کرونا ویروس HKU۵-CoV۲؛ یک قدم تا اپیدمی جدید؟ نقش خفاش‌ها چیست؟
کرونا ویروس HKU5-CoV2، با جهش‌های نگران‌کننده، در حال بررسی توسط دانشمندان است. ارتباط احتمالی این ویروس با خفاش‌ها، یادآور همه‌گیری‌های گذشته است.
این ویروس که در چین شناسایی شده، به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نگرانی‌هایی را درباره احتمال بروز پاندمی دیگری مشابه کووید-۱۹ برانگیخته است. به گفته ویروس‌شناسان، اگرچه هنوز شواهدی از انتقال این ویروس به انسان‌ها وجود ندارد، ولی پتانسیل این اتفاق وجود دارد و این موضوع، بررسی و شناسایی ویروس را ضروری می‌کند. هم‌چنین نزدیکی ژنتیکی این ویروس به مرس، لزوم پایش دقیق آن را برجسته می‌کند. بنابراین، نظارت دقیق و رعایت استانداردهای ایمنی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مهم است.
ویژگی‌های کروناویروس جدید
قابلیت انتقال بین‌گونه‌ای
بر اساس مطالعه‌ای که در مجله Nature Communications منتشر شده، ویروس HKU۵-CoV-۲، نسبت به ویروس کووید-۱۹، توانایی آلوده کردن طیف گسترده‌تری از حیوانات را دارد. این ویروس که به گروه کمتر شناخته‌شده مربکوویروس‌ها (Merbecoviruses) تعلق دارد و پتانسیل جهش و انتقال بین گونه‌های مختلف را داراست. دانشمندان معتقدند که تنها یک جهش کوچک می‌تواند این ویروس را قادر به آلوده کردن انسان‌ها کند و زمینه‌ساز یک اپیدمی گسترده شود.
*از آنجا که این ویروس هنوز به انسان‌ها منتقل نشده، هیچ داده‌ای هم درباره علائم بالینی آن در انسان‌ها وجود ندارد.
خویشاوندی با ویروس مِرس
مربکوویروس‌ها شامل ویروس‌هایی مانند MERS-CoV هستند که عامل بیماری تنفسی خاورمیانه (MERS) است. ویروس مرس که اولین بار در سال ۲۰۱۲ شناسایی شد، از شترهای آلوده به انسان منتقل می‌شود و میزان مرگ‌ومیر بالایی (حدود ۳۴ درصد) دارد. ویژگی‌های مشابه در ویروس HKU۵-CoV-۲ آن را به تهدیدی جدی تبدیل کرده است.
یافته‌های علمی و خطرات بالقوه
مکانیسم نفوذ ویروس
تیمی از دانشمندان در دانشگاه ایالتی واشنگتن، مؤسسه فناوری کالیفرنیا و دانشگاه کارولینای شمالی، مکانیسم نفوذ مربکوویروس‌ها را به سلول‌های میزبان بررسی کردند و مطالعات نشان داد که ویروس HKU۵ از پروتئین اسپایک برای اتصال به گیرنده‌ای به نام ACE۲ استفاده می‌کند، گیرنده‌ای که ویروس سارس-کوو-۲ (عامل کووید-۱۹) نیز از آن استفاده می‌کند. با این حال، ویروس HKU۵ در حال حاضر تنها قادر به استفاده از گیرنده ACE۲ در خفاش‌ها است و توانایی محدودی برای اتصال به گیرنده‌های انسانی دارد.
جهش‌های نگران‌کننده/ احتمال انتقال مستقیم از خفاش به انسان
محققان با بررسی ویروس HKU۵ که در آسیا (در خفاش‌های خانگی ژاپنی) یافت می‌شود، دریافتند که برخی جهش‌ها در پروتئین اسپایک این ویروس را قادر می‌سازد تا به گیرنده ACE۲ در گونه‌های دیگر، از جمله انسان‌ها، متصل شود. این ویژگی نشان‌دهنده پتانسیل بالای ویروس برای انتقال به انسان‌هاست.
مطالعات پیشین توسط دانشمندان چینی نشان داده که ویروس HKU۵-CoV-۲ ممکن است قادر به انتقال مستقیم از خفاش به انسان بدون نیاز به حیوان واسطه باشد. این ویژگی خطر انتقال زئونوتیک (انتقال بیماری از حیوان به انسان) را افزایش می‌دهد و پیش‌بینی و پیشگیری از این انتقال را دشوارتر می‌کند.
اهمیت نظارت دقیق و لزوم هوشیاری جهانی
بر اساس اطلاعات موجود تا ژوئن ۲۰۲۵، هیچ شواهد جدیدی از انتقال ویروس HKU۵-CoV-۲ به انسان گزارش نشده است. با این حال، پایش مداوم این ویروس در مناطق پرخطر مانند آسیا ادامه دارد. برخی منابع بر اهمیت تقویت سیستم‌های بین‌المللی برای نظارت بر ویروس‌های نوظهور تأکید کرده‌اند.
این مطالعات نه‌تنها درک بهتری از مربکوویروس‌ها فراهم کرده، بلکه روش‌های مورد استفاده در آن می‌تواند در تحقیقات آینده و توسعه واکسن‌ها و درمان‌های جدید به کار رود. سازمان جهانی بهداشت (WHO) پیش‌تر بیماری‌هایی مانند مرس و کووید-۱۹ را در فهرست بیماری‌هایی با پتانسیل پاندمی قرار داده که برای آن‌ها درمان یا واکسن خاصی وجود ندارد.
ویروس HKU۵-CoV-۲ به‌عنوان یک تهدید بالقوه، نیازمند توجه و پایش مداوم است. ویژگی‌های این ویروس، از جمله توانایی جهش و انتقال بین‌گونه‌ای، لزوم همکاری‌های علمی و بین‌المللی را برای پیشگیری از یک پاندمی احتمالی برجسته می‌کند. تقویت سیستم‌های نظارتی و سرمایه‌گذاری در تحقیقات ویروس‌شناسی می‌تواند از بروز فاجعه‌های مشابه پاندمی کووید-۱۹ جلوگیری کند.
