به گزارش ایرنا ساعت ۶ صبح روز پنجم خرداد در میانه گرد و غبار و هجوم ریزگردها به کرمان، به دعوت سازمان بسیج رسانه استان کرمان و به همراه جمعی از اصحاب رسانه به سمت بم در جنوب شرق مرکز استان راه افتادیم؛ عنوان برنامه «کاروان راهیان پیشرفت و مطالبه گری» بود و این بار قرعه به نام بم، جواهری در شرق کرمان افتاد.
فاصله ۱۹۵ کیلومتری شهر کرمان تا بم مسیری کویری و خشک است، خوشبختانه جاده ۲ بانده است و این مسیر که کوتاه‌ترین و مطمئن‌ترین راه ارتباطی مناطق مرکزی کشور به استان سیستان و بلوچستان و مرزهای شرقی تا سواحل مکران با وجود تردد قابل توجه از کیفیت خوبی برخوردار شده است، البته به دلیل کویری بودن مسیر و نبود شهر مهمی در طول جاده، کمبود استراحتگاه و توقفگاه بین راهی به عنوان ضعفی بزرگ به چشم می آید؛ مسیری ترانزیتی که توقفگاهی درخور این ظرفیت یا ندارد یا کم دارد.
بم باوجود آنکه خود سابقه تاریخی کهن دارد، اما وقوع زلزله ویرانگر پنجم دی ۱۳۸۲، نام این خطه از کشور را بیش از پیش از مرزهای استان و کشور فراتر برد؛ وارد شهر بم که شدیم نشانی دیگر از خرابی های زلزله نمی بینیم، شهرسازی و معماری در ساخت و سازها کاملا تغییر پیدا کرده و بم و مردمانش پس از استقامت در برابر این بلا و مصیبت الهی، امروز پویا و سرزنده مشغول به کار و زندگی هستند؛ هرچند هرچقدر که بم در ساخت و ساز درودیوارهای شهر موفق بوده، به همان اندازه در ساخت روح و روان مردمی که سوگی بس عظیم و جمعی را تجربه کردند، موفق نبوده است. و ایرنا نیز گزارش هایی در این زمینه قبلا کار کرده است:
- سوگِ بی‌پایانِ بم
- بم زنده است اما زخم بر دل دارد
- زلزله بم و شوهران فراری
مطالبات بر زمین مانده
اما مشکلات و مسائل متعددی هم در این شهرستان مانند کم آبی، پیامدهای خشکسالی و از بین رفتن محصولات کشاورزی نظیر خرما، کارهای نیمه تمام مانند طرح هایی مثل بیمارستان، مغفول ماندن ظرفیت های گردشگری، حوزه زمین، مسکن و غیره هم وجود دارد که جزو مطالبات اصلی مردم بم محسوب می شوند و در این گزارش نیم نگاهی به آنها انداخته شده است.
ظهور تمدن اقتصادی در پهنه کویری بم
مقصد نخست کاروان رسانه ای راویان پیشرفت منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید بم در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر بم بود؛ شاید کمتر رهگذری سه دهه قبل تصور می کرد در میان شن های کویری در منطقه ای که اغلب سال گرمای بالایی دارد امروز یکی از بزرگ‌ترین مناطق ویژه اقتصادی کشور و حضور ۲ خودروساز مهم کشور قطب صنعتی جوب شرق لقب گرفته بگیرد.
منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید در سال ۱۳۷۶ با کاربردی صنعتی و گردشگری در زمینی به مساحت ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار احداث شد که تاکنون ۶ فاز آن به بهره برداری رسیده و اکنون حدود ۵۰ کارخانه و واحد تولیدی در این منطقه مشغول به فعالیت هستند که در کنار آن مجموعه گردشگری و تفریحی ارگ جدید نیز پذیرای گردشگران زیادی در طول سال است.
