به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان با پهنه‌ای گسترده، تنوع قومیتی و جایگاهی راهبردی در جنوب شرق ایران همواره در کانون توجه قرار داشته است؛ این استان با ظرفیت‌های قابل توجه انسانی، معدنی، مرزی و دریایی اگرچه در سال‌های اخیر وارد مسیر رشد شده اما همچنان با چالش‌های ساختاری روبه‌رو است.
با روی کار آمدن دولت چهاردهم و فعالیت مدیریت جدید در سیستان و بلوچستان، نگاه‌ها بیش از پیش به سیاست‌ها، برنامه‌ها و راهبردهای اجرایی استاندار برای برون‌رفت از مشکلات موجود و حرکت به سمت توسعه متوازن دوخته شده است؛ انتخاب اولویت‌های اجرایی، آزمونی مهم برای سنجش اراده تحول‌آفرینی در استانی است که مطالبات مردمی در آن انباشته شده و انتظارات بسیاری از مدیریت ارشد آن وجود دارد.
به گفته کارشناسان، یکی از مؤلفه‌های اساسی در تحقق توسعه سیستان و بلوچستان، تقویت سرمایه اجتماعی است؛ سرمایه‌ای که سال‌ها به‌دلیل مشکلات اقتصادی، حاشیه‌نشینی و برخی نابرابری‌ها آسیب دیده است، در واقع، بازسازی اعتماد عمومی، همگرایی هرچه بیشتر اقوام و بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و معتمدان محلی، گام‌هایی کلیدی در ترمیم این سرمایه ناملموس اما بنیادین است.
در کنار این مباحث، فاصله برخی از مردم سیستان و بلوچستان با ساختارهای دولت به‌ویژه در مناطق دوردست، همچنان مشهود است که برای رفع آن باید با اتخاذ تدابیری حضور میدانی دولت در این مناطق ،تقویت و ارتباطات مردمی احیا شود؛ نرخ بالای بیکاری به‌ویژه در میان جوانان که ۱۴ درصد برآورد شده یکی از مسائل مزمن و چالش‌برانگیز در سیستان و بلوچستان استدر سطح حکمرانی مشارکتی نیز باید با استفاده از ظرفیت‌های شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها مشارکت مردم در اداره امور محلی را جذب کرد.
نرخ بالای بیکاری در سیستان وبلوچستان به‌ویژه در میان جوانان که ۱۴ درصد برآورد شده یکی از مسائل مزمن و چالش‌برانگیز این خطه است بنابراین کارشناسان بر این باورند که برای ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، برنامه‌ریزی دقیق، حمایت از سرمایه‌گذاران و توسعه مشاغل بومی ضروری است.
توسعه سواحل مکران به‌عنوان طرحی ملی و بلندمدت، اگرچه امیدهای فراوانی را برای آینده سیستان و بلوچستان ایجاد کرده است اما دغدغه‌هایی درباره سهم عادلانه مردم بومی از این طرح وجود دارد و از طرفی مساله معیشت مردم در مناطق مرزی نیازمند راه‌حل‌های خلاقانه، چندوجهی و بلندمدت است تا اقتصاد محلی، تقویت و امنیت معیشتی مردم تضمین شود.
با توجه به اهمیت هریک از مسائل مذکور، خبرنگار ایرنا در مصاحبه اختصاصی با منصور بیجار استاندار سیستان و بلوچستان به بررسی آنها پرداخت که مشروح آن در سه بخش منتشر می‌شود؛ در بخش نخست ۱۰ پرسش درباره اولویت‌ها، چالش‌ها و راهبردهای کلان استان مطرح شده و بخش های دیگر درباره پروژه‌های اجرایی، زیرساخت‌ها و سیاست‌های اجتماعی است.
ایرنا: با توجه به شرایط خاص و چالش‌های متنوع استان، اولویت‌های اصلی شما در مدیریت سیستان و بلوچستان چیست و چه برنامه‌هایی برای تحقق آنها در دستور کار دارید؟
بیجار: اولویت اصلی بنده به‌عنوان خادم مردم سیستان و بلوچستان، کارآمدسازی حکمرانی محلی با رویکرد برنامه‌محوری، ارتقای سرمایه اجتماعی و توسعه متوازن مبتنی بر راهبردهای رهبر معظم انقلاب در ۱۱ محور است که در این مسیر، فعال‌سازی سند توسعه استان را به‌عنوان نقشه راه جامع دنبال می‌کنیم، تمرکز ویژه ما بر تقویت زیرساخت‌ها، ایجاد امنیت پایدار، بهبود معیشت مرزنشینان و بهره‌برداری از ظرفیت‌های ارزشمند سواحل مکران است، همچنین پیوست اجتماعی، عدالت سرزمینی و مشارکت گسترده اقشار مختلف مردم از اصول اساسی در مدیریت استان به‌شمار می‌آیند که بدون آن تحقق توسعه پایدار ممکن نیست.
