مسیر جدید تامین سرمایه برای AI/ پلتفرم سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر DAO برای استارتاپ‌های هوش مصنوعی

اقتصادآنلاین: سرمایه مخاطره‌پذیر سنتی در ۲۰۲۴ حدود ۳۱۴ میلیارد دلار به استارتاپ‌ها تزریق کرد و هوش مصنوعی بیشترین رشد سالیانه را به خود اختصاص داده است. اما با وجود این ارقام، بسیاری از تیم‌های اولیه همچنان از نابرابری دسترسی به سرمایه می‌نالند. در همین زمان، گزارش حقوقی «Dev Academy» یادآور شد که ایالت دلاور در آمریکا، قالب «DAO LLC» را به رسمیت شناخته و مسیر تازه‌ای برای جذب سرمایه جمعی باز کرده است. هم‌زمان پلتفرم‌های مخصوص تأمین مالی وب۳ مثل Gitcoin تا امروز «بیش از ۶۲ میلیون دلار برای کالا‌های عمومی» تأمین کرده‌اند که نشان می‌دهد مدل‌های اجتماع‌محور توانایی مقیاس‌پذیری دارند.

چرا DAO مناسب سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های AI است؟

هوش مصنوعی به داده، محاسبات و تکرار سریع نیاز دارد؛ عناصری که به‌خاطر هزینه‌های زیاد زیرساخت، سدّ ورود بالایی ایجاد می‌کنند. DAO با جمع‌آوری سرمایه از جامعه و توزیع ریسک، این سد را می‌شکند. به نقل از گزارش Bitbond درباره‌ی «DAO Maker» از زمان راه‌اندازی، این لانچ‌پد بیش از ۹۰ میلیون دلار جذب سرمایه کرده و ۳۱۵ هزار کاربر احراز هویت‌شده دارد.

چنین مقیاسی نشان می‌دهد که حتی پیش از موج AI، جامعهٔ کریپتو توانسته سازوکار‌های جذب سرمایه جمعی را به بلوغ برساند. حال اگر همین مدل بر استارتاپ‌های هوش مصنوعی متمرکز شود، می‌تواند سرمایهٔ کوچک هزاران نفر را به شتاب­دهنده‌ای برای مدل‌های زبانی، رباتیک و بستر‌های داده تبدیل کند.

معماری فنی یک پلتفرم سرمایه‌گذاری DAOیک «Venture DAO» معمولاً از سه لایه تشکیل می‌شود:

1. قرارداد‌های هوشمند سرمایه‌گذاری که سرمایه را در خزانه نگه می‌دارند و براساس رأی اعضا آزاد می‌کنند.
2. توکن حاکمیتی که حق رأی و سهم سود را مشخص می‌کند.
3. درگاه خارج‌زنجیره برای تأیید هویت سرمایه‌گذاران و رعایت قوانین شناخت مشتری (KYC).

پلتفرم Syndicate ابزار‌های آماده‌ای برای ساخت چنین «اپ‌چِین‌هایی» ارائه می‌دهد و شعارش «مالک شبکهٔ خود باشید» است. در سوی دیگر، SingularityDAO با افزودن لایه‌ای از الگوریتم‌های معاملاتی و لانچ‌پد ویژهٔ پروژه‌های AI، نشان داده که می‌توان هوشمندی سرمایه‌گذاری را هم به DAO سپرد.

توکنومیک و الگوی تأمین مالی‌

توکن در Venture DAO دو کارکرد اصلی حق رأی و سهم اقتصادی را دارد. مدل «سهم متغیر» (Dynamic Allocation) که DAO Maker برای عرضه‌های اولیه به‌کار می‌گیرد، نشان می‌دهد چطور می‌توان انگیزهٔ نگه‌داری توکن و مشارکت طولانی را همزمان تقویت کرد. از سوی دیگر تجربهٔ Gitcoin ثابت کرده است که سازوکار‌های «تأمین مالی درجه‌دو» (Quadratic Funding) می‌توانند کمک‌های خرد را به شکلی عادلانه تقویت کنند؛ روشی که برای تأمین مالی تحقیقات منبع‌باز AI بسیار جذاب است.

حکمرانی و مشارکت جامعه

گزارش Penningtonslaw یادآور می‌شود که از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ تعداد دارندگان توکن حاکمیتی DAO به ۶.۹ میلیون نفر رسید و رشد ۶۶۰درصدی را تجربه کرد. این رشد نه‌تنها سرمایه، که تخصص فنی و شبکهٔ مشاوران را نیز به‌صورت جمعی در اختیار استارتاپ‌ها می‌گذارد. نمونهٔ روشن آن Flamingo DAO است که با ۶۰۰۰ ETH آغاز کرد و بعد‌ها یکی از نخستین کریپتوپانک‌های «Alien» را ۷۵۰ هزار دلار خرید تا بر ارزش سبد سرمایه‌اش بیفزاید. چنین مثال‌هایی نشان می‌دهد رأی‌گیری شفاف روی زنجیره چگونه به تصمیم‌های پرریسک، اما سودآور جسارت می‌دهد.