فعالیت ۲ خودرو سازی بخش خصوصی در این منطقه ضمن اینکه بم را به قطب خودروسازی کشور تبدیل کرده، بستر خوبی برای اشتغال هم فراهم کرده، به طوری که براساس آمارها حدود ۲۰ هزار نفر در کارخانه ها و صنایع وابسته به خودرو سازی مشغول به کار هستند و سال گذشته بیش از ۲۰۰ هزار خودرو در منطقه ارگ جدید تولید و در بازار فروش عرضه شده است.
در بازدیدی که از واحد تولیدی قطعه سازی در این منطقه داشتیم، محمد جزینی زاده از مسئولان این واحد تولیدی ضمن ارائه گزارشی گفت: حدود ۲۰ سال است که در بم فعالیت داریم و اکنون گیربکس برخی خودروهای داخلی را تولید می کنیم که جزو محصولات با کیفیت بازار محسوب می شود.
وی افزود: بیش از ۲۰۰ نفر در این مجموعه در شیفت های مختلف فعالیت دارند که ۹۹ درصد آنها از نیروهای بومی منطقه هستند.
جزینی زاده تاکید کرد: طرح های توسعه ای را برای قطعه سازی آغاز کردیم، البته قطعی برق باعث کندی در فعالیت ها شده است.
مطالبه مشارکت ارگ جدید در مسئولیت های اجتماعی
اما مهمترین مطالبه که از منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید به‌ویژه خودروسازان این منطقه وجود دارد، عمل به مسئولیت های اجتماعی و رسیدگی و حمایت از طرح ها و پروژه هایی است که در این شهرستان نیمه تمام مانده یا باید اجرایی شود.
شهرستان بم با وجود چهار اثر ثبت جهانی شامل ارگ تاریخی، قنات های اکبرآباد و قاسم آباد و بخشی از بیابان لوت، در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی حرف های زیادی برای گفتن دارد، اما ظاهرا ابهت و شهرت ارگ قدیم بم سایر ظرفیت های گردشگری را تحت تاثیر خود قرار داده است که مسئولان باید توجه بیشتری به سایر ظرفیت ها داشته باشند.
پس از بازدید از منطقه ویژه اقتصادی و استراحتی کوتاه در شهر بم که با قطعی برق هم همراه بود، کاروان رسانه ای به سمت بنای جهانی مشهور و با عظمت ارگ قدیم حرکت کرد تا ضمن بازدید از بزرگ ترین بنای خشتی جهان، توضیحات مسئول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان را هم بشنویم.
بازگشت شکوه و عظمت ارگ به چرخه گردشگری
مسعود قمری در ابتدای ورود ضمن خیر مقدم و بیان کوتاهی از تاریخچه ارگ بم اظهار داشت: ارگ بم بزرگ ترین جاذبه گردشگری شهرستان و استان کرمان محسوب می شود که سالانه گردشگران زیادی را به منطقه جذب می کند؛ این بنا در زلزله سال ۸۲ به میزان حدود ۵۰ درصد تخریب شد و پس از اینکه در فهرست آثار در خطر جهانی قرار گرفت کار بازسازی و مرمت آن با همکاری دولت و سازمان های خارجی در دستور کار قرار گرفت.
وی خاطر نشان کرد: پس از آواربرداری و پاکسازی، طرح مرمت آغاز و در طول ۲ دهه گذشته به صورت مداوم در حال انجام است که قسمت های زیادی از بنا که در زلزله آسیب دیده بود استحکام بخشی و مرمت شده اند.
مسئول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بم بیان کرد: البته مرمت بنای ارگ تاریخی بم هیچ زمان به اتمام نمی رسد چون این بنا همواره باید مورد حفاظت و مرمت قرار داشته باشد، هم اکنون نیز ۶ کارگاه مرمتی در ارگ قدیم مشغول به فعالیت هستند.
رعایت ضوابط ساخت و ساز در منظر فرهنگی ارگ
وی با اشاره به برخی ساخت و سازها در محدوده ارگ بم و منظر فرهنگی آن تصریح کرد: ساخت و ساز در محدوده ارگ و منظر فرهنگی آن که به ثبت جهانی رسیده طبق ضوابط میراث فرهنگی انجام می شود، شاید تخلفی جایی داشتیم اما ساخت و سازها قانونی و بر اساس ضوابط است و این بنای تاریخی را تهدید نمی کند.
