گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: از غرب آسیا تا قطب شمال، رقابتی شدید میان قدرت‌های جهانی در جریان است تا کنترل مسیرهای حیاتی تجارت و انرژی را به دست بگیرند.
این رقابت‌ها تنها مربوط به خطوط انرژی و تجارت نیستند، بلکه شامل زیرساخت‌ها، تعرفه‌ها، شبکه‌های مالی و حتی توافق‌های فضایی نیز می‌شوند.
وضعیتی که به نوشته سلیمان کاران تحلیلگر و روزنامه‌نگار ترکیه‌ای نشان دهنده فروپاشی قواعد نظم بین‌الملل و شروع رقابتی بی‌قاعده برای تسلط جهانی است. کاران در گزارشی مفصل در تارنمای کرادل نوشته است:
غرب آسیا؛ محور رقابت‌ها
- طرح کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC)که توسط آمریکا و متحدانش به‌ویژه هند، عربستان، امارات و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) دنبال می‌شود تلاشی است برای مقابله با طرح کمربند و جاده(BRI) چین.
- واشنگتن می‌داند که تنها با تعرفه نمی‌تواند سلطه اقتصادی خود را بازگرداند. به همین دلیل، دو رقابت سرنوشت‌ساز دیگر هم‌زمان در جریان است: یکی بر سر دالان‌های تجاری نوظهور، و دیگری بر سر مسیرهای دریایی.
- هدف طرح کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا در واقع اتصال هند به اروپا از مسیر خلیج فارس و سرزمینهای اشغالی است، اما به‌دلیل دشمنی هند با پاکستان و کنار گذاشتن کشورهایی چون ترکیه، این طرح با مشکلات سیاسی و عملی جدی روبه‌رو شده است.
- در مقابل، چین با سرمایه‌گذاری گسترده در کشورهای خلیج فارس و پروژه‌های راهبردی مشترکی از جمله با آرامکو حضور قوی و رو به رشدی در منطقه دارد.
- تجارت چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس طی چند سال اخیر به شدت افزایش یافته است.
نقشه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا
پشت پرده رویای ترامپ برای غزه
- آرزوهای دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای نوار غزه فراتر از جنگ امروز رژیم صهیونیستی در این منطقه است.
- رؤیای ترامپ مبنی بر تبدیل غزه کردن غزه به قطب گردشگری (ریویرای خاورمیانه) در واقع تلاشی برای تبدیل کردن این منطقه به قطب صادراتی هم‌سو با آمریکا است.
- در این نگاه، جنگ غزه تنها نبردی بر سر محور مقاومت نیست، بلکه جنگی بر سر کنترل دالان‌های اقتصادی است.
- انتقال کالاهای هندی از غزه به شهر لارناکا در بخش جنوبی جزیره قبرس و ادامه مسیر دریایی به اروپا، در حال حاضر گزینه‌ای چندان عملی نیست؛ اما یک انتخاب سیاسی برای غرب محسوب می‌شود. از این‌رو، آنچه در قبرس رخ می‌دهد، اهمیتی حیاتی پیدا کرده است و احتمال تبدیل قبرس به محل منازعات جدید هر روز بیشتر می‌شود.
تفاوت طرح‌های مالی و زیرساختی آمریکا و چین
- خلاف طرح کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا، طرح کمربند و جاده چین از منابع مالی قوی و زیرساخت‌های مستحکم بهره‌مند است.
- منابع مالی چین متمرکز و قوی هستند و از بانک توسعه جدید و صندوق راه ابریشم استفاده می‌کنند، در حالی که طرح کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا فاقد شفافیت مالی و هماهنگی است.
قطب شمال؛ بازیگر جدید رقابت
- با ذوب شدن یخ‌های قطب شمال، مسیر دریای شمالی (NSR) به مسیری کوتاه‌تر و سریع‌تر بین شرق آسیا و اروپا تبدیل شده است که می‌تواند جایگزین مسیر سنتی کانال سوئز شود.
- روسیه و چین در این منطقه سرمایه‌گذاری‌های کلان کرده‌اند و آمریکا هم اکنون برای بازپس‌گیری نفوذ خود به کانادا و گرینلند چشم دوخته است.
- این مسیر می‌تواند اهمیت پروژه‌هایی مانند طرح کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را کاهش دهد.
دوراهی بزرگ غرب آسیا
سلیمان کاران می‌نویسد: در شرایطی که پروژه‌های کمربند و جاده چین و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا با یکدیگر رقابت می‌کنند، سرنوشت غرب آسیا و آسیای مرکزی به‌طور کامل در گروی این کریدورهاست. کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه می‌توانند از این روند سود ببرند یا همه چیز را ببازند. آینده بستگی به این دارد که کشورهای منطقه با حفظ منافع اقتصادی، حاکمیت سیاسی و ثبات امنیتی چگونه این رقابت‌ها را مدیریت می‌کنند. تنها کشورهایی که همکاری چندقطبی را به وابستگی به غرب ترجیح دهند، موفق خواهند شد. دیگران، ممکن است قربانی آخرین قمار امپراتوری در حال افول (غرب) شوند.»
منبع: The cradle