ایرنا: سرمایه اجتماعی در سیستان و بلوچستان با آسیب‌هایی روبه‌رو بوده است، چه راهبردهایی برای ترمیم این سرمایه ارزشمند و تقویت همبستگی اجتماعی در میان اقوام و جوامع محلی مدنظر دارید؟
بیجار: بدون شک سرمایه اجتماعی، شالوده ثبات و توسعه در سیستان و بلوچستان است، ما با تکیه بر گفت‌وگوی مستمر با اقوام، علما، نخبگان، زنان و جوانان، ساز و کارهای اعتمادسازی را در سطوح مختلف اجرایی کرده‌ایم، حضور میدانی در مناطق مختلف استان، پاسخگویی مستمر، مشارکت دادن مردم در تدوین و اجرای برنامه‌ها و تأکید بر شایسته‌سالاری بومی از جمله رویکردهای اصلی ما در مسیر تقویت این سرمایه ارزشمند بوده است. در همین چارچوب، نقش نخبگان در مدیریت استان به‌طور جدی تقویت و تلاش شده است از ظرفیت‌های آنان در ساحت‌های مدیریتی به شکلی مؤثر بهره‌گیری شود. این رویکرد در ۶ ماه گذشته نتایج قابل توجهی به‌همراه داشته است که از جمله آنها می‌توان به انتصاب نخبگان بومی، کارآمد و متخصص اشاره کرد. در واقع، مسیر بازگشت بسیاری از نخبگان استان که پیش‌تر مورد غفلت قرار گرفته بودند، هموار شده است که اتفاق مهمی برای بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت انسانی سیستان و بلوچستان به‌شمار می‌آید.
ایرنا: فاصله مردم با برخی از ساختارهای دولت به‌ویژه در مناطق محروم و دورافتاده از دغدغه‌های اصلی افکار عمومی است، چه اقداماتی برای کاهش این فاصله و تقویت ارتباط مستقیم میان مردم و مسوولان استان در دستور کار دارید؟
بیجار: در ۶ ماه اخیر تلاش‌های گسترده‌ای برای کاهش این فاصله صورت گرفت؛ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همواره این استان را به‌عنوان گلوگاه توسعه کشور مورد توجه ویژه قرار داده و با بهره‌گیری از این نگاه همدلانه و به تبع منویات رهبر معظم انقلاب، دولت چهاردهم نیز با رویکردی ویژه و برنامه‌محور در مسیر توسعه استان گام برداشته است. در این راستا، طرح‌های ابتکاری و ویژه‌ای با موافقت رییس‌جمهور به اجرا درآمد که هدف آنها افزایش مشارکت جامعه محلی در مدیریت استان و ارتقای خدمات است تا شکاف‌های موجود به مرور زمان کاهش یابد. از جمله اقدامات مهم می‌توان به استخدام ۶۰۰ نفر از جوانان واجد شرایط در اداره‌های مختلف استان اشاره کرد، همچنین طرح جذب سه هزار دانش‌آموخته علوم پزشکی در کنار یکهزار و ۹۵۰ دانش آموخته پیشین این حوزه در حال اجراست. جذب فرزندان استان در نهادهای نظامی و انتظامی نیز با استخدام ۵۰۰ نفر آغاز و برنامه‌ریزی شده است که این تعداد به ۲ برابر افزایش یابد.
از طرفی، کاهش این شکاف‌ها مستلزم حضور میدانی مدیران، حکمرانی مشارکتی و بازتعریف نقش آنان در سطوح محلی است. بر این اساس ما با تمرکز ویژه بر شورای گفت‌وگو در شهرستان‌ها، تقویت شوراهای اجتماعی و برگزاری سفرهای مستمر استانی، ارتباط بی‌واسطه و مستمر با مردم را نهادینه کرده‌ایم. همچنین استفاده از ظرفیت رسانه‌های محلی، سامانه‌های گزارش‌گیری مردمی و دریافت بازخورد مستمر از عملکرد مدیران از دیگر ابزارهای به‌کار گرفته شده برای ارتقای کیفیت خدمات و پاسخگویی است.
