بازار گیاهان بهاری در مهاباد/ برداشت خارج از عرف ممنوع است

به گزارش ایرنا، این روزها میدان ساعت (استقلال) به سمت مسجد شهید شهریکندی در مهاباد، به بازار گیاهان بهاری تبدیل شده است و در ۲ سمت این خیابان صدها کیلوگرم انواع گیاهان بهاری و خوراکی در طول روز داد و ستد می شود.

برخی از مغازه‌داران این خیابان و برخی افراد به صورت دست‌فروش در این بازار انواع گیاهان خوراکی از جمله ریواس، گل‌آقا، کنگر، اسپنگ، هه‌لز، کوراده، سیرکوهی، لوشه، کوزه‌له، کیفوک، پونه و کاردو را عرضه می کنند.

البته این بازار تنها مخصوص این فروشندگان نیست بلکه در ۲ نوبت صبح و عصر بسیاری از افرادی هم که در طول روز مشغول برداشت این گیاهان خوراکی هستند، محصول برداشت شده خود را برای فروش به این بازار می آورند تا به مغازه‌داران بفروشند.

این روزها، روزهای پر تب و تاب این بازار است و از ابتدای صبح تا غروب و گاهی تا نیمه های شب هم در این بازار می توانید گیاهان بهاری و خوراکی را با قیمت های مناسب تهیه کنید؛ البته فروش گیاهان بهاری در مهاباد تنها در این بازار نیست بلکه در برخی مغازه های میوه فروشی و حتی بازار قدیمی مهاباد که به تاریکه بازار مشهور است، چندین مغازه، گیاهان بهاری را عرضه می کنند و در بعضی مناطق هم فروشندگان دوره‌گرد با خودرو این گیاهان را برای عرضه به داخل کوچه ها نیز می برند.

حدود ساعت ۹ صبح بود که دوربین عکاسی را برداشتم و برای تهیه گزارشی از بازار گیاهان بهاری به این بازار سری زدم هر چند امسال شهرداری مهاباد در میدان ساعت در حال کارهای عمرانی و پیاده رو سازی است، تا حدودی باعث شده تردد در این مسیر برای خریداران و فروشندگان با مشکلاتی مواجه شود.

هیاهو و سر و صدای فروشندگان از دور به گوش می رسید و هر کسی سعی می کرد خریداران تازه وارد را به سمت خود جلب کند و برخی از فروشندگان هم در سکوت مشغول مرتب کردن گیاهان خوراکی بودند.

یکی از فروشندگان این بازار گفت: از هفته قبل کار خرید و فروش را در این بازار شروع کردم و هر روز چند نفر گیاهان برداشت شده را برایم می اورند و من هم با قیمت مناسبی آنها را خریداری می کنم و ضمن جداسازی بخش مرغوب حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد سود به آن اضافه می کنم و به شهروندانی که به این بازار می آینده به صورت کیلویی می فروشم.

کاک ناصر افزود: این بازار در حدود ۲ ماه تداوم دارد و پس از آن هر کسی به دنبال کار و شغل اصلی خود می رود و تا سال آینده این بازار تعطیل می شود.

وی اضافه کرد: برخی از فروشندگان این بازار، گیاهان بهاری را خریداری و به شهرهای دیگر ایران و حتی به اقلیم کردستان عراق می فرستند و در واقع آنها بازرگانان بخش گیاهان بهاری هستند.

در میان جمعیت، زن حدود ۴۵ ساله ای یک گونی بزرگ را بر روی شانه های خود حمل می کرد و برخی خریداران بازار قصد خرید داشتند اما قیمت اعلام شده باب نظر وی نبود و به سمت دیگر بازار رفت و آنجا با قیمت مناسب معامله را انجام داد.

کمی نزدیک تر شدم، ظاهرا این گونی کنگر بود و این خانم هم خودش آن را از کوهستان برداشت کرده بود، حال خریدار اصرار داشت که عصر مبلغ را به حساب وی واریز می کند و اما خانم می گفت هم اکنون باید مبلغ کارت به کارت شود.

سرانجام خریدار راضی شد و پس از انتقال پول لبخند رضایتی بر روی چهره این خانم نشست.

مردی دیگر که در انتهای میدان مقداری گیاه کاردو خریداری کرده بود، گفت: امسال قیمت گیاهان بهاری در مقایسه با سال قبل حدود ۲ برابر شده است و امسال هر کیلوگرم را به ۴۵ هزار تومان می فروشند.

کاک ادریس افزود: این گیاه باید خشک شود و سپس همراه با برنج مصرف می شود و یکی از گیاهان مورد علاقه من در فصل بهار است و در دیگر ایام سال هم می توان آن را مصرف کرد.

یکی از فروشندگان این بازار گفت: قیمت ها توسط کسانی تعیین می شود که گیاهان را برای ما می آورند و ما فقط درصد را به آن اضافه می کنیم و دوباره به شهروندان می فروشیم البته هر گونی گیاه که از کوهستان می آید، مقداری ضایعات هم دارد.

