موسی‌کاظمی در این نشست تخصصی، دیدگاه خود را با موضوع «دوگانه اصالت و جذابیت؛ هنر ایجاد جذابیت برای واقعیت در رسانه های فردا» ارائه کرد.
متن کامل سخنان نماینده ایرنا در این نشست تخصصی به این شرح است:
وقتی می‌خواهیم از رسانه‌های فردا سخن بگوییم، نمی‌توانیم واقعیت فعلی را نادیده بگیریم که ما امروز در فردای رسانه هستیم.
تا همین چند سال پیش اگر با این سوال روبرو می‌شدیم که چه آینده‌ای را در حرفه خود پیش‌بینی می‌کنید؟ شاید ویژگی‌ها و مسائل امروز را تا حدودی درست حدس می‌زدیم اما درباره شتاب این تحولات چطور؟
بیایید به مهم‌ترین تحولات حوزه‌های اجتماعی-تکنولوژیک جهان طی کمتر از یک دهه اخیر نگاهی بیاندازیم.
از دسامبر ۲۰۱۹ شیوع ویروسی ناشناخته به سرعت به خبر اول اکثر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد؛ اخبار، شایعات، هشدارها و افسانه‌پردازی‌ها درباره بیماری جدید.
با آمدن سویه‌های جدید «کووید۱۹»، اطلاع‌رسانی درباره عوارض بیماری، روش‌های پیشگیری، تعداد مرگ و میرها و آخرین دستاوردهای علمی برای درمان با توجه به نیازهای خبری و اطلاعاتی اهمیت پیدا کرد.
آن دوره با توجه به اهمیت درستی اخبار و اطلاعات، جایگاه رسانه‌های رسمی و مرجعیت خبری آن‌ها در برابر رقبای جدید ترمیم و تقویت شد.
چند سال بعد یعنی در تابستان ۲۰۲۲، حوزه ارتباطات و فناوری شاهد رویداد مهم دیگری بود. چند ماه بعد از مخابره اولین تصاویر تلسکوپ «جیمز وب» که خوشه‌های کهکشانی مربوط به ۱۳ میلیارد سال پیش را نشان می‌داد، دنیای تکنولوژی با زلزله جدیدی روبرو شد.
چند دهه بعد از شروع اولین مطالعات درباره «هوش مصنوعی»، اولین ربات قابل استفاده عمومی اواخر سال ۲۰۲۲ رونمایی شد. پس از آن متخصصان حوزه فناوری با تایید وقوع انقلابی عظیم در حوزه‌های مختلف از پزشکی تا آموزش، کوشیدند آینده مشاغل و فعالیت‌های گوناگون جوامع را ترسیم کنند؛ از جمله فعالیت‌های رسانه‌ای.
در آن زمان، خبرگزاری‌های رسمی کم کم داشتند تبعات فعالیت رقیبانی مانند «شبکه‌های اجتماعی» و پدیده‌هایی مثل «شهروندخبرنگار» را می‌پذیرفتند و حتی از آن‌ها برای پیشرفت استفاده می‌کردند.
البته سال‌ها قبل از این تحولات، رسانه‌های مشهور و قدیمی در حال آماده شدن برای ورود به آینده بودند. مثلا آسوشیتدپرس در سال ۲۰۰۸ پروژه‌ای را برای مطالعه مصرف رسانه‌ای مخاطبان جوان‌تر آغاز کرده بود تا درک بهتری از مصرف اخبار آن‌ها در پلتفرم‌های دیجیتال به دست آورد.
خبرگزاری فرانسه هم تلاش می‌کرد از پایگاه داده‌های عظیم خود که دهه‌ها جمع‌آوری کرده بود، به صورت امروزی بهره‌برداری کند؛ استخراج فراداده از آرشیو با فناوری‌های روز.
پیش از شروع به کار «چت جی پی تی»، رسانه‌هایی مانند فوربز و لس‌آنجلس تایمز از الگوریتم‌های نویسندگی رباتیک برای تهیه اخبار کوتاه استفاده کرده بودند اما این روش‌ها تا قبل از رواج هوش مصنوعی به رویه تبدیل غالب نشده بود.
حدود ۱۰ سال قبل، پیش‌بینی می‌شد تا سال ۲۰۴۰ میلادی، نسخه روزنامه‌های چاپی به موزه‌ها خواهند رفت اما با توجه به سرعت تحولات رسانه‌ای و فناوری‌های جدید بعضی مخاطبان انتظار دارند رسانه به شکلی امن آن ها را به صحنه درگیری‌های نظامی از یمن تا اوکراین ببرد یا به دل آتش‌سوزی و طوفان‌های ویرانگر آمریکا.