ایرنا: با توجه به اهمیت راهبردی مرزهای استان، ارتقای امنیت پایدار در نوار مرزی چه جایگاهی در سیاست‌های اجرایی شما دارد و چه اقداماتی در این زمینه در حال اجراست؟
بیجار: با موافقت شورای‌عالی امنیت ملی، طرح مهم استان با عنوان «تجارت مرزی مردم‌محور» به‌زودی آغاز خواهد شد؛ در این طرح، نقش ویژه‌ای برای مرزنشینان به‌عنوان شرکای راهبردی توسعه منطقه در نظر گرفته شده است، ما بر این باوریم که امنیت پایدار در گرو توسعه همه‌جانبه است و در این راستا با همکاری نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی و با تقویت زیرساخت‌های اقتصادی در نوار مرزی، ایجاد بازارچه‌های مرزی، تسهیل معیشت مرزنشینان و سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و اشتغال به‌دنبال تحقق امنیتی پایدار، مردمی و درون‌زا هستیم. همچنین به‌صورت همزمان، گسترش همکاری با کشورهای همسایه در زمینه کنترل مرزها و توسعه تجارت فرامرزی نیز در دستور کار قرار دارد.
ایرنا: در مسیر تحقق حکمرانی مشارکتی، نقش شوراهای اسلامی شهر و روستا و دهیاری‌ها چگونه است؟ استانداری سیستان و بلوچستان چه برنامه‌ای برای توانمندسازی این نهادها در دستور کار دارد؟
بیجار: شوراهای اسلامی شهر و روستا و دهیاری‌ها، بازوان اجرایی ما در مسیر تحقق حکمرانی مشارکتی به‌شمار می‌آیند. با توانمندسازی این نهادها، ارتقای اختیارات اجرایی و بهره‌گیری از ظرفیت آنها در رصد مسائل و نیازهای محلی در پی استقرار حکمرانی چندسطحی و مردم‌محور هستیم. در مناطق روستایی، دهیاری‌ها نقشی کلیدی در توسعه خدمات عمومی، نظارت بر ساخت‌وسازها و تقویت همبستگی و سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند. اعتقاد ما بر این است که توسعه پایدار و متوازن از دل همین مشارکت‌های محلی و درون‌زا شکل می‌گیرد.
ایرنا: طبق آمار و اطلاعات موجود، نرخ بیکاری در سیستان و بلوچستان از میانگین کشوری بالاتر است، چه طرح‌هایی برای کاهش بیکاری به‌ویژه در میان جوانان و زنان استان دارید؟
بیجار: در سند توسعه سیستان و بلوچستان با هدف احیای ظرفیت‌های استان، برنامه‌ریزی دقیق و هدفمندی انجام شده است، تبدیل شدن به کانون منطقه‌ای هدف اصلی ماست تا با بهره‌مندی از ظرفیت‌های ویژه در حوزه‌هایی مانند امنیت غذایی، شیلات و سایر بخش‌ها، اشتغال جوانان را تقویت کنیم. تلاش‌های صورت‌گرفته برای به‌کارگیری نخبگان در مدیریت استان نیز می‌تواند نقش مؤثری در کاهش بیکاری ایفا کند، همچنین احیای کارخانه بافت بلوچ و تسریع در توسعه صنایع معدنی استان از دیگر اولویت‌های ماست. توسعه مشاغل مرزی، رونق بنگاه‌های خُرد، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و اجرای طرح‌های اشتغال‌زایی منطقه‌ای به‌ویژه در مناطق مرزی در اولویت کاری استانداری قرار دارد
با اینکه نرخ بیکاری در استان نسبت به میانگین کشوری همچنان بالاست اما فقط به گزارش‌های عددی اکتفا نمی‌کنیم بلکه مساله اشتغال را به‌عنوان ریشه بسیاری از چالش‌های اجتماعی و امنیتی می‌دانیم، از این رو، توسعه مشاغل مرزی، رونق بنگاه‌های خُرد، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و اجرای طرح‌های اشتغال‌زایی منطقه‌ای به‌ویژه در مناطق مرزی در اولویت‌های کاری استانداری قرار دارد تا با فعال‌سازی ظرفیت‌های کشاورزی، گردشگری، صنایع‌دستی و تجارت مرزی، مسیر ایجاد اشتغال پایدار فراهم شود.