قمری همچنین درباره سایر جاذبه های گردشگری شهرستان بم نیز گفت: برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در بناهایی مانند خانه عامریان، کارخانه حناسابی و غیره آمادگی داریم تا این بناها به عرصه گردشگری بم برگردند، ضمن اینکه در شهر ییلاقی دِهبَکری نیز زیرساخت های گردشگری ارتقا یافته است.
حمایت از افزایش سرمایه گذاری گردشگری
وی با اشاره به فعالیت ۱۵ واحد بومگردی در شهرستان بم اظهار داشت: برای توسعه گردشگری حتما نیاز به ایجاد زیر ساخت ها در بخش حمل و نقل و امور عمرانی داریم که حمایت از سرمایه گذاری در این حوزه باید افزایش پیدا کند.
پس از خروج از ارگ بم، به واسطه اینکه بم قنات های بسیاری را در دل خود جا داده و ۲ قنات اکبرآباد و قاسم آباد هم ثبت جهانی شده اند، به سمت قنات قنبرآباد بم به عنوان پرآب ترین قنات این شهرستان رفتیم و بازدید از این قنات بسیار جذاب و لذتبخش بود؛ حجم آب این قنات آن هم در دل کویر خشک و بی آب و علف مایه تعجب همگان شد، مسئول میراث فرهنگی بم از ساماندهی محوطه اطراف این قنات برای حضور گردشگران خبرداد.
به واسطه فشرده بودن برنامه ها نتوانستیم از ۲ قنات جهانی بازدید کنیم، اما آنچه در جریان بازدید از قنات قنبرآباد مشاهده کردیم این بود که قنات های بم در کنار نخلستان ها فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری و جذب گردشگر دارد که شاید زیر سایه بزرگ ارگ تاریخی بم تاکنون آنچنان که باید به آن توجه نشده است.
روز سه شنبه در دومین روز از سفر کاروان روایان پیشرفت نشستی با حضور فرماندار بم و برخی مدیران در فرمانداری این شهرستان برگزار شد تا خبرنگاران حاضر پرسش های خود را درزمینه برخی مسائل و مشکلات بیان کنند؛ وحدت عیدی سرپرست فرمانداری بم که حدود سه ماه از انتصاب وی در این سمت می گذرد، سابقه فرمانداری شهرستان کهنوج، قلعه گنج و کار در شهرستان منوجان و بخش نودژ استان کرمان را نیز دارد.
فعالیت ۴۸ کارخانه در منطقه ویژه اقتصادی
فرماندار بم با اشاره به پیشرفت و توسعه در شهرستان بم طی سال های گذشته اظهار داشت: ایجاد منطقه ویژه ارگ جدید بم پایه ریزی تمدن اقتصادی در شرق استان و حتی کشور است و بیش از ۵۰ کارخانه در این منطقه تاسیس شده که ۴۸ کارخانه فعال هستند و ۲۵ کارخانه هم در دست اقدام است.
وی خاطر نشان کرد: ۲۵ مگاوات مصرف برق در منطقه ارگ جدید است و به دلیل تامین نشدن بخشی از برق مورد نیاز خود منطقه به دنبال ساخت نیروگاه رفته که پنج مگاوات برق خورشیدی به‌زودی وارد شبکه می شود و ۲۵ مگاوات نیز در مرحله عقد قرارداد و اجرایی شدن است.
بهسازی فرودگاه طبق استانداردها
فرماندار بم در ادامه با اشاره به تعطیلی فرودگاه بم تصریح کرد: این فرودگاه جزو فرودگاه های خوب استان محسوب می شود که قادر به انجام پروازهای بین المللی هم هست و از حدود هشت ماه قبل به دلیل آسیب دیدگی باند پرواز تعطیل و در حال بهسازی است که طبق استانداردهای دقیق فرودگاهی انجام می شود.
