به گزارش ایرنا، خراسان جنوبی در شرق ایران و ولایت فراه در غرب افغانستان، با وجود مرزی رسمی و تعریف‌شده، از دیرباز به‌واسطه پیوندهای فرهنگی، قومی، دینی و اقتصادی، مرزی فراتر از جغرافیا داشته‌اند.
پیوند دیرینه خراسان جنوبی و فراه ریشه در تاریخ مشترک هخامنشی و اشتراکات فرهنگی، زبانی و قومی دارد و تا نیم قرن پیش، کتاب 'نصاب الصبیان' ابونصر فراهی در مکاتب منطقه شرق کشور تدریس می‌شد که این نشان از عمق روابط فرهنگی دو منطقه دارد.
خراسان جنوبی دارای چهار بازارچه مرزی است و این استان در شهرستان‌های سربیشه، نهبندان، درمیان و زیرکوه به طول ۳۳۱ کیلومتر با کشور افغانستان مرز مشترک دارد.
فعال‌ترین مرز استان در سال‌های اخیر مرز ماهیرود شهرستان سربیشه بوده که سومین معبر رسمی ایران با افغانستان در کنار مرز دوغارون خراسان رضوی و مرز میلک سیستان و بلوچستان است.
بنابر آمار رسمی ۸۵ درصد کالاهای صادراتی این استان به مقصد افغانستان است، همچنین ۳۰ تا ۳۵ درصد کل صادرات کشور از نظر ارزش و بیش از ۵۰ درصد به لحاظ وزن از مرز خراسان جنوبی به افغانستان انجام می‌شود.
در دو دهه اخیر، به ویژه با گشایش مرز رسمی ماهیرود – ابونصر فراهی، بسترهای جدیدی برای تعامل اقتصادی، ترانزیتی و انسانی میان ۲ منطقه فراهم شده است. این گذرگاه مرزی به یکی از امن‌ترین و فعال‌ترین نقاط تردد میان ایران و افغانستان تبدیل شده و نقش مهمی در تأمین نیازهای ۲ سوی مرز ایفا می‌کند.
از آنجایی که سیاست اصولی و راهبردی دولت چهاردهم در حوزه دیپلماسی، توسعه همکاری‌ها با کشورهای همسایه و حضور فعال در سازمان‌های اقتصادی و تجاری بین‌المللی است، مدیران ارشد خراسان جنوبی به دنبال تحقق این امر سفری را ۲۳ فرودین امسال به ولایت فراه افغانستان داشتند تا ضمن معرفی ظرفیت‌ها و فرصت‌های توسعه همکاری‌ها در زمینه تعاملات مرزی، اقتصادی و درمانی فصل مشترکی بین ۲ استان باز کنند.
استاندار خراسان جنوبی و هیات همراه در این سفر، دیدارهای سازنده‌ای با تجار و سرمایه گذاران ۲ ولایت فراه و هرات انجام دادند و زمینه‌های گسترده‌ای برای همکاری‌های مشترک شناسایی شد.
در آن سفر یکی از خواسته‌های مهم تجار افغانستانی تکمیل جاده فراه بود که مسئولان خراسان جنوبی پیگیری‌های لازم از سطوح کلان کشوری و وزارت راه و شهرسازی انجام دادند.
اما در ادامه اجرای سیاست دیپلماسی مرزی بادعوت خراسان جنوبی والی فراه افغانستان هم شنبه ۱۰ خرداد ماه جاری در رأس هیأتی بلندپایه از طریق مرز ماهیرود وارد استان شد و مورد استقبال سیدمحمدرضا هاشمی استاندار و جمعی از مدیران استانی قرار گرفت.
غوث‌الدین رهبر، در بدو ورود به خبرنگاران گفت: هدف از این سفر تجدید روابط دوستی با کشور همسایه است تا با بررسی برخی مسایل و چالش‌های اقتصادی و برگزاری نشست‌های مختلف بتوانیم به نتایجی برسیم.
استاندار خراسان جنوبی هم در مراسم استقبال از والی فراه گفت: ارتباطات و تعاملات ۲ استان همسایه (خراسان جنوبی و فراه) در ایران و افغانستان، نقش مهمی در افزایش صادرات و توسعه همکاری‌های اقتصادی خواهد داشت.