چالش‌های حقوقی و نظارتی

با وجود مزایای شفافیت، مقررات‌گذاران هنوز با واژهٔ «غیرمتمرکز» راحت نیستند. گزارش تاریخی کمیسیون بورس آمریکا (SEC) در ۲۰۱۷ صراحتاً اعلام کرد «توکن‌های DAO اوراق بهادار محسوب می‌شوند»SEC. حتی در ۲۰۲۴، ادارهٔ اجرایی SEC با اشاره به «تهدیدات ناشی از بیان نادرست دربارهٔ هوش مصنوعی» بر سختگیری خود افزود. در پاسخ، ایالت‌هایی مثل دلاور و وایومینگ چارچوب «DAO LLC» را معرفی کرده‌اند تا مسئولیت محدود و شفافیت مالی را کنار هم قرار دهند.

سرمایه‌گذاران اروپایی نیز باید مراقب مقررات مبارزه با پولشویی و دستورالعمل MiCA باشند؛ زیرا انتقال توکن با ماهیت اوراق بهادار احتمالاً تحت نظارت مقام‌های ملی قرار می‌گیرد.

چشم‌انداز بازار و نمونه‌های موجود

پژوهش CryptoRank دربارهٔ «The LAO» نشان می‌دهد این Venture DAO تاکنون در ۷۷ پروژه سرمایه‌گذاری کرده و بازده خرده‌فروشی آن حدود ۴۴ درصد بوده است. هم‌زمان Hypercycle و «Decentralized AI Society» (DAIS) با راه‌اندازی گره‌های «ANFE» در بستر بلاک‌چین، یک صندوق درون‌زنجیره برای حمایت از زیرساخت «اینترنتِ هوش مصنوعی» ایجاد کرده‌اند. این ایده نشان می‌دهد DAO فقط تأمین مالی اولیه نیست؛ بلکه می‌تواند درآمد عملیاتی (کارمزد شبکه) را نیز میان اعضا توزیع کند و بدنهٔ صندوق را به‌طور پایدار رشد دهد.

ریسک‌ها و ملاحظات عملیاتی

رابطهٔ میان نوسان توکن و ارزش پرتفوی، یکی از ریسک‌های ذاتی Venture DAO است. اگر بازار خرس شود، حتی پروژه‌های پربنیهٔ AI هم برای جذب دور بعدی سرمایه با مشکل مواجه می‌شوند. افزون بر این، حملات سایبری و خطای قرارداد هوشمند می‌توانند سرمایهٔ خزانه را تهدید کنند؛ تجربهٔ DAO نخست در ۲۰۱۶ و سرقت ۷۰ میلیون دلاری هنوز در حافظهٔ جمعی زنده است. از سوی دیگر عدم هماهنگی با قوانین اوراق بهادار می‌تواند به توقف فروش توکن یا جریمه‌های سنگین بینجامد؛ همان‌گونه که SEC در سال‌های اخیر بار‌ها عرضه‌های اولیه را وادار به بازپرداخت سرمایه کرده است.

هم‌گرایی DAO و هوش مصنوعی نه افسانه است و نه نوشدارو؛ اما شواهد آماری و حقوقی نشان می‌دهد این مدل می‌تواند بخشی از کمبود سرمایهٔ خطرپذیر برای تیم‌های AI را جبران کند، در عین حال خرد جمعی را در ارزیابی فنی و بازار به کار بگیرد و مالکیت را عادلانه‌تر توزیع کند.

برای موفقیت در این مسیر، سه شرط لازم است:

• کُدهای حسابرسی‌شده و بیمهٔ قرارداد هوشمند
• ساختار حقوقی شفاف (مانند DAO LLC یا شرکت در مناطق آزاد
• وب۳ و نهایتاً آموزش مستمر جامعه دربارهٔ ریسک‌ها و فرصت‌ها

اگر این ارکان فراهم شود، Venture DAO‌ها می‌توانند در پنج سال آینده به یکی از بازیگران اصلی تأمین مالی هوش مصنوعی بدل شوند و شاید همان‌طور که گزارش Crunchbase پیش‌بینی کرده است، سهم AI از کل سرمایهٔ جهانی را به رکورد‌های تازه‌ای برسانند.