وی ادامه داد: همچنین تعمیرات سالن و پایانه مسافربری نیز در دست انجام است و طی آینده نزدیک مورد بهره برداری قرار می گیرد؛ اعتبارت مرمت با میزان سه هزار میلیارد ریال توسط بخش خصوصی و وزارت راه و شرکت توسعه فرودگاه های کشور و ۳۰۰ میلیارد ریال توسط بخش خصوصی و منطقه اقتصادی ارگ جدید تامین شده است.
سه هزار میلیارد ریال برای تکمیل بیمارستان
عیدی همچنین با ارائه توضیحاتی راجع به تاخیر در ساخت بیمارستان بم بیان کرد: کلنگ زنی این بیمارستان در اواخر سال ۹۰ انجام و از سال ۹۲ عملیات احداث آن آغاز شد که در چند مرحله توقف، کار بتدریج جلو رفته است، اما طولانی شدن پروژه هزینه‌زا بوده و نگران کندی ساخت بیمارستان با وجود نیاز ضروری مردم هستیم.
وی تاکید کرد: حدود سه هزار میلیارد ریال اعتبار، برای تکمیل بیمارستان بم مورد نیاز است و در راستای مسئولیت های اجتماعی قرار است بخش خصوصی و کارخانه های منطقه ویژه اقتصادی، ۲ هزار میلیارد ریال به بیمارستان کمک کنند.
فرماندار بم افزود: در حال پیگیری برای حضور خیران و فعالان اقتصادی در این بخش هستیم، ضمن اینکه ۵۰۰ میلیارد ریال از محل بودجه دولتی برای بیمارستان کمک شده که ۲۵۰ میلیارد ریال به پیمانکار اختصاص یافته و هم اکنون کارگاه عمرانی مشغول به فعالیت است.
مدیریت تقاضا و مصرف آب
وی با اشاره به تخصیص آب سد نساء بم به کشاورزی و شرب گفت: اینک ۲۴ میلیون مترمکعب از ظرفیت ۱۶۰ میلیون مترمکعبی این سد آب دارد که هشت میلیون متر مکعب آن برای پایداری قابل برداشت نیست و تنها به ۱۶ میلیون متر مکعب آب سد دسترسی داریم؛ ۲۵۰ لیتر در ثانیه از آب باقی مانده نیز تامین کننده آب کمکی شرب و بهداشت بم و بروات است.
عیدی با اشاره به کمبود آب برای برخی روستاهای حاشیه سد تصریح کرد: در ۲ مرتبه و هفت میلیون مترمکعب آب برای کشاورزان بم، بروات و نرماشیر اختصاص داده ایم و هنر ما این است که در محدودیت منابع و امکانات تقاضا را مدیریت کنیم تا درختان کشاورزان آسیب نبییند اما باید بگوییم که آب شرب اولویت اول ما است.
وی بیان کرد: برای چند روستا که سال ۹۵ به دلیل باز شدن دریچه های نساء بم زیر آب رفته بود و تخریب شدند، زمین اختصاص یافته و افراد برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی می شوند که برای اراضی کشاورزی آنها نیز برنامه ریزی شده است.
اولویت نگهداری منظر فرهنگی ارگ بم
فرماندار بم با اشاره به وجود چهار اثر تاریخی و طبیعی جهانی در شهرستان بم خاطرنشان کرد: ارگ تاریخی، قنات های اکبرآباد و قاسم آباد و بخشی از بیابان لوت جزو این آثار هستند و ساماندهی آنها تابع مقررات یونسکو است؛ ارگ تاریخی بم را باید زیبا و پویا نگه داریم و ساخت و سازها توسط شهرداری به دقت پایش می شوند، مجوز ساختمان نهایت تا ارتفاع ۱۱ متر داده می شود و در بحث نگهداری منظر فرهنگی بم نیز بسیار جدی هستیم.
وی ادامه داد: برای سنددار شدن زمین های محدوده منظر فرهنگی بم تصمیم های خوبی گرفته شده است و باغ های محدوده نیز محافظت می شود؛ برای زیباسازی بم به عنوان شهر جهانی از خدمات شرکت هایی که تجربه در این زمینه دارند باید استفاده شود.