شاید بعضی انتظار داشته باشند با فناوری‌های جدید، از طریق رسانه تازه‌ترین عطرهای تولیدی را استشمام کنند یا مزه محصولات نمایشگاه‌های مواد غذایی را بچشند یا در خواب با پادکست‌های کدگذاری شده از آخرین خبرها مطلع شوند بدون خواندن آن‌ها.
به همین خاطر، بعضی از رسانه‌ها مجبورند در برابر نیازهای فردا در یک دوراهی قرار بگیرند؛ رویافروشی یا همراه شدن با آخرین پیشرفت‌های علمی و شاید حمایت از دسته‌ای از فعالیت‌های پژوهشی.
البته این وضعیت بیشتر در مورد رسانه‌های غیررسمی و فعال در حوزه‌های سرگرمی، تجاری، گردشگری و ... به چشم می‌آید. این رسانه‌ها که در بخش‌های میانی هرم «خبر-مخاطب» قرار می‌گیرند.
در بالای این هرم هنوز خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی قرار دارند که هم مخاطب عام دارند و هم نخبگان، تصمیم‌گیرندگان، کارشناسان حوزه‌های مختلف و حتی رسانه‌های میانه هرم به آن‌ها رجوع می‌کنند.
رسانه‌های رسمی با وجود رقیبان سرسخت این مزیت را دارند که از میان انبوهی از افسانه‌ها، شایعات و اخبار جعلی، اخبار درست را پالایش کنند و منتشر سازند. همچنین رسانه‌های رسمی در زمینه تفسیر، تحلیل و پیش‌بینی تحولات و نیز جریان‌سازی‌های سیاسی، بین‌المللی و نیز اجتماعی-فرهنگی، می‌توانند دست برتر را داشته باشند.
استفاده از این فرصت البته بدون استفاده از آخرین فناوری‌ها میسر نیست. تا پیش از روی کار آمدن «رایانه‌های کوانتومی»، رسانه‌های رسمی باید برای شناسایی کارآمد و هدفمند مخاطبان اقدام کنند.
در قدم بعدی شناسایی و پردازش ویژگی‌های مخاطبان و نیازهای خبری و اطلاعاتی آنان اهمیت دارد.
برای این هدف، دگرگونی در دسته‌بندی مخاطبان و ایجاد دسته‌بندی‌های دقیق‌تر ضروری است. اکنون مخاطب فرصت و حوصله‌ای برای جست‌وجوی اخبار و اطلاعات مورد نظر خود یا حتی گوگل کردن و صحت‌سنجی آن ندارد. شیوه کنونی انتشار و عرضه اخبار و اطلاعات هم کارآیی زیادی ندارد.
مثلا در وضعیتی که یک مخاطب به دنبال آخرین اطلاعات و تحلیل‌ها درباره مذاکرات آمریکا با روسیه یا ایران است یا تصمیمات مربوط به جنگ تعرفه‌ای واشنگتن و پکن است تا آثار تحولات سیاسی و بین‌المللی را بر روندهای اقتصادی دنبال کند، آخرین نتایج مسابقات جهانی بسکتبال یا والیبال ممکن است نوعی پارازیت در فرایند کسب اطلاعات به نظر برسد.
در فضای جدید، علاوه بر سرعت انتقال اخبار و اطلاعات، استفاده از آخرین فناوری‌ها برای دروازه‌بانی اخبار و جدا کردن فیک نیوزها و تصاویر و ویدئوهای جعلی برای رسانه‌های معتبر اهمیت حیاتی دارد.
درست است که میلیون‌ها مخاطب در زمان انفجارهای خبری، شاید به شنیدن اخبار متفاوت و غیرمنتظره یا افشاگری‌های مهیج و پشت پرده‌ها علاقه نشان می‌دهند اما رسانه‌های معتبر، باید انتقال اخبار صحیح و تحلیل‌های منطقی و به دور از جهت گیری را در اولویت قرار دهند. رسانه معتبر باید در برابر جاذبه‌های زودگذر و بی‌پایه مقاومت کند و آن را به رقبای نسبتا زرد خود واگذار کند.
در این وضعیت، گزینه منطقی استفاده از آخرین فناوری‌ها برای صحت‌سنجی اخبار و کانالیزه کردن آن برای رساندن به مخاطب است. فناوری‌هایی که هنوز برای جذابیت محصولات رسانه‌ای باید با خلاقیت خبرنگاران و سردبیران در تولید یک فرآورده خبری و تحلیلی ترکیب شوند.
