به گزارش خبرنگار سینمایی ایرنا، درباره دست به قلم شدن سینماگران و بازیگران زیاد شنیده‌ایم، ترجمه‌ها، نوشته‌ها و یادداشت‌هایشان را خوانده‌ایم و به هم‌زیستی کتاب و سینما، هر بار که مراسم رونمایی از کتاب بازیگر یا فیلمسازی بود، بیش از پیش پی برده‌ایم.
اما این روزها که در میان غرفه‌ها و حال و هوای راهروهای نمایشگاه نفس می‌کشید، بد نیست نگاهی به کتاب‌هایی داشته باشید که سرگذشت سینماگران را روایت کرده، خصوصا آنها که دیگر در میان ما نیستند قطع به یقین ناگفته‌هایی دارند که خواندن‌شان از میان کلمات، لطف دیگری دارد.
تجربیاتی که علی نصیریان نمی‌خواست بگوید
«خیلی‌ها به من می‌گویند بیایید و تجربیات خود را در زمینه تئاتر و بازیگری منتقل کنید. خب؟ چه چیزی را منتقل کنم؟ بیایم و به نسل جدید بگویم که در دوران دبیرستان برای تمرینات تئاتر گوشه پارک شهر که تازه داشتند درخت می‌کاشتند و حتی دیوار و نرده هم نداشت، ما می‌رفتیم و یک گوشه تمرین می‌کردیم؟ نسل جدید با پارامترهای امروز می‌گوید خب شما دیوانه بودید!» این‌ها بخشی از گفته‌های علی نصیریان در کتابی به نام خودش و به قلم نگار حسینی است. نوشتن درباره بزرگان سینما جرات و جسارت خاصی می‌طلبد
عموما نوشتن درباره بزرگان سینما جرات و جسارت خاصی می‌طلبد؛ جسارتی که حسینی به گفته خودش با پوشیدن زره آهنی داشت و زندگی نامه استاد نصیریان را نوشت.
این کتاب در سال ۱۴۰۳ توسط انتشارات فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.
مسعود کیمیایی را بیشتر بشناسید
کتاب «مسعود کیمیایی» نوشته مهدی مظفری ساوجی به زندگی و آثار مسعود کیمیایی پرداخته است.
این کتاب چهار بخش دارد؛ در بخش اول با عنوان «نقدها و نظرها» چهار نوشتار آمده است. نوشتار دوم این بخش دربار دیدارهای نویسنده و نامه‌ای است از مسعود کیمیایی به نویسنده. این دیدارها درباره نوشتن و گردآوری کتاب شناخت نامه مسعود کیمیایی بوده است. سومین نوشتار هم درباره سینمای مسعود کیمیایی است و آخرین نوشتار درباره فیلم «جرم» است.
کارنامه چهل ساله داریوش مهرجویی و کتابی که ناتمام ماند
داریوش مهرجویی در آبان ماه ۱۴۰۰ در مصاحبه‌ای گفته بود، در حال نوشتن کتابی درباره زندگی خودم هستم. با اینکه عمولا عرف این است که نگارش زندگینامه‌های افراد بزرگ و شاخص توسط دیگران صورت می‌گیرد، اما داریوش مهرجویی خود دست به نوشتن سرگذشتش زده بود.
او گفته بود: من در این متنی که دارم به مرور زمان می‌نویسم، چیزهایی از دوران بچگی و جوانی‌ام نوشته‌ام و از سفر به آمریکا و بعد از آن، که تاکنون به‌کسی نگفته‌ام؛ اینکه چطور در دانشگاه درس خواندم و چه پست‌هایی گرفتم و چه شد و چه نشد. طبیعتاً کسی که بیوگرافی‌نویس است می‌تواند بیاید و از طریق مصاحبه‌های عمیق و دنباله‌دار به چنین اطلاعاتی برسد. من به‌جای اینکه چنین فرایندی طی شود، خودم قلم برداشته‌ام و دارم این را می‌نویسم.
با اینکه عمولا عرف این است که نگارش زندگینامه‌های افراد بزرگ و شاخص توسط دیگران صورت می‌گیرد، اما داریوش مهرجویی خود دست به نوشتن سرگذشت‌اش زده بود
با این حال اما قتل مهرجویی و همسرش در مهرماه ۱۴۰۲، احتمالا این کتاب را نیمه‌تمام گذاشته است.
در عوض، احمد طالبی‌نژاد درباره مهرجویی کتابی تحت عنوان «داریوش مهرجویی؛ کی؟ چی؟ کجا؟» نوشته است. طالبی نژاد گفته این کتاب که به زندگی و آثار داریوش مهرجویی اختصاص دارد، به گونه‌ای نوشته شده که نوجوانان بتوانند با اندیشه‌ها و شخصیت این فیلمساز بزرگ آشنا شوند؛ نوشته‌ای ساده و قابل فهم برای مخاطبان جوان که در عین حال عمق فکری و فلسفی آثار مهرجویی را منتقل می‌کند.
