روزی که «جینا لولو بریجیدا» به تهران آمد؛ استقبال پرشور از یک هنرپیشه خارجی
در نخستین ساعات بامداد ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۲، در حالی که هزاران نفر از مردم تهران با شور و هیجانی وصف‌ناپذیر راهی فرودگاه مهرآباد شده بودند، «جینا لولو بریجیدا»، بازیگر مشهور ایتالیایی، در میان تدابیر شدید امنیتی وارد تهران شد.
مرکز اسناد: در نخستین ساعات بامداد ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۲، در حالی که هزاران نفر از مردم تهران با شور و هیجانی وصف‌ناپذیر راهی فرودگاه مهرآباد شده بودند، «جینا لولو بریجیدا»، بازیگر مشهور ایتالیایی، در میان تدابیر شدید امنیتی وارد تهران شد.
در اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۲، ورود «جینا لولو بریجیدا»، هنرپیشه سرشناس ایتالیایی، به تهران با استقبال کم‌نظیری از سوی مردم و رسانه‌ها همراه شد؛ استقبالی که نه‌تنها یک رویداد هنری، بلکه بازتابی از شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران در دوران پهلوی دوم بود. دو گزارش منتشرشده در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان، تصویری روشن از فضایی فراهم می‌کنند که به‌خوبی گویای تناقضات، تمایلات و شکاف‌های عمیق درون جامعه ایران آن دوره است.
در ساعت ۳ بامداد، فرودگاه مهرآباد صحنه‌ای از شور و هیجان بود. هزاران نفر، از پیر و جوان تا نوجوانان پرشور با لباس‌های مد روز و مدل‌های موی غربی، در سرمایی سخت، از ساعت‌ها پیش در محوطه فرودگاه گرد آمده بودند تا ستاره محبوب فیلم‌های ایتالیایی را از نزدیک ببینند. فضای فرودگاه به روایت روزنامه اطلاعات، به بازار مکاره‌ای شباهت داشت که در آن مردم با چنان اشتیاق و بی‌تابی حضور یافته بودند که نه‌تنها ازدحام، بلکه کمبود امکانات اولیه‌ای چون برای ایستادن نیز به چشم می‌خورد. این شور عمومی، در حالی شکل گرفته بود که هنوز خبری رسمی از برنامه جینا یا دیدار او منتشر نشده بود؛ تنها نفس حضورش برای مردم کافی بود تا در دل شب، تا صبح، منتظر بمانند.
در کنار مردم، دولت و نهادهای رسمی نیز برای این رویداد سنگ تمام گذاشتند. تمام نیروهای پلیس، ژاندارمری بسیج شده بودند تا نظم جمعیت را حفظ کنند. از سوی دیگر، استقبال رسمی از سوی چهره‌های دولتی و درباری، ازجمله شاهدخت اشرف پهلوی، و ضیافت‌هایی در باشگاه جعفری، که با تشریفات ویژه و حتی ممنوعیت‌های ترافیکی همراه بود، نشان‌دهنده اهمیت سیاسی و تبلیغاتی این سفر برای حکومت پهلوی بود. حتی هدیه قالیچه نفیس از سوی شعبان جعفری، چهره‌ای بحث‌برانگیز و نماد نیروهای شبه‌نظامی نزدیک به قدرت، رنگی از نمایش و خودنمایی میهن‌پرستانه به مراسم بخشیده بود.
اما این حضور پررنگ نه تنها بُعدی فرهنگی داشت، بلکه به‌وضوح ابزار و نمادی از سیاست «مدرن‌سازی از بالا» در حکومت پهلوی بود. نظامی که می‌کوشید با نشان دادن چهره‌ای غرب‌پسند، مدرن و هنردوست از ایران، هم در داخل کشور و هم در صحنه بین‌المللی، مشروعیتی نمادین برای خود دست‌وپا کند. حضور جینا در کنار مقامات رسمی و نهادهای دولتی مانند جمعیت ۱۷ دی، که مسئولیتش با قمر ناصر و نظارت عالیه‌اش با شاهدخت اشرف بود، به‌خوبی نشان می‌داد که چگونه هنر و سرگرمی در خدمت بازتولید چهره‌ای بزک‌شده از زن ایرانی و جامعه‌ای ظاهرا آزاد و روشنفکر قرار گرفته است.
این در حالی است که در بطن جامعه، چهره دیگری از زن ایرانی در حال شکل‌گیری بود؛ زنی که نه در قالب مجله‌ها و عکس‌های رنگی، بلکه در میدان‌های اعتراض، در خیابان‌ها و در خانه‌ها حضور داشت. تنها دو هفته پس از این رویداد، در پانزدهم خرداد ۱۳۴۲، اعتراضات گسترده‌ای در سراسر کشور شکل گرفت که نشان از نارضایتی عمیق مردم از وضعیت موجود داشت. حضور پرشور مردم در استقبال از یک بازیگر خارجی را می‌توان همچون آینه‌ای دید که تصویر غایب آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در آن به‌وضوح دیده می‌شود؛ شور مفرطی که بیش از آن‌که از روی علاقه به هنر باشد، راهی برای فرار از واقعیت‌های تلخ و روزمره و سرکوب‌شده جامعه بود.
