در آستانه سفر پزشکیان به عمان | روابط اقتصادی و سیاسی تهران-مسقط چگونه است؟

به گزارش همشهری آنلاین؛ مهدی سنایی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور از سفر قریب‎‌الوقوع رئیس‌جمهور به عمان خبر داده است. در همین باره سنایی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دکتر پزشکیان به دعوت ‎سلطان عمان ۶ و ۷ خرداد سفری رسمی به مسقط دارد. به‌علاوه دیدارهای رسمی، امضای اسناد متعدد از جمله ۴ موافقت‌نامه تجارت ترجیحی، حمایت سرمایه‌گذاری متقابل، همکاری گمرکی و نقشه راه روابط و برگزاری دو همایش تجاری و ایرانیان مقیم در برنامه است. اعتماد میان‌دو کشور مثال‌زدنی است».

عمان که این روزها نقش واسط مذاکرات غیر مسقیم ایران و آمریکا را به عهده دارد، از دیرباز روابط سیاسی حسنه با ایران داشته و از مناسبات گسترده اقتصادی و تجاری خوبی با تهران برخوردار است. توسعه روابط با عمان اساساً یکی از نقاط عطف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فارغ از آمد و شد دولت‌ها است. در همین‌باره، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، خرداد ۱۴۰۲ در دیدار سلطان عمان فرمودند: «افزایش همکاری عمان و ایران حائز اهمیت است زیرا دو کشور در آبراه بسیار مهم تنگه هرمز دارای اشتراک هستند».

روابط سیاسی ایران و عمان؛ از رکود تا توسعه

ایران و عمان تا سال‌ ۱۳۴۹ هیچ‏‌گونه‌ رابطه‌ سیاسی نداشتند اما در دی‏ ماه‌ همان‌ سال‌ یک‌ هیات‌ مطبوعاتی‌ از نمایندگان‌ ایران عازم‌ مسقط شدند و در شهریور ۱۳۵۰، دولت‌ وقت ایران‌ طی‌ یک‌ اطلاعیه‌ رسمی‌ استقرار روابط‌ سیاسی‌ بین‌ دو کشور را اعلام‌ کرد و اولین‌ سفیر دولت‌ ایران‌ در فروردین‌ ۱۳۵۱ در مسقط‌ مستقر شد.

پس از انقلاب اسلامی، روابط جمهوری اسلامی ایران و عمان فراز و فرودهای بسیاری به خود دید. پس از انقلاب تا نیمه دهه شصت شمسی، روابط دو کشور در وضعیت رکود قرار داشت. اما در سال ۱۳۶۴ و همزمان با تصدی ریاست شورای همکاری خلیج‏ فارس از سوی عمان، سلطان قابوس در نطق افتتاحیه اجلاس در مسقط، از موضع عراق در جنگ تحمیلی حمایت نکرد. عمان از این تاریخ به بعد نقش بی‌طرفی و میانجی میان عراق و ایران را بر عهده گرفت.

از نیمه دوم دهه ۱۳۶۰ بود که روابط دیپلماتیک میان ایران و عمان تقویت شد و پس از آتش‌بس میان ایران و عراق روابط ایران و عمان به سطح سفیر ارتقا یافت. پس از این رویداد، سلطنت عمان همواره تلاش کرد به نقش و جایگاه خود در سیاست‎‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران توسعه دهد.

روند صعودی اما پُر نوسان در مناسبات اقتصادی

کشور عمان جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر دارد که ۴۰ درصد آن خارجی است. با توجه به اینکه عمان کشوری نفت‌خیز است، اقتصاد این کشور وابستگی زیادی به این نفت دارد از این رو در سال ۲۰۲۰ به دلیل شیوع کرونا کاهش قیمت نفت، اقتصاد عمان کوچک‌تر شد.

با این حال، طی ۲۰ سال اخیر، صادرات عمان همواره بیشتر از واردات آن بوده، به‌طوری که تراز تجاری این کشور در سال‌های اخیر همواره مثبت بوده است. همچنین باید اشاره شود که میانگین کل واردات عمان، سالانه ۲۴ تا ۳۴ میلیارد دلار است که طبق اعلام کارشناسان، در بسیاری از کالاهای وارداتی به عمان، ایران مزیت رقابتی دارد اما متاسفانه، عمانی‌ها شناخت زیادی از کالاهای ما ندارند.

البته طی سال‌های اخیر روابط تجاری ایران و عمان، بهبود نسبی یافته است. به‌عنوان نمونه سال ۱۴۰۱ شاهد تجارت یک میلیارد و ۸۸۷ میلیون دلاری میان ایران و عمان بودیم که نسبت به تجارت ۲۲۱ میلیون دلاری سال ۱۳۹۲ جهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. این را نیز باید اشاره کرد که هرچند تبادلات تجاری بین ایران و عمان روند صعودی داشته لیکن این روند به شدت پرنوسان و ناپایدار بوده است.

از عمده مشکلات تجارت ایران باید به چالش‌های بانکی و نقل و انتقال پول اشاره کرد که بخشی از این مشکلات در ارتباط با عمان، حل شده و توافق شده تا بخش دیگری از مشکلات این حوزه نیز حل شود.