بازدید از یک واحد سرمایه‌گذاری خارجی توسط سرمایه‌گذاران افغانستانی در مرز ماهیرود، یک انبار سوخت و نیز از واحد کنترل کیفیت سوخت جزو برنامه های اولیه این سفر بود.
همچنین بازدید از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های مختلف استان از جمله بازارچه مرزی ماهیرود، نیروگاه خورشیدی سربیشه، کارخانه خوراک دام ستاره کیان، مجتمع کشت و صنعت بیدمشک، پارک علم و فناوری و مراکز سلامت و درمان استان از دیگر برنامه های این سفر بود.
برگزاری نشست‌های تخصصی با فعالان اقتصادی، تجار، تولیدکنندگان و دانشگاهیان نیز در دستور کار هیأت افغانستانی قرار داشت.
شرکت ستاره کیان بیرجند به عنوان بزرگترین کارخانجات خوراک دام کشور یکی از مقاصد بازدید سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در هرات، والی فراه افغانستان و هیأت همراه بود.
واحدی که پیش از ممنوعیت صادرات (حدود سال ۷۵ به بعد)، ماهانه حدود ۶ هزار تن محصول به کشور افغانستان صادر می‌کرد اما پس از اعمال محدودیت‌ها، تمرکز خود را بر بازار داخلی معطوف کرد و اکنون با تولید حدود ۱۲ هزار تن در ماه، بازار داخلی را به طور کامل تامین و رضایت مشتریان را جلب کرده است.
در این بازدید آنچه عرضه شد طرح‌های توسعه شرکت ستاره کیان بیرجند بود و مسئولان استان به طرف‌های افغانستانی این اطمینان را داده که بعد از بهره برداری طرح تا پایان سال جاری ظرفیت تولید حدود ۸۰ درصد افزایش می‌یابد.
همچنین سرمایه گذار بخش خصوصی در این واحد تولیدی اطمینان داد که اکنون ستاره کیان بیرجند ۵۰ تن خوراک دام را در ساعت، تولید می کند و برای صادرات خوراک دام به افغانستان آمادگی کامل دارد.
کشت قراردادی ذرت در افغانستان هم از دیگر موضوعات مورد بحث در این بازدید بود که می‌تواند زمینه خوبی برای توسعه تبادل تجاری بین دو کشور باشد.
نشست فعالان اقتصادی خراسان جنوبی با والی فراه افغانستان هم تصویری روشن از ظرفیت‌های گسترده استان در توسعه روابط اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری میان ایران و افغانستان ارائه کرد. در این نشست، مسئولان اقتصادی استان با تکیه بر آمار و توانمندی‌های موجود، بر تبدیل مرز ماهیرود به یک مرز رسمی و راهبردی تأکید کردند.
علیرضا خامه‌زر، رئیس اتاق بازرگانی استان، خراسان جنوبی را استانی با ظرفیت‌های بی‌بدیل در بخش معدن، کشاورزی، صنعت و تجارت معرفی کرد.
به گفته این فعال بخش خصوصی وجود ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک، ۵۴ گروه سرمایه‌گذاری مشترک با افغانستان، ۸۴۰ معدن فعال و نیمه‌فعال، رتبه‌های نخست در تولید زعفران، زرشک، عناب و زغال‌سنگ، و صدور روزانه پنج هزار تن سیمان به افغانستان، نشانه‌ای از نقش تعیین‌کننده استان در اقتصاد مرزی است.
در کنار این ظرفیت‌ها، حسین زارعی رئیس منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی نیز با اشاره به جذب سریع سرمایه‌گذار (در کمتر از ۷۲ ساعت)، معافیت‌های مالیاتی ۱۳ ساله، و فعالیت ۸۷ واحد اقتصادی در منطقه بیرجند، این منطقه را نقطه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی توصیف کرد.
به اعتقاد وی ورود بدون محدودیت اتباع افغانستان به منطقه ویژه نیز یکی از مزیت‌های مهمی است که امکان گسترش همکاری‌ها را تسهیل کرده است.
مدیران اقتصادی استان در این نشست به مهمانان خارجی اطمینان دادند که خراسان جنوبی نه‌تنها از زیرساخت‌های قوی برای تجارت با افغانستان برخوردار است، بلکه به‌دلیل امنیت مرز، سرعت صدور مجوزها و مزایای اقتصادی، می‌تواند به‌عنوان دروازه مطمئن تجارت با افغانستان و دیگر کشورهای شرقی مطرح شود.
