مهندسی، ستاره‌شناسی و مدیریت شهری در اوج تمدن
تمدن ایران باستان، به‌ویژه در دوران هخامنشیان و قبل از آن، دارای نظام‌های مهندسی پیچیده، سامانه‌های آبرسانی هوشمند مانند قنات، و شهرهایی با نظم معماری دقیق بود. ایرانیان باستان از نخستین ملت‌هایی بودند که تقویم خورشیدی دقیق داشتند، ستارگان را رصد می‌کردند و از دانش ستاره‌شناسی برای جهت‌یابی و تعیین زمان بهره می‌بردند.
سامانه‌های اداری و دیوان‌سالاری پیچیده در امپراتوری پارسی، همراه با جاده‌های ارتباطی مانند «راه شاهی»، از جمله دستاوردهای مهم مهندسی و برنامه‌ریزی در مقیاسی گسترده به شمار می‌رود. همچنین بقایای معماری در پاسارگاد و تخت جمشید، گواه مهارتی بی‌نظیر در مهندسی سازه، سنگ‌تراشی و زیبایی‌شناسی است.
دانش پزشکی و زمان‌سنجی پیشرفته
مردمان مصر باستان، افزون بر معماری و ریاضیات، در زمینه‌هایی چون پزشکی و نجوم نیز پیشرو بودند. آن‌ها بیماری‌هایی چون مالاریا و اختلالات انگلی را درمان می‌کردند و با شناخت دقیقی از آناتومی انسان، روش‌هایی ابداع کرده بودند که قرن‌ها جلوتر از زمان خود بود.
مصر باستان نخستین تمدنی بود که مفهومی عملی از «زمان» ارائه داد. آن‌ها علاوه بر تقویم، دستگاه‌هایی چون ساعت آبی و خورشیدی برای اندازه‌گیری زمان ساختند. در زمینه زبان‌شناسی نیز، خط هیروگلیف یکی از پیچیده‌ترین و پایدارترین نظام‌های نوشتاری در تاریخ بشر بود.
استادان ریاضی و اخترشناسی
مایاها در آمریکای مرکزی با محاسبه‌ی طول سال خورشیدی با دقت خارق‌العاده، شگفتی آفریدند. آن‌ها از معدود تمدن‌هایی بودند که مفهوم صفر را در ریاضیات بکار بردند. معماری سنگی، نظام نوشتاری پیشرفته و تقویم دقیق آن‌ها، نمونه‌هایی از پیشرفت علمی این تمدن‌اند.
نخستین شهرها و سامانه‌های مهندسی
سومری‌ها در میان‌رودان، از نخستین تمدن‌هایی بودند که شهرسازی، قانون‌نویسی و سامانه‌های آبیاری را بنیان نهادند. آن‌ها زبان نوشتاری خود، یعنی خط میخی را توسعه دادند و در نجوم، گاه‌شماری قمری و حساب نیز مهارت‌هایی قابل‌توجه داشتند.
طراحی شهری و بهداشت پیشرفته
ساکنان تمدن دره سند (هاراپا) از اولین جوامعی بودند که شهرهایی با خیابان‌کشی منظم، شبکه فاضلاب و خانه‌های آجری ساختند. سطح بهداشت در این تمدن، حتی با برخی شهرهای امروزی قابل مقایسه است.
فناوری‌های نظامی و مهندسی دقیق
تمدن چین باستان با اختراعاتی چون باروت، قطب‌نما، چاپ و کاغذ، مسیر تاریخ را تغییر داد. آن‌ها در ساخت کانال‌ها، سدها و دیوار بزرگ چین، شاهکارهایی مهندسی از خود به‌جا گذاشتند.
نتیجه‌گیری؛ نگاهی دوباره به گذشته
اگرچه برخی از این پیشرفت‌ها هنوز هم در هاله‌ای از ابهام‌اند، اما شواهد کافی وجود دارد که نشان دهد تمدن‌های باستانی بسیار پیشرفته‌تر از آن چیزی بوده‌اند که تاریخ‌نگاران کلاسیک باور داشتند.
منبع: فرارو
