه اجرای دقیق قانون را فراهم کند.
معاون محیط زیست استان تهران درباره علت قطع درختان میدان آزادی گفت: با پیگیری‌های انجام‌شده از مسئولان شهری علت قطع درختان میدان آزادی آفت‌زدگی بوده است، مدیریت شهری علت آفت‌زدگی درختان را خشکی ناشی از کم‌آبی و کاهش بارندگی عنوان کرده و حتی پیش‌بینی احتمال سقوط براثر وزش باد نیز وجود داشته است.
عبادتی در پاسخ به این سوال که آیا در آبیاری درختان پساب با کیفیت استفاده می‌شود؟ اظهار کرد: قانون به روشنی مشخص کرده که شهرداری‌ها باید از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز استفاده کنند.
به گفته وی، این پساب از طریق تصفیه‌خانه‌ها تامین می‌شود و کیفیت آن به‌صورت دوره‌ای توسط سازمان محیط زیست کنترل می‌شود، در صورت وجود هرگونه مشکل، اطلاع‌رسانی و پیگیری لازم صورت خواهد گرفت، بنابراین نگرانی در استفاده از پساب با کیفیت مناسب برای آبیاری وجود نخواهد داشت.
وی ادامه داد: اکنون مذاکراتی برای انتقال خطوط لوله پساب از سوی شهرداری تهران در جریان است اما تاکنون اقدام اجرایی موثری از سوی شهرداری تهران انجام نشده است، اگرچه قانون به شهرداری‌ها این اختیار را داده تا در صورت مشارکت در احداث تصفیه‌خانه‌های محلی، از وزارت نیرو آب فاضلاب تصفیه شده به‌صورت رایگان برای آبیاری دریافت کند.
عبادتی محدودیت زمین برای گسترش تصفیه‌خانه‌ها و تامین فضای لازم از سوی منابع طبیعی و نیز ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفاده از پساب را یکی از ضرورت‌های مدیریت هوشمند فضای سبز در تهران عنوان کرد و گفت: برای این موضوع باید چاره‌اندیشی شود.
درختان فقط چوب و برگ نیستند حافظه، سایه و هوای زنده شهرند. تهران بی‌درخت دیگر تهران نیست. شاید هنوز امیدی باشد.