البته به اعتقاد آنان شرط تحقق این نقش راهبردی، توجه به توسعه زیرساخت‌ها، تقویت روابط دیپلماتیک و تسهیل همکاری‌های فرامرزی با استان‌های هم‌مرز افغانستان از جمله فراه است.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری ولایت فراه افغانستان هم در این نشست گفت: اکنون تکمیل جاده ماهیرود – فراه با جدیت ادامه دارد و در صورت بهره‌برداری از این جاده، شاهد پیشرفت‌های بسیاری در حوزه مبادلات تجاری بین دو کشور خواهیم بود.
نعمتی همچنین بر ضرورت احترام متقابل و تسهیل روند صادرات و واردات تأکید کرد و گفت: انتظار داریم زمینه واردات محصولات افغانستان به خراسان جنوبی نیز فراهم شود، چرا که محصولات متعددی از افغانستان به کشورهای دیگر صادر می‌شود اما صادرات این کالاها به ایران با محدودیت‌هایی روبه‌رو است.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم از فراهم شدن شرایط لازم برای واردات ذرت و چغندر قند به استان خبر داد و گفت: زیرساخت‌های لازم برای تأمین این محصولات فراهم است و امکان صادرات فرآورده‌های آنها به کشور افغانستان نیز وجود دارد.
محمد حسین اکبری با اشاره به مشکلات پیشین در زمینه واردات چغندر، بیان کرد: یکی از موانع اصلی در واردات چغندر، موضوع قرنطینه بود که با پیگیری‌های مستمر سازمان جهاد کشاورزی استان و همراهی استاندار، این مسئله در سطح ملی و در وزارت جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت و اکنون این مانع برطرف شده است.
والی فراه افغانستان هم در این نشست به ظرفیت‌های کشاورزی آن استان همسایه اشاره کرد و گفت: اقلیم این ولایت برای کشت محصولاتی چون انار، انگور، خرما و زیتون مناسب است. با بهره‌گیری از توان فنی خراسان جنوبی می‌توان ظرفیت‌های مشترکی ایجاد کرد.
غوث الدین رهبر افزود: بخش انرژی‌های تجدیدپذیر نیز از دیگر محورهای همکاری است که آمادگی داریم شرایط لازم برای فعالیت در این زمینه را فراهم کنیم.
وی تاکید کرد: فصل برداشت محصولات کشاورزی، میوه‌ها و سبزیجات در فراه آغاز شده و آمادگی لازم برای صادرات این محصولات به ایران وجود دارد لذا از فعالان کشاورزی خراسان جنوبی دعوت می‌کنیم از مزارع و باغات فراه بازدید کرده و زمینه‌های همکاری را بررسی کنند.
تعامل با فراه بستری برای توسعه، اقتصادی، علمی و فرهنگی
استاندار خراسان جنوبی هم در نشست با والی فراه افغانستان، تصویری روشن و جامع از سیاست‌های کلان استان در راستای تقویت دیپلماسی اقتصادی مرزی ترسیم کرد.
سید محمد رضا هاشمی با تاکید بر رویکرد وحدت‌محور دولت چهاردهم در توسعه تعاملات منطقه‌ای، سفر تاریخی والی فراه به خراسان جنوبی را نشانه‌ای مهم از آغاز مرحله‌ای نو در همکاری‌های راهبردی دو استان هم‌مرز دانست.
از نگاه وی، بازارچه مرزی ماهیرود نه‌تنها ستون فقرات تجارت ایران و افغانستان است، بلکه با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۱۷ هزار میلیارد ریال، به الگویی برای توسعه زیرساختی، تسهیل تردد مرزی و تبادل فرهنگی تبدیل شده است و رشد ۲۲۸ درصدی واردات از افغانستان و افزایش دو برابری تردد اتباع افغان، نشان از اعتماد و ظرفیت بالای این مرز دارد.
استاندار خراسان جنوبی همچنین با اشاره به دستور ویژه رئیس‌جمهور برای بهسازی مسیر راهبردی ماهیرود – فراه، از اهتمام جدی دولت برای افزایش ظرفیت صادرات، تسهیل تردد و تقویت همکاری‌های اقتصادی خبر داد.
استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها، انرژی‌های تجدیدپذیر و گردشگری سلامت نیز از دیگر محورهای مهمی بود که نشان داد خراسان جنوبی به‌دنبال نقش‌آفرینی مؤثر و پایدار در روابط اقتصادی با افغانستان است.
هاشمی همچنین تاکید کرد که تعامل راهبردی با ولایت فراه، صرفاً اقتصادی نیست بلکه بستری برای توسعه انسانی، علمی و فرهنگی در بلندمدت محسوب می‌شود.
اما پایان بخش نخستین روز از سفر والی فراه به خراسان جنوبی انعقاد ۲ تفاهم‌نامه همکاری اقتصادی بین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند با نهادهای اقتصادی ولایت فراه افغانستان بود.
اولین برنامه روز دوم سفر والی فراه و هیات بلند پایه همراه، بازدید از ظرفیت‌های بهداشتی، درمانی ، دانشگاهی و دانش بنیانی استان برای توسعه مبادلات علمی و فرهنگی بود که به همین منظور نشست‌های تخصصی هم برگزار شد.
اظهارات رئیس دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در این نشست تخصصی مشترک نشان داد که خراسان جنوبی با برخورداری از ۱۷ بیمارستان، هزار و ۶۴۷ تخت بستری و ۲۶۵ پزشک متخصص، به یکی از قطب‌های درمانی شرق کشور تبدیل شده است.
به گفته دکتر محمد گنجی فرد ارائه ۲۲ رشته تخصصی و ۲۵ رشته فوق تخصصی در دانشگاه علوم پزشکی، همراه با تجهیز مراکزی مانند بیمارستان رازی و ایران مهر به اتاق‌های عمل پیشرفته، خدمات رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و جراحی‌های پیچیده، زمینه را برای پذیرش بیماران بین‌المللی، به‌ویژه از کشور افغانستان، فراهم کرده است.
به اعتقاد وی، این ظرفیت بالا در حوزه سلامت، در کنار برنامه‌ریزی برای مشاوره آنلاین، صدور ویزا و خدمات VIP، نشان از ورود استان به مرحله‌ای نوین از دیپلماسی سلامت و تعاملات منطقه‌ای دارد.
استاندار خراسان جنوبی هم در جمع بندی این نشست این اطمینان را داد که آمادگی لازم برای واگذاری زمین، احداث مراکز درمانی مشترک و حتی بیمارستان مجهز در مرز افغانستان را داریم چراکه این مهم می‌تواند موجب ارایه خدمات درمانی بهتر و تسهیل رفت و آمد بیماران شود.
توسعه زیرساخت‌های مرزی و صادرات سوخت به افغانستان نیز از مهم‌ترین محورهای همکاری دو استان خراسان جنوبی و ولایت فراه در این سفر بود که برای این منظور نیز استاندار خراسان جنوبی گفت: اولویت نخست ما اصلاح و تعریض جاده‌های مرزی با هدف تسهیل مبادلات مرزی است.
هاشمی به انتقال دانش در حوزه کشاورزی، مسکن و انرژی‌های نو اشاره کرد و افزود: ظرفیت‌های گلخانه‌ای و انرژی خورشیدی ۲ استان فراه افغانستان و خراسان جنوبی مکمل یکدیگر هستند و مدل مکانیزه گلخانه‌ای استان قابل انتقال به ولایت فراه است.
وی از آمادگی مهندسان استان برای همکاری در ساخت مسکن در مناطق روستایی فراه خبر داد و افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان دانشگاهی برای اجرای پروژه‌های مشترک علمی و فناوری دعوت شده‌اند.
استاندار خراسان جنوبی درباره دیپلماسی آب و تبادل دام نیز اعلام کرد: طرح انتقال آب از استان فراه به منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی در دست بررسی است که حدود ۳۵ کیلومتر مسیر دارد و آب مورد نیاز روستاهای مرزی را تأمین می‌کند. همچنین آماده واردات دام زنده با رعایت پروتکل‌های بهداشتی هستیم.
توسعه همکاری‌ها در زمینه کشت فراسرزمینی، فرآوری معادن، انرژی خورشیدی و گردشگری سلامت از دیگر نتایج و دستاوردهای سفر والی فراه به خراسان جنوبی که در تاریخ ۲۰ ساله استان سابقه نداشته است.
