گس اتریوم چیست؟ نحوه محاسبه گس فی (GAS) در اتریوم

گس اتریوم یکی از مفاهیم کلیدی در بلاک چین اتریوم (ETH) است که برای محاسبه هزینه انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند به‌کار می‌رود. درک اینکه گس اتریوم چیست؟ برای هر کاربر یا توسعه‌دهنده فعال در این شبکه ضروری است؛ زیرا بدون پرداخت گس فی شبکه اتریوم، هیچ عملیاتی در این شبکه امکان‌پذیر نیست.

قیمت گس فی اتریوم بر اساس عرضه و تقاضا در شبکه تعیین می‌شود و به‌صورت پویا تغییر می‌کند. کاربران به‌دنبال پاسخ این سؤال هستند که گس فی اتریوم چقدر است؟ یا چگونه می‌توانند به‌صورت دقیق مقدار گس فی اتریوم را پیش از ارسال تراکنش، محاسبه کنند. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

گس اتریوم چیست؟

گس فی در اتریوم هزینه‌ای است که کاربران برای استفاده از قدرت محاسباتی شبکه پرداخت می‌کنند، اما این هزینه صرفاً یک عدد ثابت نیست؛ بلکه نتیجه یک فرایند هوشمندانه است. از زمان بروزرسانی اتریوم 2.0، ساختار گس فی به گونه‌ای طراحی شده که علاوه‌بر پوشش هزینه‌های محاسباتی، تعادل پایداری بین تقاضا و ظرفیت شبکه ایجاد کند.

این مدل، شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری هزینه‌ها را افزایش داده و همزمان امکان کنترل بیشتر را به کاربران ارائه کرده است. حالا دیگر هزینه نهایی یک تراکنش فقط به پیچیدگی آن وابسته نیست؛ بلکه زمان ارسال تراکنش، میزان ترافیک شبکه و استراتژی انتخاب کارمزد توسط کاربر نقش مهمی ایفا می‌کنند. به‌همین دلیل، بسیاری از کیف پول‌ها مانند متامسک (MetaMask) به کاربران قابلیت بین گزینه‌های «اقتصادی»، «عادی» یا «سریع» ارائه می‌دهند و حتی تنظیمات پیشرفته‌تری مانند تعیین حداکثر کارمزد (Max Fee) نیز در دسترس کاربران است.

در واقع گس فی، سوخت برای ماشین مجازی اتریوم (EVM) است و برای انجام هر تراکنش، کاربر موظف است گس فی شبکه اتریوم را پرداخت کند که معمولاً بر حسب Gwei بیان می‌شود. بنابراین پاسخ به این سؤال که گس فی اتریوم چقدر است؟ به دو عامل زیر بستگی دارد:

مقدار گسی که تراکنش نیاز دارد
قیمت لحظه‌ای گس

قیمت گس فی اتریوم

با معرفی EIP-1559 در شبکه اتریوم، ساختار محاسبه کارمزد تغییر یافت و به دو بخش اصلی تقسیم شد که شامل کارمزد پایه (Base Fee) و کارمزد اولویت (Priority Fee) می‌شود. کارمزد پایه به‌صورت الگوریتمی توسط شبکه بر اساس تقاضای بلاک‌های اخیر محاسبه شده و پس از انجام تراکنش سوزانده خواهد شد. علاوه‌بر کارمزد پایه، کارمزد اولویت به تاییدکننده‌های تراکنش پرداخت می‌گردد تا انگیزه‌ای برای ثبت سریع‌تر تراکنش در بلاک بعدی باشد.

در واقع در این روش، با سوزاندن کارمزد پایه، عرضه اتریوم در بازار به تدریج کاهش یافته و باعث افزایش قیمت آن در بلندمدت می‌شود. در مقابل، بخشی از کارمزد در قالب کارمزد اولویت، به گره‌های تاییدکننده و اعتبارسنج شبکه پرداخت می‌شود.

نکته قابل‌توجه این است که قیمت گس در اتریوم همواره بر اساس میزان شلوغی شبکه و نوع عملیات تغییر می‌کند. در زمان‌هایی که بلاک‌ها بیش از ظرفیت خود (15 میلیون گس) پر شوند، هزینه پایه می‌تواند تا 12.5 درصد در هر بلاک افزایش یابد؛ بنابراین، تراکنش‌هایی که در زمان شلوغی ارسال می‌شوند، می‌توانند هزینه‌های بالاتری داشته باشند.

بیشتر بخوانید: ولیدیتور چیست؟

چگونه کارمزد گس را در شبکه اتریوم محاسبه کنیم؟

محاسبه کارمزد گس در اتریوم از زمان پیاده‌سازی به‌روزرسانی EIP-1559 ساده و قابل‌درک شده است. در واقع طبق ساختار جدید، کارمزد نهایی یک تراکنش برابر است با حاصل ‌ضرب مقدار گس مصرف ‌شده در مجموع کارمزد پایه و کارمزد اولویت.

برای مثال، فرض کنید می‌خواهید یک تراکنش ساده مانند ارسال مقداری اتریوم از یک کیف پول به کیف پول دیگر انجام دهید. چنین تراکنش‌هایی به‌طور متوسط ۲۱,۰۰۰ واحد گس مصرف می‌کند. اگر کارمزد پایه برابر با ۱۰ Gwei و کارمزد اولویت برابر با ۲ Gwei باشد، هزینه نهایی تراکنش شما به‌صورت زیر محاسبه می‌شود.

۲۱,۰۰۰ × (۱۰ + ۲) = ۲۵۲,۰۰۰ Gwei

همچنین برای تبدیل Gwei کارمزد به واحد اتریوم، کافی است آن را بر عدد ۱ میلیارد، تقسیم کنید.