رسانه‌ها نیز، در این میان، نقش پررنگی در جهت‌دهی افکار عمومی ایفا کردند. گزارش‌های مطول از لباس شب مهمانان، گفت‌وگوهای ستایش‌آمیز از زیبایی و خوش‌رویی جینا، ازدحام جمعیت، و حضور مقامات، نمونه‌ای از نوعی «ژورنالیسم نمایشی» است که بیشتر از آن‌که حقیقت را بگوید، به نمایش فریبنده‌ای از قدرت و شکوه بدل شده بود. رسانه‌هایی که باید زبان مردم باشند، در این‌جا به تریبون قدرت تبدیل شده بودند.
درنهایت، ماجرای استقبال از جینا لولو بریجیدا را می‌توان فراتر از یک رویداد ساده هنری و خبری دانست. این ماجرا نمادی تمام‌عیار از سیاست فرهنگی رژیم پهلوی بود: جامعه‌ای با ظاهری مدرن، پرزرق‌وبرق و جهانی‌شده، اما در باطن نابرابر، پرتناقض و ناتوان از پاسخ‌گویی به خواسته‌های واقعی مردم. در دل این تضاد، همان‌گونه که فیلمی درخشان می‌تواند پرده‌ای بر روی زخم‌ها باشد، جینا هم تبدیل به بازیگری در نمایشی بزرگ‌تر شد؛ نمایشی از شکوهی سطحی، در آستانه انفجارهای واقعی.
در ادامه، گزارش دو روزنامه اطلاعات و کیهان در این خصوص از نظر می‌گذرد:
روزنامه اطلاعات، ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۲
در ساعت ۳ بامداد امروز «جینا لولو بریجیدا» هنرپیشه معروف ایتالیایی در حالی که گروه انبوهی از مردم پایتخت به استقبالش شتافته بودند وارد فرودگاه مهرآباد شد و قبل از آن که مستقبلین بتوانند او را از نزدیک ببینند روانه شهر شد و در هتل هیلتون اقامت گزید.
«بحرالدین مهین‌تاش» خبرنگار «روزنامه اطلاعات» در گزارش خود نوشته است: فرودگاه مهرآباد از ساعت هشت شب زیر پای هزاران نفر که به قصد استقبال هنرپیشه زیبای ایتالیایی آمده بودند می‌لرزید، قشقره عجیبی برپا بود. جمعیت داخل سالن لول می‌زد، از همه طبقات از بچه‌های شیطان سر گذر تا پیرمردهای خوش‌ذوق در سالن فرودگاه جمع آمده بودند. دختران هفده هیجده ساله با آخرین مدل لباس و مو از مدل «جینایی» تا «بریژینی» پسرها با لباس‌های کابویی و مدل ایتالیایی. خانم‌ها با لباس شب که عطر دل‌پذیری از آن برمی‌خاست سالن فرودگاه را به یک بازار مکاره تبدیل کرده بودند. نام جینا، فیلم‌های جینا، اطوارها و ژست‌ها و هنرمندی‌های جینا ورد زبان‌ها بود.
بسیج پلیس
همه نیروهای امدادی پلیس راهنمایی، پلیس فرودگاه مهرآباد و گمرک و عده زیادی از مامورین ژاندارمری مرکز برای کنترل نظم و هیجان مردم بسیج شده بودند.
جاده مهرآباد مملو از وسائط نقلیه بود، مردم با وسایل شخصی و یا با اتومبیل کرایه، اتوبوس، پیاده و عده‌ای هم با دوچرخه و موتور سیکلت و چند نفری به قصد شوخی با گاری به طرف فرودگاه حرکت کرده بودند.
اگر شخص بی‌اطلاعی این جنبش و هیجان مردم را می‌دید ممکن بود هزار جور علت و دلیل پیش خود بتراشد [و] هرگز به فکرش هم نرسد که آن‌ها برای استقبال و دیدن جینالولو بریجیدا می‌روند.
دو نفر از متصدیان سرویس اطلاعات فرودگاه می‌گویند: از روز جمعه که خبر آمدن جینا پخش شده ما دیوانه شده‌ایم، از میان هر صد تلفنی که می‌شود ۹۵ نفر در مورد ساعت ورود و جریان و مراسم ورود جینا سوال می‌کنند، ولی دیشب میزان این تلفن‌ها صد برابر شده بود و بر این مقدار تعداد مراجعات نیز اضافه شده بود.