۱۵ قنات در بم نیاز به لایروبی دارند
عیدی بیان کرد: ۴۶ قنات فعال و نیمه فعال در بم داریم که ۳۱ قنات فعال هستند و مابقی نیز نیاز به لایروبی دارند؛ ۲۰ قنات فقط در خود شهر بم موجود است.
وی با بیان اینکه ۶۴ اثر ملی در شهرستان بم وجود دارد تاکید کرد: بحث گردشگری بیابان لوت در بم ظرفیت بسیار ارزشمندی است و اخیرا شرکتی گردشگری در مجموعه ارگ جدید به همراه چند شرکت دیگر برای جذب گردشگران فعالیت را آغاز کرده اند و باید تلاش کنیم ظرفیت های گردشگری مانند کویر فعال شود.
آغاز واگذاری زمین به متقاضیان مسکن
عیدی در ادامه با اشاره به بحث تامین زمین برای ساخت مسکن و اجرای طرح جوانی جمعیت در شهرستان بم گفت: در شهر بم امکان انبوه سازی وجود ندارد و طرح ارگ تا ارگ با ۷۵۰ هکتار در شورای فنی وزارت راه و شهر سازی تایید شده که نیاز به زمان بیشتر برای اجرا دارد؛ اینک در شهرک ۷۳ هکتاری برای ۲ هزار نفر از متقاضیان اراضی در حال آماده سازی است که واگذاری ها در همین هفته آغاز می شود.
برنامه‌ریزی برای تولید ۴۵۰ هزار خودرو در بم
فرماندار بم تصریح کرد: گمرک بم جزو سه گمرک برتر کشور در بحث جذب درآمدهای گمرکی است و برنامه‌ریزی شده تولید خودرو به سالانه ۴۵۰ هزار برسد که اگر محقق شود انقلاب اقتصادی در استان کرمان و شرق کشور رخ می دهد.
وی افزود: ۲۱ هزار و ۵۰۰ نفر به صورت دائم در منطقه ویژه اقتصادی مشغول به کار هستند و نرخ بیکاری هم اکنون در بم نزدیک به صفر است.
نجات بم از تک محصولی خرما
عیدی با اشاره به اینکه خرمای بم جهانی است خاطر نشان کرد: کشاورزی بم تک محصولی است و تلاش داریم از آب اضافی قنات ها در فصل زمستان و پاییز به زمین های اطراف انتقال پیدا کند و نهضت ایجاد گلخانه در بم آغاز تا محصولات متنوعی در منطقه توسط شرکت ها و سرمایه گذاران تولید شود.
فرماندار بم با اشاره به دریافت مجوز شهرک شماره ۲ صنعتی بم افزود: معدن سرب و روی بم در حال توسعه برای ایجاد کارخانه فرآوری است و برای سرمایه گذاران بستر و امنیت را فراهم می کنیم؛ در این راستا مرکز جذب سرمایه گذاری را در بم پایه گذاری کردیم.
آبرسانی و محرومیت زدایی سپاه و بسیج
فرمانده ناحیه مقاومت بسیج سپاه بم نیز در این جلسه با اشاره به بحث محرومیت زدایی گفت: هر جا مردم مشکلی داشته باشند و گرهی در کار باشد، سپاه و بسیج در کنار مردم گره ها را باز می کنند؛ یکی از مشکلات کشور ما و بم آبرسانی است که در قالب قرارگاه امام حسن مجتبی(ع)، آبرسانی به هفت روستای منطقه دریجان را داریم که یک ابرپروژه محسوب می شود.
سرهنگ مصطفی دهقانیان افزود: با حفر و تجهیز چاه، پنج مخزن ایجاد و ۱۱ کیلومتر از خط انتقال انجام شده؛ هفت کیلومتر مابقی نیز ظرف سه ماه آینده انجام می شود که ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار تاکنون هزینه شده و ۲۰۰ میلیارد ریال دیگر نیز برای اتمام طرح مورد نیاز است.
وی تاکید کرد: آبرسانی به روستاها و عشایر شهرستان بم نیز در قالب قرارگاه مرد میدان در دست اقدام است، همچنین ساخت مسکن محرومان، مساجد، حمام، سرویس بهداشتی و غیره نیز دنبال شده است.
