به گزارش ایرنا، کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» با پژوهش و نویسندگی حسین سَروی جمعه (نهم خرداد) با حضور بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی، محمدحسین اسماعیلی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل، داریوش پیرنیاکان رئیس هیات مدیره، حمیدرضا عاطفی عضو هیات مدیره خانه موسیقی و جمعی از هنرمندان و پژوهشگران صاحب نام عرصه موسیقی در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران رونمایی شد.
حسین سروی مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» در این نشست اظهارداشت: این کتاب حاصل بیش از سه سال تلاش پیوسته برای پرداختن به یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال زنده‌ترین روابط فرهنگی در جامعه ما، یعنی نسبت میان دین و موسیقی است.
وی گفت: در جریان این پژوهش، از رویکردی چندجانبه بهره گرفته‌ایم که از آن جمله می‌توان به تحلیل فتاوا و متون فقهی، بررسی آرشیوهای مطبوعاتی، تحلیل آماری داده‌ها و گفت وگوهای میدانی با طیفی گسترده از افراد از جمله مدیران ارشد حوزه موسیقی، فعالان نشر آثار موسیقایی و موسیقیدانانی در نقش‌های گوناگون آهنگساز، نوازنده، خواننده و پژوهشگر اشاره کرد. شرایطی که تلاش شد تا تجربه‌های متنوع و گاه متضاد، کنار هم، مطرح و شنیده شوند.
سروی افزود: دوستانی که با پژوهش میدانی آشنا هستند، می‌دانند که سختی‌های کار فقط در انجام مصاحبه‌ها نیست بلکه دسترسی به منابع دست‌اول، ورود به آرشیوها و یافتن داده‌های معتبر به خودی خود، فرایندی طولانی و پرچالش بود که البته در این مسیر، برخی مدیران رسانه‌ها، واقعا همراهی بزرگوارانه‌ای با ما داشتند.
این پژوهشگر موسیقی بیان کرد: هر چند یافته‌های این پژوهش، مبین و بیانگر استقلال روزافزون نهاد هنر از نهاد دین، به ویژه در امر موسیقی است اما نکته ظریف و بسیار قابل تأمل این است که این دو، نه صرفاً دو گستره جداگانه که دو قلمروی معنابخش هستند اما گفت‌وگوی میان این دو، تنها زمانی مؤثر خواهد بود که بر پایه فهم و احترام متقابل شکل گرفته باشد. چرا که امروز با توجه به توسعه روزافزون رسانه‌های اجتماعی، هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین در تمامی عرصه‌ها، انتظار از نهاد دین، در داوری نسبت به پدیده‌ای در گستردگی موسیقی، داشتن شناختی است که هر گونه اظهار نظر و تصمیمی را معنادار و مسئولانه کند.
وی ضمن ارائه توضیحاتی از روند شکل‌گیری کتاب گفت: در جای‌جای تحلیل‌های این اثر، به این مفهوم اشاره شده که ما نیازمند شکل‌گیری نوعی «سواد دوسویه نهادی» هستیم؛ نوعی کوشش برای رسیدن به گفت‌وگویی که در آن، هر نهاد، دیگری را جدی بگیرد و فهم کند و این مفهوم محوری، بی‌تردید می‌تواند پلی برای نزدیک‌تر شدن دو سوی این گفت‌وگو و درک بهتر دغدغه‌های طرفین باشد که اگر این اتفاق بیفتد، شاید به جای مرزکشی، بتوانیم به امکان‌هایی برای هم‌افزایی بیندیشیم.
سروی افزود: یقیناً دشواری‌ها و سختی‌های مسیر آغاز و فرجام این پژوهش، ارزش و موضوعیتی چندوجهی داشت. از جمله اینکه ما را به صدای واقعی‌تری، از وضعیت دین و موسیقی در ایران معاصر، نزدیک کرد. در این مسیر، نکته راهبردی‌ای که برایم اهمیت ویژه داشت؛ این بود که اثر، نه صرفاً از زاویه هنری و نه صرفاً از منظر جامعه‌شناسی باشد. چرا که واقعیت این است که بسیاری از پژوهش‌های موجود، این دو حوزه را جدای از هم، تحلیل کرده‌اند. ما تلاش کردیم این شکاف را تا حدی پر کنیم تا جامعه‌شناسی و هنر موسیقی را بیش از پیش، کنار هم بنشانیم البته از آنجا که باور دارم هیچ پژوهشی بی‌نیاز از نقد و بازنگری نیست؛ از همه صاحب‌نظران و خوانندگان این کتاب، فروتنانه دعوت می‌کنم که نقدها، دریافت‌ها و پیشنَهادهایشان را حتماً با ما در میان بگذارند.
این نویسنده ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شاعران، هنرمندان و مدیران فقید عرصه موسیقی بیان کرد: مصاحبه‌نامه‌هایی که در این کتاب فقط گوشه‌هایی از آنها آمده، به زودی به صورت مجموعه‌ای مستقل، منتشر خواهد شد. مجموعه ای که به درستی می تواند مرجعی قابل اعتماد برای مستندسازی بخشی از تاریخ شفاهی موسیقی و فرهنگ ایران معاصر قرار گیرد و اگر این صداها ثبت نشوند، بی‌تردید به گوشه فراموشی خواهند رفت.