کاک رسول افزود: امسال کنگر از ۵۰ هزار تومان تا ۱۲۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم فروخته می شود، ریواس هر کیلو گرم ۱۰۰ هزار تومان، برخی گیاهان مانند سیر کوهی و کوراده در بسته های ۵۰ گرمی و ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان قیمت دارد.

وی اظهار کرد: امسال قارچ هم هر کیلوگرم یک میلیون تومان است و حتی نوع مرغوب آن به نام قارچ کما، بیشتر هم به فروش رفته است.

این بازار هم مانند سایر بازهای مهاباد از زیبایی خاص خود و عرف های رایج در این منطقه برخوردار بود و کسی وارد معامله دیگران نمی شد و صفا و صمیمتی مثال زدنی در بین خریداران وجود داشت و با هم شوخی می کردند و چند نفری با هم صبحانه می خوردند.

برخی از فروشندگان تاکید می کردند که گیاهان را از ریشه برداشت نکنند، اما این امر نیازمند فرهنگی سازی و آگاهی بخشی به مردم است که رسانه ها می توانند برای نهادینه کردن این مساله وارد عمل شوند.

برداشت خارج از عرف گیاهان خوراکی ممنوع است

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: برداشت خارج از عرف گیاهان بهاری و خوراکی ممنوع است و با متخلفان برابر قانون برخورد می‌شود.

سید انور حسینی با اشاره به اینکه تجربه نشان داده که با ترویج فرهنگ می‌توان از تخریب بیشتر طبیعت جلوگیری کرد، افزود: اگر افراد با هدف برداشت گیاهان بهاری به تخریب مراتع بپردازند، ماموران یگان حفاظت این اداره وارد عمل می‌شوند.

وی با توصیه به افرادی که به قصد برداشت گیاهان بهاری وارد طبیعت می‌شوند، اظهار کرد: شهروندان باید صبر کنند تا گیاهان بهاری به رشد و تکامل کافی برسد، سپس آن را برداشت و از کَندن ریشه گیاه خودداری کنند.

حسینی گفت: اگر افرادی قصد داشته باشند به صورت تجاری در بخش برداشت گیاهان بهاری وارد شوند باید طرح خود را در کمیته فنی منابع طبیعی مطرح کنند و پس از تایید کمیته مجوز برای فعالیت آنان صادر می‌شود.

وی یادآور شد: در مهاباد بیش از ۲۰۷ هزار هکتار مرتع وجود دارد که ۵۰ هزار هکتار آن مراتع درجه یک با پوشش مناسب، ۷۰ هزار هکتار مراتع درجه ۲ با پوشش متوسط و بقیه مراتع درجه سه با پوشش ضعیف است.

خواص چند گونه از گیاهان بهاری

ریواس
ریواس مقوی معده است و جگر را از گرمای زیاد مصون می دارد، شیره آن را اگر با گل بنفشه و گیاه شنگ بجوشانیم برای دفع سنگ صفرا و سنگ مثانه مفید است.

گل آقا یا گیلاخه
گیاهی با خاصیت ضد عفونی کننده روده‌ها بوده و برای معالجه روماتیسم و بیماری‌های کبدی مفید است و ضماد آن برای نرم کردن ورم‌ها بسیار مفید است و ترشح ادرار را زیاد می‌کند.

کنگر
ضدعفونی کننده، اشتهاآور، تب بر و هضم کننده غذاست و مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود، برگ آن ادرارآور و نیروبخش است و قلب را نیز تقویت می‌کند؛ کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم خونی مؤثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می‌کند.

موسیر
گیاهی شبیه سیر است که ریشه‌اش فقط یک پیاز درشت بوده و برگ‌هایش باریک و دراز و گل‌هایش بنفش مایل به قرمز است.
در حدود ۴۰ گونه از این گیاه شناخته شده که برخی از گونه‌های آن را در باغ به عنوان گل زینتی نیز می‌کارند؛ پیاز این گیاه خوراکی است و در ترشی‌ها و تهیه غذا کاربرد دارد و بویش از سیر کمتر است.

کوزه‌له
کوزه له شاهی یا ترتیزک دارای «گلوکزید» مهمی به نام «ترپئولوزید» است که این ماده بر اثر تجزیه «سنه ول بنزیلیک» به وجود می‌آید؛ شاهی اثر ضداسکوربوت قوی دارد و در حالت خام در سالاد یا با اغذیه به صورت سبزی خوردن مصرف می‌شود.

سیر کوهی
نوعی سبزی وحشی و خود رو است که فقط در فصل بهار می روید و سرشار از کلسیم و انواع ویتامین های نافع بدن است و با نام های پیاز خرسی، سیر جنگلی، سیر خرس نیز از آن یاد می‌شود، بسیار ملایم تر و شیرین تر از سیر معمولی بوده و بوی آن شبیه پیاز است.

به گفته کارشناسان هم اکنون ۴۶۰ گونه انواع گیاهان دارویی و خوراکی در مناطق دشت و کوهستانی آذربایجان غربی شناسایی شده که آموزش صحیح در باره چگونگی رویش و نیز زمان چیدن این گیاهان، مؤثرترین راه جلوگیری از انقراض این گیاهان خوراکی بهاری است.