گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: اخیرا منابع خبری محلی در سوریه گزارش داده‌اند که منطقه سیده زینب در جنوب دمشق شاهد عملیات اخراج اجباری و سازمان‌یافته‌ای است که علویان را هدف قرار داده و در چارچوب سیاستی آشکار به دنبال تغییر بافت جمعیتی و مذهبی این منطقه است؛ منطقه‌ای که یکی از مهم‌ترین مراکز دینی شیعیان در سوریه به شمار می‌رود.
همزمان، منابع میدانی از ادامه اسکان خانواده‌ها و عناصر گروه هیت تحریر الشام در برخی محله‌های علوی‌نشین و در مقابل تهدید علویان به تخلیه یا محروم شدن آنان از خدمات اساسی خبر داده‌اند. به گفته ناظران، اخراج علویان از خانه‌هایشان و اسکان بیگانگان به جای آنان، صرفاً نقض قانون نیست، بلکه اقدامی خطرناک و هدفمند برای تغییر هویت منطقه است.
حملات شدید علیه علویان
علویان سوریه ماه‌هاست که تحت فشار روزافزونی قرار دارند. در پی فروپاشی دولت بشار اسد در سوریه، جوامع علوی این کشور در ۵۶ روستای ساحلی سوریه هدف حملات وحشیانه گروه‌های تندرو از جمله الحمزات، العمشات و جنگجویان خارجی تحت فرماندهی هیئت تحریر الشام قرار گرفتند. این حملات منجر به کشته یا مفقود شدن هزاران غیرنظامی، غارت گسترده اموال و به آتش کشیدن خانه‌ها و مناطق وسیعی از کوهستان‌های علوی‌نشین شد.
نشریه نیو لاینز در گزارشی تفصیلی به وضعیت علویان سوریه و نوشته: این فاجعه جدید، زخم‌های عمیق جامعه علوی سوریه را که پیش از این نیز در جنگ داخلی هزاران نفر از جوانان خود را از دست داده بود، عمیق‌تر کرد. فهرست کشتارهای غیرنظامیان در سوریه گواه این واقعیت تلخ است که جنگ، بی‌رحمانه‌ترین پیروزی‌های خود را از ضعیف‌ترین‌ها می‌گیرد.
بخش‌هایی از این گزارش را در ادامه می‌خوانیم:
تهدید موجودیت جامعه علوی سوریه
- پس از سقوط دولت بشار اسد، جامعه علوی که عمدتاً در مناطق ساحلی و کوهستانی سوریه متمرکز بود، هدف حملات خونین و خشونت‌بار گروه‌های بنیادگرا قرار گرفت.
- این حملات، که به کشتار هزاران غیرنظامی علوی انجامید، مناطق مسکونی و کشاورزی علویان را شدیدا تخریب کرد و باعث نابودی زیرساخت‌ها و منابع معیشتی آن‌ها شد.
ساختار اجتماعی و هویت پیچیده جامعه علوی
- جامعه علوی‌ها هویتی چندوجهی و پیچیده دارد که نمی‌توان آن را تنها با دیدگاه مذهبی توضیح داد.
- علویان سوریه عمدتاً در مناطق کوهستانی و ساحلی زندگی می‌کنند و ساختار اجتماعی‌شان بر مبنای کشاورزی و مالکیت زمین‌های خرد شکل گرفته، برخلاف مناطق دیگر سوریه که تحت تسلط طبقات فئودالی بودند.
- این ساختار اجتماعی سنتی به علویان امکان حفظ فرهنگ و هویت را داده، اما مانع شکل‌گیری یک حرکت سیاسی متحد در سوریه مدرن شده است.
- در واقع، هویت علوی به ترکیبی از تاریخ، مذهب، و شرایط جغرافیایی و اجتماعی متکی است که آن‌ها را از دیگر گروه‌های سوری متمایز می‌کند.
سقوط اسد و تشدید شکاف‌های فرقه‌ای
- با سقوط دولت بشار اسد و انتقال قدرت به گروه‌های سنی و اسلام‌گرا، جامعه علوی به وضعیتی شکننده و آسیب‌پذیر دچار شد.
- خشونت‌های هدفمند، کشتارهای گسترده و اقدامات انتقام‌جویانه علیه غیرنظامیان علوی، شکاف‌های فرقه‌ای در سوریه را عمیق‌تر کرد.
- تلاش‌های فعالان مدنی برای کاهش این تنش‌ها ناکام ماند و سوءاستفاده‌های سیاسی باعث تشدید اختلافات مذهبی و اجتماعی شد.
- حکومت جدید سوریه به رهبری نیروهای سنی مانند هیئت تحریر الشام و محمد جولانی، با خشونت‌های بی‌سابقه‌ای از جمله اعدام‌های جمعی و قتل‌های هدفمند، جامعه علوی را در بن‌بستی وجودی قرار داده است.
انزوای جامعه علوی و آینده نامطمئن
- جامعه علوی سوریه پس از ده‌ها سال نزدیکی به خاندان اسد، اکنون در انزوایی عمیق گرفتار شده است.
- نبود نهادهای مدنی و سیاسی مستقل و تقسیمات داخلی، این جامعه را در وضعیت شکننده‌ای قرار داده است.
- بسیاری از علوی‌ها مجبور به فرار به مناطق تحت کنترل روسیه شده‌اند و درخواست حمایت بین‌المللی کرده‌اند، اما این تلاش‌ها با مخالفت و سیاست‌های حکومت جدید دمشق روبه‌رو شده است.
نشریه نیو لاینز در پایان گزارش خود آورده است: «آینده جامعه علوی بسیار نامعلوم است و بدون اتحاد داخلی و هم‌پیمانان قوی، امکان حفظ موقعیت اجتماعی و سیاسی خود را ندارد. سوال کلیدی این است که آیا سوریه قادر خواهد بود دولتی مدرن و مبتنی بر شهروندی مشترک بسازد یا اینکه ادامه نزاع‌های فرقه‌ای، این کشور را به سوی سقوط بیشتر سوق خواهد داد.»
منبع: Newlines Magazine