براساس این گزارش، در بخش دوم مراسم رونمایی این کتاب که به برگزاری نشست تخصصی کارشناسان حوزه‌های مختلف فرهنگی و موسیقی اختصاص داشت، حمیدرضا نوربخش خواننده، مدرس و مدیرعامل خانه موسیقی، حسن محدثی گیلوایی مدرس دانشگاه و جامعه‌شناس، اکبر ایرانی پژوهشگر، مدرس دانشگاه و مدیرموسسه پژوهشی میراث مکتوب و عباس نعیمی جورشری مدرس دانشگاه، پژوهشگر و جامعه‌شناس با اجرای حسین سروی به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون کتاب «دین و موسیقی درایران معاصر» پرداختند.
تاکید بر بررسی دقیق‌تر نهاد هنر در تعامل با نهادهای دینی طی تاریخ جوامع اسلامی، نقش سازنده کارگزاران هنری نسبت به مسائل و رویدادهای اجتماعی، توجه مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» به گسترده‌تر شدن استقلال هنر موسیقی با وجود مشکلات پیش روی آن، تلاش برای تعمیق و بهبود پیوند میان دین و موسیقی، طرح مباحثی پیرامون نظر و آرای فقها در حوزه موسیقی، پیوست فرهنگی و علمی کتاب در ارتباط با سند ملی موسیقی کشور، قدردانی از تلاش نویسنده برای تدوین نظرات و آرای فقها از گذشته تا امروز در حوزه موسیقی از جمله مواردی بود که در این نشست تخصصی مورد نقد، بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
تاکید بر حضور موثرتر زنان هنرمند در موسیقی و نادیده نگرفتن آنها در این عرصه، تحلیل وضعیت موسیقی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تاکید بر بهبود نابسمانی‌ها و آسیب‌های موجود، تاکید بر دوری جستن از نگاه سلیقه‌ای در جریان مدیریت عرصه موسیقی کشور، ارائه جزییاتی از نقش مهم موسیقی به مثابه یک هویت جمعی ایرانیان، ارائه توضیحاتی درباره رواج گزینه‌ای به نام «موسیقی زیرزمینی»، توجه به قرارگرفتن موسیقی در ساختار اجتماعی با درنظرگرفتن تفاوت سلیقه‌ها در ساختارهای طبقاتی از دیگر مباحث مطرح شده در این نشست بود.
در بخش پایانی مراسم حسین علیشاپور خواننده، زمان خیری نوازنده نی و فرزاد محمدنژاد نوازنده تار به اجرای برنامه پرداختند.
کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر – از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۶» با تالیف حسین سَروی و نظارت و مقدمه حسین محدثی گیلوایی منتشر شده است.
در توضیح این اثر تالیفی پژوهشی آمده است: «در حدود نیم قرن اخیر رابطه دین و موسیقی (به منزله یکی از پرمصرف‌ترین هنرها) در ایران چه بوده است؟ موسیقی در ایران بعد از انقلاب چه از سر گذرانده است؟ این دو پرسش، پرسش‌های اصلی این پژوهش هستند و شالوده این کتاب پژوهشی تجربی را شکل می‌دهند. مسیری که با رویکردی چند روشی انجام شده است. اول تحلیل محتوای متون فقهی و سپس تحلیل محتوای مطبوعاتی درباره رابطه دین و موسیقی طی پنج دهه گذشته در مصاحبه با مطلعین کلیدی حوزه موسیقی و تحلیل داده‌های آماری درباره تولیدات و آثار موسیقایی. این اثر را یک موسیقیدان زیرنظر یک محقق جامعه‌شناسی دین نوشته و محصول سه سال کار پژوهشی است.»
حسین سَروی از جمله پژوهشگران عرصه‌های مختلف فرهنگ و هنر است که تحصیلات خود را در رشته‌های دکترای تخصصی جامعه‌شناسی فرهنگی از دانشگاه آزاد اسلامی، کارشناسی ارشد رشته مطالعات فرهنگی از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناسی رشته موسیقی از دانشگاه سوره تهران به پایان رسانده است.
تالیف کتاب‌ها و مقالاتی همچون «چالش‌های دین و موسیقی در ایران معاصر (۱۳۵۰تا ۱۳۹۶)»، «گرایش‌های دینی معاصر و وضعیت موسیقی در ایران پسا انقلابی»، «تحلیل گفتمان سنت‌گرای موسیقی در ایران معاصر(۱۳۸۵- ۱۲۸۵)»، «تحلیل گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرا در ایران معاصر(۱۳۸۵- ۱۲۸۵)»، تألیف کتاب «آنچه یک کارشناس فرهنگی - هنری باید بداند(مدیریت پروژه، کارتیمی، سیستم مدیریت استعدادها)» با همکاری حسین علیان از فعالیت‌های پژوهشی سَروی در حوزه موسیقی هستند.