جا و آب نبود
در سالن فرودگاه مهرآباد برای ایستادن هم جا نبود، از همه جالب‌تر اجتماع عکاسان و خبرنگاران جراید بود که علاوه بر آن‌که خود آن‌ها واقعا از انتظار خسته شده بودند می‌بایست به سوال مردم نیز جواب بدهند، بانوان اعضای شورای زنان و جمعیت هفده دی و سایر جمعیت‌های بانوان هم برای استقبال از جینا به فرودگاه آمده بودند.
شدت ازدحام در داخل سالن فرودگاه و خارج و روی بالکن آن‌قدر زیاد بود که هوا خفقان‌آور و گرم شده بود و مردم به سوی تنها شیر آب خوردن فرودگاه هجوم می‌بردند ولی پس از چند لحظه آب تمام شد و مردم با مشکل تازه‌ای روبه‌رو شدند. از سوی دیگر رستوران بزرگ فرودگاه به علت آن که برای مستقبلین رسمی تخصیص داده شده بود از اول شب بسته شد و تنها کافه تریای فرودگاه باز بود که آن هم نمی‌توانست جواب‌گوی احتیاجات بیش از ۲۵۰۰ نفر جمعیت باشد.
روزنامه کیهان، ۳۱ اردیبشهت ۱۳۴۲
جینا : استقبال به حدی بود که وحشت‌زده شدم!/ ممنوعیت‌های ترافیکی به خاطر حضور جینا/ هدیه نفیس شعبان جعفری به جینا!
«جینا لولو بریجیدا» ستاره معروف سینما دیروز گفت چنان‌چه امکاناتی برای تهیه یک فیلم مشترک در ایران وجود داشته باشد، وی با کمال میل حاضر است در این فیلم شرکت کند.
جینا که دو شب قبل به دعوت «قمر ناصر» رئیس جمعیت ۱۷ دی به تهران آمد اظهار داشت: کثرت جمعیت استقبال‌کننده در فرودگاه که تا ساعت سه و نیم بعد از نیمه شب در انتظار من بودند، برایم غیرقابل تصور بود.
ستاره ایتالیایی که در یک مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران داخلی و خارجی در هتل هیلتون محل اقامت خود گفت‌وگو می‌کرد گفت: هیچ فکر نمی‌کردم که در ایران این‌قدر طرفدار و خواهان داشته باشم و در فرودگاه مهرآباد از کثرت جمعیت و استقبال مردم «وحشت» کردم و اکنون بدین وسیله از همه مردمی که برای استقبال من به فرودگاه آمده بودند تشکر می‌کنم.
برای شرکت در این مصاحبه نیم‌ساعته «جینا» بیش از یکصد نفر از خبرنگاران روزنامه‌ها، مجلات، تلویزیون و عکاس و فیلم‌بردار از دو ساعت قبل از انجام مصاحبه در سالن هتل اجتماع کرده بودند.
جینا پس از مصاحبه برای شرکت در یک ضیافت خصوصی که از طرف والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی ریاست عالیه جمعیت های زنان ایران و به افتخار او بر پا شده بود شرکت کرد. گفته می‌شود که ستاره ایتالیایی هدایای جالبی برای والاحضرت فرحناز با خود به تهران آورده است.
خبر دیگر این‌که شب گذشته «جینا لولو بریجیدا» در باشگاه جعفری، از عملیات ورزش باستانی ایران دیدن کرد، در این بازدید بیش از ۲۰۰ نفر از شخصیت‌های خارجی، روسای فدراسیون‌های ورزشی و گروهی از هنرمندان شرکت داشتند.
ممنوعیت های ترافیکی به خاطر حضور جینا!
در ساعت هشت بعد از ظهر جینا به اتفاق همسر و همراهان خود در باشگاه حضور یافت، قبلا از طرف اداره راهنمایی و رانندگی به مناسبت عبور جینا، عبور و مرور از کلیه خیابان‌هایی که به خیابان ورزش و محل باشگاه منتهی می‌شود ممنوع شده بود به طوری که در سرتاسر خیابان‌های مسیر حتی یک اتومبیل در حال حرکت یا پارک‌شده در کنار خیابان دیده نمی‌شد.
هدیه نفیس شعبان‌جعفری به جینا!
جینا و همراهان از موزه باشگاه بازدید کردند، در این‌جا یک قطعه قالیچه بسیار نفیس نظر «جینا» را جلب کرد و شعبان جعفری بلافاصله قالیچه مزبور را از دیوار پایین کشید و به وی هدیه کرد و گفت: «میهمان‌نوازی از خصایص ایرانیان است، شما در این‌جا هرچه را که دوست دارید بگویید تا آن را تقدیم کنم.»
تا پس از پایان مراسم و ترک محل باشگاه از سوی جینا و همراهان عبور و مرور اتومبیل در اطراف ممنوع بود.