بودجه نگهداری قنات ها کافی نیست
مدیر جهاد کشاورزی بم نیز گفت: ۱۰ هزار هکتار سطح زیر کشت نخل با حدود ۱۲۰ هزار تن تولید خرما داریم؛ یک هزار و ۱۸۴ هکتار انواع مرکبات، همچنین ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار باغ پسته محصول برداشت می شود و از شهرستان های پایه تولید محصولات کشاورزی هستیم.
عباس رخشان بیان کرد: قنات های زیادی در بم وجود دارد که باید حفظ و نگهداری آنها با فناوری روز هزینه زیادی دارد و بودجه برای نگهداری آنها کافی نیست؛ باید توسط سازمان ها و نهادهای دولتی و بخش خصوصی همکاری لازم در این زمینه انجام شود.
وی بیان کرد: حدود ۲ هزار هکتار از زمین ها و باغات کشاورزی در شهر بم تاکنون به سیستم آبیاری نوین مجهز و از ابتدای امسال تجهیز ۳۰۰ هکتار به سیستم های آبیاری کم فشار و تحت فشار آغاز شده است.
مدیر جهاد کشاورزی بم اظهار داشت: ۱۴۰ میلیارد ریال از محل ارزش افزوده برای ساخت منابع آبی و ترمیم قنات های شهرستان اختصاص یافته و ۱۵ رشته قنات مرمت و ۲۰ کانال آبیاری ساخته شده است.
استفاده از تجارب بین المللی برای خشکیدگی خوشه خرما
وی با اشاره به عارضه خشکیدگی خوشه خرما افزود: بر روی عارضه خشکیدگی طی سال های گذشته توسط مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی مطالعه انجام شده است اما هنوز عامل اصلی آن مشخص نشده و ۲۰ تا ۳۰ درصد محصول کشاورزان به دلیل این عارضه از بین می رود.
رخشان تاکیدکرد: برای حل مشکل خشکیدگی خوشه خرما باید از مطالعات بین المللی استفاده کنیم تا این عارضه قطع شود، البته جهاد کشاورزی مدیریت این مشکل را با همکاری کشاورزان انجام می دهد.
وی گفت: بحث آفت سوسک سرخرطومی حنایی نیز از ۲ سال قبل در باغات خرما شناسایی شده که با کمک کارشناسان و همراهی مردم این آفت در حال رصد و پایش است و نیاز به بودجه بیشتری دارد.
بعد ظهری گرم در حالی بم را به مقصد کرمان ترک کردیم، که باید گفت کارها و اقدامات بسیاری در طول چند دهه اخیر در شهرستان بم انجام شده است، البته با توجه به ظرفیت های بی بدیل حوزه کشاورزی، گردشگری و صنعت در بم هنوز جای کارهای زیادی وجود دارد که نیاز است با برنامه ریزی مناسب تر عمران و رفاه به ویژه در مناطق حاشیه ای و روستاهای این شهرستان افزایش پیدا کند.
منطقه ویژه اقتصادی و خودرو سازان نیز همچنان محل پرسش درباره کمک به توانمندسازی و اختصاص هزینه برای منطقه از محل مسئولیت های اجتماعی هستند، مبالغ اختصاص یافته باید به اندازه حجم کار و درآمدشان باشد، نه وضعیت کنونی؛ این شرکت ها باید بر اساس تعهدات مسئولیت های اجتماعی نقش بسیار پر رنگ تری در آبادانی و خدمت رسانی به مردم صبور بم ایفا کنند تا امیدها در دل مردم بیش از پیش زنده شود.
آنطور که مشخص است حوزه گردشگری نیز در شهرستان بم به اندازه قابلیت ها رشد پیدا نکرده و نیاز به سرمایه گذاری و برنامه ریزی کلان بیشتری خصوصا در بحث ساماندهی و ایجاد زیر ساخت ها در بیابان لوت و همچنین حوزه قنات ها هست.
گزارشگر: داود رجبی‌بهجت
