به گزارش خبرنگار معارف ایرنا اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی در روزهای نخستین اردیبهشت با حضور ۴۰ مهمان خارجی از ۲۳ کشور در شهرهای تهران، قم و اصفهان برگزار شد. حجت الاسلام محمدمهدی ایمانی پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان ویژگی های این اجلاس گفت که منظور از واژه شرق در رهیافت شرقی، یک منطقه جغرافیایی نیست بلکه شرق فکری و فرهنگی مورد نظر است که نگاه عادلانه و بشردوستانه را مطرح می کند.
وی با بیان این که هدف از برگزاری این اجلاس، نقد وضع موجود حقوق بشر در جهان و پیشنهاد حقوق بشر مطلوب است، تاکید کرد که امروز با وجود شکل گیری نظام جهانی حقوق بشر با ساز و کارهای نظارتی و اجرایی مشخص حاکم بر آن، شاهد تفسیر به رای دولت ها و بازیگران غربی هستیم.
ایمانی پور در این اجلاس گفت که جهانیان شاهد ناکارآمدی نظامات حقوق بشری در بازدارندگی از خشونتف نفرت و بی عدالتی به دلیل حاکم بودن نظام ارزشی فردگرایانه و نگرش های منفعت طلبانه است و استفاده ابزاری و استانداردهای دوگانه در اعمال حقوق بشر بر ناکارآمدی دستگاه ها و نهادهای حقوق بشری افزوده است که شاهد مثال آن نسل کشی مردم بی گناه غزه است و نهادهای حقوق بشری در سکوت و بی عملی به سر می برند و لذا سخن گفتن از حقوق بشر، به یک طنز تلخ تبدیل شده است.
حجت الاسلام سید احسان رفیعی علوی دبیر اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی درباره ضمانت اجرای حقوق بشر به خبرنگار معارف ایرنا گفت: مهمترین مساله در حقوق بشر، ضمانت اجراست و می‌دانیم که ضمانت اجراهای حقوق بشر با ضمانت اجراهای حقوق داخلی کاملا متنوع است و این یک اصل و پیش فرض در حقوق بین‌المللی است.
وی افزود: چیزی که امروز به نظر می‌رسد باعث می شود تا ضمانت اجراهای حقوق بشر مفید نباشند، نداشتن یک حمایت معنوی است. وقتی شما دولت‌ها را به یک عرصه برابر در حقوق بشر به عنوان تابعان اصلی حقوق بین‌الملل قرار می‌دهید و نقش و ظرفیت معنوی ادیان، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را که بیش از دوسوم جمعیت جهان، پیروان این ادیان و تمدن ها هستند، غفلت می‌کنید، در واقع در بخش مهمی از شکل‌گیری فرهنگ حقوق بشر غفلت می کنید.
رئیس دانشگاه باقر العلوم (ع) اضافه کرد: شاید علت نقض‌های مکرر حقوق بشر و جنگ‌های مبنایی مثل ویرانگری هایی که امروز شاهد آن هستیم یا آنچه بر مردم فلسطین یا رنگین‌پوستان جهان می‌گذرد، بی‌توجهی به فرهنگ ها، آشتی فرهنگی، گفت و گوی فرهنگی و ظرفیت معنوی باشد که می تواند در خلق ضمانت اجراهای عمیق معنوی برای حقوق بشر داشته باشند و ما از آن غفلت کردیم.
این استاد دانشگاه افزود: هدف از برگزاری این همایش، تمرکز بر این ایده ها و تمرکز بر این ظرفیت، خانه خالی پازل رشد حقوق بشر جهانی است. ما این دریافت دقیق را از ضمانت اجرا نداشتیم و فکر می‌کردیم که دولت‌ها می‌توانند در واقعیت با قدرت های ساختاری، سیاسی و نظامی خود از حقوق بشر حمایت کنند اما امروز متوجه شدیم که تنها پناه انسان در حوزه حقوق بشر، می تواند ضمانت اجرای معنوی، اخلاقی و پیش برنده سایر ظرفیت های ضمانت اجرایی باشد و آن عبارت از فرهنگ، تمدن و ادیان است.
رفیعی علوی از یک چالش بزرگ در این زمینه یاد کرد و گفت: مشکل این است که ما گفت و گو نکرده ایم که چگونه می خواهیم این تکثر و تنوع را به وحدت تبدیل کنیم. شاید باید حکمت اسلامی، بار دیگر تکثرها را به وحدت نزدیک کند و انسان حِکمی اصیل شرق بتواند یک بار دیگر این فرهنگ را در خود بازتولید کند و در نهایت بتواند این مشکلات را حل کند. البته این یک تعهد فکری برای عالمان و پیروان ادیان است که به این ظرفیت بیاندیشند و بتوانند یک گام بزرگ در این زمینه بردارند.
وی با اشاره به ویژگی های این همایش گفت که اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی، اولین همایش کاملاً علمی است که قرار است از ظرفیت رایزنی های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دیگر کشورها بهره ببرد.
رفیعی علومی همچنین گفت: برخی پرسیدند جایگاه نهادهای حقوقی در این اجلاس کجاست و ما معتقدیم آن سطحی از حقوق بشر که ما از آن غفلت کرده ایم این است که حقوق بشر یک ساحت بزرگ فرهنگی است. به عبارت دیگر هنر، فرهنگ، تمدن و تاریخ، ظرفیت‌های بسیار عالی دارند و امروز ظرفیت های تکنیکال (تحلیل فنی) حقوقی، صرفا مساله این همایش نیست.
وی افزود: ما به دنبال آن بودیم که برای رشد حقوق بشر چگونه می توان از یافته های جامعه شناختی، روان‌شناختی اجتماعی و یافته های تعاملات بینافرهنگی استفاده کنیم. لذا در بخشی از پیش همایش ها دیدیم که برخی از هنرمندان حوزه های هنرهای تجسمی به دنبال بررسی ظرفیت های هنر شرقی بودند که بتوانند گفتمان حقوق بشر را حمایت کنند.
این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: لذا تمرکز بر قدرت های سیاسی به این شکل ناقص، یکی از دلایل بروز آسیب ها در حوزه حقوق بشر بوده و ما یک نگاه جدیدی را شروع کردیم و نگاه این همایش به آن ظرفیت ها وجود دارد و بخشی نیز مربوط به مشکلات کشور است که قرار است درباره آن نیز فکر کنیم.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم (ع) اضافه کرد: ما باید مطالبه‌گر اساسی حوزه حقوق بشر باشیم؛ این ظرفیت را به گفت‌وگو بگذاریم؛ این موضوع را جهانی کنیم و امیدوار باشیم که حرکت به سمت آن تمدن واقعی بینافرهنگی اتفاق می افتد.