علاوه بر این، «مهرجویی، کارنامه چهل ساله» نیز کتاب دیگری درباره این فیلمساز فقید است. این کتاب، گفت‌وگوی مانی حقیقی با داریوش مهرجویی و یکی از بهترین منابع برای شناخت مهرجویی و آثار اوست؛ نکته‌سنجی‌ها و شوخ‌طبعی‌های مهرجویی در سرتاسر این کتاب نیز به جذابیت آن افزوده است.همچنین از این کتاب مستندی با همین عنوان به کارگردانی خود حقیقی تولید شده است.
این کتاب در ۹ فصل خوانندگان را با آنچه در چهل سال فعالیت به عنوان فیلمساز بر داریوش مهرجویی گذشت، آشنا می‌کند.
فصل یک: الماس ۳۳/ فصل دو: گاو، آقای هالو، پستچی، دایره مینا/ فصل سه: مدرسه‌ای که می‌رفتیم، الموت، سفر به سرزمین آرتور رمبو/ فصل چهار: اجاره‌نشین‌ها، شیرک.
فصل پنج: هامون/ فصل شش: بانو، سارا، پری، لیلا/ فصل هفت: درخت گلابی/ فصل هشت: دختردایی گم شده، میکس، بمانی و فصل نُه: مهمان مامان، سنتوری.
این کتاب در سال ۱۴۰۲ توسط نشر گیلگمش به چاپ رسیده است.
کتاب‌هایی درباره مادران سینماگر به روایت دختران
در حرفه نمایش، بازیگران، ستارگانی هستند که به طور مستقیم روی صحنه می‌درخشند و با مخاطب ارتباط می‌گیرند. در یک کار نمایشی، این بازیگر است که ثمره تلاش کارگردان، نویسنده و دیگر عوامل صحنه را به مخاطب منتقل می‌کند و پس از آن هم زندگی‌اش برای همیشه تغییر می‌کند.
چه قبل از عصر اینترنت و چه هم اکنون، زندگی بازیگر بعد از اینکه در نقشی درخشید، زیر ذره‌بین مخاطب می‌رود و بیننده، میان بازیگر و نقشی که بازی کرده، یک همبستگی ایجاد می‌کند و او را به عنوان الگوی خود می‌پذیرد. از این روست که همواره مطالعه زندگی هنرمندان، علی‌الخصوص بازیگران که روی صحنه تماشا می‌شوند، برای مخاطبین لذت‌بخش و جذاب است.
کتاب «زندگی حرفه‌ای فریده سپاه منصور» نوشته مریم گلدوز توکلی دختر این بازیگر و زینب خدیوی است که در ۳۱۰ صفحه، به مسیر پرفرازونشیب این بازیگر برجسته ایرانی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۴۰۰ توسط نشر چارسو به چاپ رسیده است.
ناگفته‌های بیتا
دخترِ دیگری که در نوشتن زندگینامه مادرش و تبدیل آن به کتاب نقش داشته، مهسا قریشی دختر زنده یاد بیتا فرهی است. او بسیاری از ناگفته‌های زندگی این هنرمند را روایت کرده و آلبوم تصویری کاملی از عکس‌های نادیده خانوادگی و حرفه‌ای او را در اختیار نگارنده قرار داده؛ همچنین بخشی از اشعار دست‌نوشته او نیز مرتبط با موضوعات فصل‌های مختلف کتاب در آن منتشر شده‌اند.
کتاب «بیتا: درخت‌ها ایستاده می‌میرند» به قلم یاسمن خلیلی‌فرد در قالب اثری داستانی نوشته شده است.
این کتاب با نگاهی تاریخی برهه‌های مختلف زندگی بیتا فرهی را نه فقط به عنوان یک بازیگر بلکه از دوران کودکی، نوجوانی و پیش از بازیگر شدنش همسو با تحولات اجتماعی و تاریخی جامعه ایران به تصویر می‌کشد؛ زنی آوانگارد که در تحولات اجتماعی زمانه با محدودیت‌ها می‌جنگد و برای حفظ هویت و جایگاه اجتماعی‌اش با چالش‌هایی بی‌پایان مواجه است.
بیضایی؛ غریبه ای که بزرگ بود
بهرام بیضایی نمونه کامل سینماگری است مولف، که آثار و اندیشه‌هایش حول محورهای خاصی می‌گردد. او فیلم به فیلم به مایه‌های ثابتی می پردازد که جملگی دغدغه‌های راستینش هستند. از این رو به راحتی می‌توان ارتباط ویژه‌ای بین فیلم‌های او جستجو کرد.
کتاب «غریبه بزرگ» نوشته محمد عبدی به زندگی و آثار بهرام بیضایی، فیلمنامه‌نویس، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و تهیه کننده سینما و تئاتر پرداخته است.