اتریوم ۲۵۲۰۰۰Gwei = ۰٫۰۰۰۲۵۲

در جدول زیر برای درک بهتر این فرمول، کارمزد سه حالت پرکاربرد تراکنش در شبکه اتریوم را بررسی می‌کنیم.

نوع تراکنش	Gas Used	کارمزد پایه	کارمزد اولویت	مجموع گس فی (Gwei)	کارمزد نهایی (ETH)
تراکنش ساده (ارسال اتریوم)	21,000	15	2	=17×21,000 357,000	0.000357
قرارداد هوشمند ساده	50,000	20	5	=25× 50,000 1,250,000	0.00125
قرارداد هوشمند پیچیده	120,000	30	10	=40×120,000 4,800,000	0.0048

چرا گس در شبکه اتریوم به وجود آمد؟

به‌طور کلی گس برای حل یک چالش اساسی در بلاک چین اتریوم به‌وجود آمد: مدیریت منابع محدود محاسباتی و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی. اتریوم باتوجه‌به کاربردهای متعدد خود، با تقاضای بالایی همراه بوده و همین موضوع باعث ازدحام در این شبکه شده است. در نتیجه، گس اتریوم طراحی شد تا هر عملیات در شبکه، متناسب با پیچیدگی و بار محاسباتی‌ آن، هزینه‌ای مشخص داشته باشد.

وجود گس فی شبکه اتریوم باعث شد تا کاربران برای استفاده از منابع شبکه، انگیزه‌ای برای بهینه‌سازی تراکنش‌های خود داشته باشند و از ارسال تراکنش‌های بیهوده خودداری کنند. همچنین این مکانیزم به گره‌های تاییدکننده (ولیدیتورها) انگیزه می‌دهد تا تراکنش‌هایی که قیمت گس فی اتریوم بالاتری دارند، در اولویت باشند.

کارمزد سوخت شبکه اتریوم برای اجرای قراردادهای هوشمند

فاکتورهای مؤثر در گس اتریوم

مقدار گس اتریوم و قیمت گس فی اتریوم به عوامل مختلفی بستگی دارد که مستقیماََ روی هزینه نهایی یک تراکنش در شبکه تأثیر می‌گذارند. درک این فاکتورها برای پاسخ به سؤال “گس فی اتریوم چقدر است؟” ضروری است؛ چراکه با تغییر این عوامل، کاربران می‌توانند با هزینه بهینه‌تری از شبکه استفاده کنند. هنگام ارسال تراکنش یا اجرای یک قرارداد هوشمند، اطلاع از این متغیرها و مشاهده گس فی اتریوم به‌صورت لحظه‌ای، به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.

نوع عملیات یا تراکنش: عملیات ساده مانند ارسال اتریوم معمولاً گس کمتری نیاز دارد؛ درحالی‌‌که اجرای قراردادهای هوشمند پیچیده، مقدار بیشتری از گس اتریوم را مصرف می‌کند.
شلوغی شبکه اتریوم (ترافیک شبکه): وقتی شبکه شلوغ است، کاربران باید گس فی اتریوم بالاتری پرداخت کنند.
مقدار داده‌ی تراکنش: هرچه داده‌ و اطلاعات تراکنش بیشتر باشد، پردازش بیشتری نیاز است و در نتیجه ،گس بیشتری مصرف می‌شود.
نوع قرارداد هوشمند: بعضی قراردادها به‌صورت بهینه نوشته شده‌ و اجرای آن‌ها گس کمتری نیاز دارد، اما قراردادهای غیربهینه کارمزد بیشتری نیاز خواهند داشت.
قیمت پیشنهادی برای گس (Gas Price): کاربر می‌تواند قیمت گس فی اتریوم را خودش تنظیم کند؛ در واقع قیمت بیشتر به‌معنی سرعت بیشتر در انجام تراکنش است.

بهترین زمان انتقال اتریوم؛ چگونه هزینه گس اتریوم را کم کنیم؟

برای کاهش هزینه‌های تراکنش، مهم‌ترین نکته انتخاب بهترین زمان انتقال است. زمانی که ترافیک شبکه پایین است، قیمت گس فی اتریوم کاهش می‌یابد. در این بازه‌ها کاربران کمتری فعال هستند، تقاضا کم است و رقابت برای تأیید تراکنش کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر، استفاده از ابزارهای آنلاین برای مشاهده گس فی اتریوم مثل اتر اسکن (این سایت) نیز کمک می‌کند تا با توجه به کارمزد شبکه، بهترین زمان را برای انجام تراکنش انتخاب کنیم. همچنین تنظیم دستی قیمت گس فی اتریوم (Gas Price) و استفاده از حالت‌هایی مثل “Low Priority” در کیف پول‌هایی مانند متامسک، به کاهش هزینه کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: اتر اسکن (Etherscan) چیست؟ آموزش استفاده از اکسپلورر اتریوم

کلام پایانی

درک دقیق این موضوع که گس اتریوم چیست؟ و چگونه می‌توان قیمت گس فی اتریوم را مدیریت کرد، برای تمام کاربران فعال این شبکه، اهمیت بالایی دارد. آگاهی از مقدار گس فی اتریوم، شناخت فاکتورهای مؤثر بر آن و استفاده از ابزارهای مشاهده گس فی اتریوم باعث می‌شود کاربران هزینه‌های خود را کنترل کرده و در زمان‌های مناسب، تراکنش‌های بهینه‌ای انجام دهند. در نهایت، آگاهی از نحوه محاسبه و کاهش گس فی شبکه اتریوم نه‌تنها از نظر مالی به‌صرفه است؛ بلکه تجربه‌ای بهتر و سریع‌تر از کار با شبکه اتریوم را به همراه خواهد داشت.