ایرنا: توسعه سواحل مکران یکی از طرح‌های ملی کلان است، این طرح در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه تدابیری برای تضمین سهم واقعی مردم استان از منافع آن اتخاذ شده است؟
بیجار: سواحل مکران، قلب تپنده راهبرد ملی ما برای تحول جنوب شرق کشور است و در این مسیر، سیستان و بلوچستان باید از یک ناظر صرف به بازیگری فعال و تعیین‌کننده تبدیل شود، توسعه بندر چابهار، اتصال راه‌آهن سراسری، ایجاد منطقه آزاد سیستان به‌عنوان پنجره‌ای رو به آسیای میانه، توسعه زیرساخت‌های انرژی، تأمین آب پایدار و تسهیل سرمایه‌گذاری از جمله پروژه‌های کلان و پیشران در حال اجراست که نقش‌آفرینی ملی استان را در این زمینه تقویت خواهند کرد. با این حال، اصل بر این است که مردم استان، سهم واقعی خود را از این توسعه ببینند، این سهم در قالب اشتغال مستقیم، آموزش‌های مهارتی، جذب نیروهای بومی در پروژه‌های بزرگ و واگذاری پروژه‌های خرد به شرکت‌های محلی تضمین شده است و به‌طور مستمر مورد نظارت قرار می‌گیرد. ما توسعه را زمانی موفق می‌دانیم که مردم بومی، محور و بهره‌مند اصلی آن باشند.
ایرنا: در زمینه جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، سیستان و بلوچستان چه ظرفیت‌هایی دارد و برنامه شما برای تسهیل ورود سرمایه‌گذاران و رفع موانع موجود چیست؟
بیجار: رویکرد ما در حوزه اقتصادی، جذب هدفمند، امن و تسهیل‌شده سرمایه‌گذاری است، با راه‌اندازی ستاد ویژه سرمایه‌گذاری در استان، فرآیند شناسایی فرصت‌ها، تسهیل صدور مجوزها، تأمین زیرساخت‌های لازم و تضمین بازگشت سرمایه به‌صورت نظام‌مند دنبال می‌شود و این مسیر موجب افزایش اعتماد و استقبال سرمایه‌گذاران شده است. هم‌اکنون پروژه‌هایی در حوزه شیلات، انرژی خورشیدی، صنایع تبدیلی و لجستیک در حال جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی‌اند. نگاه ما به سرمایه‌گذار فقط به‌عنوان تأمین‌کننده منابع نیست بلکه او را شریک راهبردی در فرآیند توسعه پایدار استان می‌دانیم.
ایرنا: با توجه به ظرفیت‌های بومی و فرهنگی استان چه رویکردی برای حمایت از کارآفرینی محلی و تقویت صنایع کوچک، بومی و خانوادگی دارید؟
بیجار: اقتصاد بومی و کارآفرینی، ستون فقرات تاب‌آوری اقتصادی سیستان و بلوچستان است، بر همین اساس، برنامه‌ریزی ما بر پایه توانمندسازی جوامع محلی و ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی کوچک مقیاس و پایدار انجام شده است که در این مسیر، حمایت از صندوق‌های خرد محلی، تقویت مشاغل خانگی، ارائه آموزش‌های مهارتی در مناطق روستایی و ایجاد زنجیره‌های تأمین برای اتصال محصولات بومی به بازارهای مصرف به‌طور جدی دنبال می‌شود، همچنین توسعه صنایع دستی، دامپروری سنتی، گردشگری روستایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های زنان و جوانان در قالب تعاونی‌های تولیدی و خدماتی از جمله اقدامات محوری ما در تقویت اقتصاد مردمی و درون‌زا در استان است.
ایرنا: مسائل معیشتی مردم در مناطق مرزی یکی از نگرانی‌های جدی است، شما برای بهبود وضعیت معیشت، ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به اقتصاد غیررسمی در این مناطق چه راه‌حل‌هایی در نظر گرفته‌اید؟
بیجار: در مناطق مرزی، زندگی و معیشت مردم به‌طور مستقیم با مرز گره خورده بنابراین رویکرد ما «تبدیل مرز از تهدید به فرصت» بوده و بر همین اساس، مجموعه‌ای از اقدامات عملیاتی و راهبردی در دستور کار قرار گرفته است، توسعه بازارچه‌های مرزی، تسهیل در صدور مجوزهای مرزنشینی، بهره‌گیری از ظرفیت ته‌لنجی، تبادل کالا و ایجاد مناطق ویژه تجاری از جمله گام‌های کلیدی در مسیر توانمندسازی اقتصادی مرزنشینان است. به‌طور همزمان، توسعه زیرساخت‌های اجتماعی، آب، برق و راه در این مناطق با سرعت پیگیری و اجرا می‌شود. همچنین سامان‌دهی کولبری در قالب طرح‌های رسمی و انسانی به‌همراه اجرای طرح مهم «تجارت مرزی مردم محور» و بازنگری در برخی سیاست‌های کلان این حوزه از جمله برنامه‌هایی است که آغاز شده و با جدیت در حال پیگیری است.
به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان به‌عنوان دومین استان پهناور کشور بیش از سه میلیون و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت در ۲۶ شهرستان دارد.