درباره سینما با فرزاد موتمن
فرزاد موتمن از آن دست فیلمسازانی است که زیاد کتاب خوانده و سینمای جهان را نیز به خوبی می‌شناسد. کسانی که او را می‌شناسند می‌دانند که درباره سینما بی‌پرده و صریح حرف می‌زند که آن هم از دانش عمیق این فیلمساز سرچشمه می‌گیرد.
آن‌هایی هم که او را نمی‌شناسند، با کتاب «درباره سینما با فرزاد موتمن» آشنایی خوبی با این فیلمساز و تفکرات و تحلیل‌های او نسبت به سینمای ایران و جهان پیدا خواهند کرد.
«درباره سینما با فرزاد موتمن» مجموعه‌ای از گفت‌وگوها با این فیلمساز است که توسط بهزاد اسدی نگاشته شده است.
اصغر فرهادی در این کتاب پاسخ می‌دهد
پایان فیلم‌های اصغر فرهادی مخاطب را همواره با پرسش‌هایی تنها می‌گذارد که شاید تا سال‌ها و در نشست‌های مختلف میان مخاطبان فیلم‌های فرهادی مطرح است و پاسخ‌های گوناگونی نیز برای آنها وجود دارد؛ کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» قرار است به همین پرسش‌ها پاسخ دهد.
در «رودررو با اصغر فرهادی» تا جایی که فرهادی اجازه داده، نگارنده به پشت صحنه سرک کشیده است
در این کتاب تا جایی که فرهادی اجازه داده، نگارنده به پشت‌صحنه سرک کشیده است؛ مثل اینکه در فیلم «جدایی نادر از سیمین» آیا ترمه با پدرش می‌ماند یا با مادرش می‌رود؟ پاسخ‌ها نامکشوف‌اند و همین گفت‌وگوها گوشه‌ای از رازهای فیلم‌ها را فاش می‌کند. هنوز ردپای الی در ساحل هست، هنوز ترمه روبه‌روی میز قاضی ایستاده است.
این کتاب مجموعه گفت‌وگوهای اسماعیل میهن‌دوست با اصغر فرهادی است که از سال ۱۳۸۳ آغاز شده و تا بعد از اکران فیلم «فروشنده» ادامه داشته است.
کیارستمی را از دریچه این کتاب‌ها ببینید
کتاب «عباس کیارستمی»، یکی از کتاب‌های مجموعه «انسان‌های کوچک؛ آرزوهای بزرگ» است. این مجموعه شامل کتاب‌هایی بر پایه زندگینامه برای کودکان و نوجوانان است که دارای تصاویر جذاب و زبان تازه و ساده برای آنان است.
این کتاب را لاله جعفری نوشته است و تلاش کرده سرگذشت و اتفاقات زندگی عباس کیارستمی را از زمان کودکی تا بزرگسالی تعریف می‌کند؛ نگاه و نقطه‌نظر کیارستمی در کودکی به اشیا و محیط اطراف و اتفاقات زندگی را نشان می‌دهد و پس از آن، چگونگی ساختن فیلم‌ها و تأثیری که او در زمان کودکی‌اش گرفته است بازتاب داده می‌شود.
خانه‌ای با شیروانی قرمز
ایده اولیه این کتاب به زمانی برمی‌گردد که مرجان صائبی، روزنامه‌نگار، متوجه شد عباس کیارستمی و آیدین آغداشلو همکلاسی دوران دبیرستان بوده‌اند و همین باعث شد از آغداشلو بخواهد تا کیارستمی را به خانه‌اش دعوت کند.«از روزگار رفته» مطابق آنچه نویسنده گفته، قرار بود تبدیل به فیلم شود؛ فیلمی که پس از تغییرات فراوانِ گلستان بر روی متنش، تغییر شکل داده در قالب کتاب عرضه شده است
آغداشلو با وجود اینکه شنیده بود کیارستمی گفته: «نه بابا، اون می‌خواد حرف و سخن رو بکشونه به هنر و از این حرف‌ها و من حوصله‌شو ندارم.» این کار را کرد. سینماگر برجسته به کارگاه نقاش و گرافیست شناخته شده در خیابان سهروردی رفت.
حاصل این دیدار غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر از چیزی بود که تصور می‌شد. گفت‌وگویی مطول که به‌علت طولانی بودن حتی پیش از چاپ در روزنامه، کیارستمی پیشنهاد داد بهتر است به‌صورت کتابی کوچک با عنوان «خانه‌ای با شیروانی قرمز» منتشر شود.
سرنوشت هنرمندی «از روزگار رفته»
«از روزگار رفته» مطابق آنچه نویسنده گفته قرار بوده تبدیل به فیلم شود؛ فیلمی که پس از تغییرات فراوانِ گلستان بر روی متنش، تغییر شکل داده در قالب کتاب عرضه شده است.
کتاب «از روزگار رفته» نوشته حسن فیاد، یک گفت‌وگوی چهره به چهره با ابراهیم گلستان است که توسط سعید پورعظیمی تنظیم شده است. در این کتاب زندگی و آثار او، اعم از فیلم و کتاب، همچنین سینما و فرهنگ ایران، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
