با گسترش استفاده از شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام شکارچیان و دلالان حیات وحش فضایی برای تخلف خود پیدا کردهاند. در نگاه اول، برخی صفحات اینستاگرامی با ظاهری سرگرمکننده یا طبیعتگردی فعالیت میکنند، اما در پس آنها معاملاتی غیرقانونی جریان دارد. این صفحات گاهی تصاویر حیات وحش مثل پرندگان شکاری خزندگان یا پستانداران در خطر انقراض را منتشر میکنند و ژست حیواندوستی میگیرند ولی هدف آن تبلیغ و فروش غیرمستقیم این گونههاست.
بهطور کلی اینستاگرام نسبت به انتشار محتوای خشونتآمیز و تخلف علیه حیوانات قوانین دارد، اما سازوکار اجرای آنها چندان دقیق نیست. بسیاری از گزارشهای کاربران در این زمینه یا دیر بررسی میشود یا نادیده گرفته میشود، مخصوصاً اگر تخلف بهصورت مستقیم و علنی در تصویر مشخص نباشد. الگوریتمهای این پلتفرم بیشتر متکی به گزارش مردمی هستند و کمتر توانایی تشخیص دقیق گونههای جانوری یا تفاوت بین فعالیت علمی و شکار غیرقانونی را دارند. درنتیجه، دلالان با استفاده از واژگان رمزی، تصاویر آرشیوی، یا ادعاهای گمراهکننده مثل "حیوان نجاتیافته" از فیلترها عبور میکنند.
در گفتوگو با همشهری میگوید: در پی اجرای «طرح سفید» در یگان حفاظت محیط زیست تا کنون افرادی که در سال گذشته هشت پرونده تخلف در استانهای مختلف از جمله تهران، مشهد، کرمانشاه و مازندران مورد پیگرد قانونی قرار گرفتند.
با اشاره به افزایش رصد و پیگیری جرایم در فضای مجازی توضیح میدهد: در این طرح تمرکز بر شناسایی و برخورد با افرادی بوده که در بستر فضای مجازی اقدام به خرید، فروش، نگهداری و یا تبلیغ غیرقانونی حیاتوحش میکردند. از میان این هشت پرونده، هفت نفر با حضور در یگان حفاظت، تعهد رسمی دادند که از تکرار این اقدامات خودداری کنند. فقط یک نفر هنوز مراجعه نکرده که پروندهاش جهت پیگیری قضایی به استان مربوطه (مازندران) ارجاع شده است.
فلاحی با بیان اینکه در چهار ماه نخست سال جاری نیز چهار پرونده مشابه دیگر تشکیل شده، میگوید: روال کار مشخص است؛ ابتدا شماره حساب یا شماره تلفن متخلف با شگردهای پلیسی پیدا میشود و پس از هماهنگی با نماینده دادستانی، نسبت به مسدودسازی این شمارهها اقدام میشود. وقتی فرد برای بررسی بسته شدن حسابهای بانکی مراجعه کند به او گفته میشود که سازمان حفاظت محیط زیست از او شکایت کرده است. این اقدامات در راستای پیشگیری از وقوع جرم و افزایش آگاهی عمومی انجام میشود. برخی از متخلفان اصلا نمیدانند که این اقدامات جرم محسوب میشود. به همین دلیل ما فرمهای توجیهی تهیه کردهایم و از افراد تعهد رسمی دریافت میکنیم که در صورت تکرار تخلف، با برخورد کامل قضایی مواجه خواهند شد.
جانشین فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور، در ادامه توضیحاتش به موضوع در بستر فضای مجازی هم اشاره میکند و میگوید: اگر مواردی در حوزه قاچاق یا فروش سلاح در فضای مجازی مشاهده شود، دیگر فقط به محیط زیست مربوط نمیشود، بلکه موضوع جنبه امنیتی پیدا میکند. در این موارد ما با پلیس فتا وارد هماهنگی میشویم و پروندهها به نهادهای مرتبط با امنیت ملی ارجاع داده میشود.
فلاحی با اشاره به اینکه بسیاری از این فعالیتها در پلتفرمهایی مانند انجام میشود، میگوید: پیشتر این تخلفات حتی در سایتهایی مانند هم مشاهده میشد، اما خوشبختانه طی مذاکراتی که با مسئولان این پلتفرمها داشتیم، با بهرهگیری از ، جلوی انتشار چنین آگهیهایی گرفته شده است. این همکاری باعث شده تا امکان عرضه حیاتوحش در این سایتها به شدت کاهش یابد.
او در بخش دیگری از سخنان خود به تفاوت در سطح آگاهی مردم درباره قوانین محیط زیستی اشاره میکند و میگوید: ما هنوز نمیتوانیم بگوییم که همه مردم توجیه هستند. ممکن است محتوای آموزشی ما از طریق رسانه ملی منتشر شود، اما فردی که در فضای مجازی فعالیت دارد، اصلاً مخاطب آن رسانهها نباشد. ما باید بررسی کنیم که آیا محتوای ما به مخاطب هدف میرسد یا خیر. بسیاری از افرادی که مرتکب تخلف میشوند، تصور میکنند صرفاً در حال انجام یک «بیزینس» هستند و از پیامدهای قانونی و محیطزیستی آن بیاطلاعاند.
در ادامه فلاحی به برخی از نمونههای احکام صادرشده برای متخلفان اشاره میکند: در برخی موارد قضات احکام سنگینی صادر کردهاند؛ از جمله . حتی در مواردی، از احکام جایگزین نظیر مشارکت در پاکسازی طبیعت استفاده شده است که به عنوان احکام سبز شناخته میشوند. ؛ اگر کسی به قصد فروش یا تبلیغ گونههای حیاتوحش وارد فضای مجازی شود و تخلف محرزی انجام دهد؛ چه در قالب فروش جوجه پرندگان، چه تبلیغ شکار با او برخورد قانونی خواهد شد. در یکی از موارد، فردی در فضای مجازی اقدام به تبلیغ شکار کرده بود که بلافاصله توسط نیروهای ما شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شد.
در پایان، او از مردم میخواهد تا با گزارش تخلفات در فضای مجازی، به عنوان «» با یگان حفاظت همکاری کنند و میگوید: امروز تقریباً تمام مردم کشور دسترسی به فضای مجازی دارند و اگر افراد تخلفات را به شماره گزارش کند، میتوانیم چتر نظارتی خود را گسترش دهیم و فضا را برای متخلفان ناامنتر کنیم. ما به کمک مردم نیاز داریم؛ هر کسی میتواند به عنوان یک محیطبان داوطلب، نقشی مهم در حفاظت از حیاتوحش ایفا کند.